Sosyolog-Yazar Mücahit Bilici: Risalelerin sadeleştirilmesi yanlış

Mücahit Bilici: “Sadeleştirme yanlış. Risale-i Nur; sünûhat kabilinden olan, ilham ile yazılmış vehbî bir eserdir. Üstad gibi nadide bir zihin, hafıza ve kalbin bileşiminden oluşan…Bir şahıs; ismi Bediüzzaman. Mânâsı da budur işte. Bütün bir İslâmî gelenek çözülürken ve dağılırken hepsinin özünün aktığı bir yerde bunları toplamış...”


—Dünden Devam— ( Dün- Mücahit Bilici: Laikçi Kemalizm bitti, yeşil Kemalizm başladı )

Peki devleti yönetenlerin artık dindarlar olduğunu düşünmelerinden dolayı İslâmî cemaatler asıl vazifelerini bıraktılar mı?

Şöyle söyleyeyim. Cemaatler, ekseriyetle de Nurcular devletçidir. Dolayısıyla onlar bakıyor; işte dindar bir hükümet, Risale-i Nur Talebelerine yönelik olarak güzel jestler yapıyor falan, heyecanlanıp, sevinip sahip çıkıyorlar. Misyonlarını terk ettiklerini düşünmüyorum. Ama bu klâsik Türk devletçiliğinin dindarlar arasındaki hastalık gibi yayılmış devletçiliğin bugün faturası çıktı yani, öyle diyelim. Bugüne kadar hep vardı bu zaten, devlet kendi elindeyken Gülen Cemaati de devletçiydi, şimdi elinden çıkınca devletin kutsanmaması gerektiği gerçeğiyle tanıştı. Yeni Asya’da her zaman için belli bir mesafe ve ilkeler, anayasa, demokrasi gibi içtimaî bir takım vurgular vardı. O noktada bir süreklilikten bahsedebiliriz, ama diğer Nurcu gruplar ortam değiştiği için bunu güzel bir gelişme olarak görüyorlar ve tabi oldular. Ben insanların hükümeti desteklemesinde, AKP taraftarı olmasında hiçbir sakınca görmüyorum ve meşrûdur elbette. Hatta ben şahsen, partisel olarak kendime en yakın AKP’yi görürüm. Fakat insanların AKP’ye muhalefet etmeleri durumunda “hain”, “şeytan” vs. olarak görülmesi, böyle sunulması çok büyük bir tahriftir ve demokrasi kültürüne aykırıdır.

Öyle mi görüyor?

Kendisine muhalif olanlara yapılan muamele itibariyle bu dengenin hiçbir şekilde korunmadığını görüyoruz.

İnsanımızın söz ettiğiniz kadar devletçi bir zihniyete sahip olmasının bir sebebi de tornasından geçtiği eğitim sistemi olabilir mi? Türkiye’deki eğitim sistemi insana ve insanlığa uygun bir yapıda mı eğer değilse nasıl olmalı?

Klişelerden hiç hoşlanmam, ama şu bir gerçek ki bizde eğitim; ezbere, tekrara ve makama dayalı bir eğitimdir. Meselâ ders anlatan adam öğretmek kaygısıyla hareket etmiyor. Öğrencilerin üzerine makineli tüfekle mahiyetini bilmediği kurşunları sıkan adam gibidir. Onları terörize etmek için lâf kalabalığı yapar, terimler kullanır falan… Öğrenciler de sanır ki bu çok kıymetli bir ilimdir, bilimsel anlaşılmazlık olmalı diye düşünüyor. İşte “Ne yapalım, ezberleyelim. Canımızı ancak öyle kurtarırız” diye düşünüyor. Halbuki hoca da anlattığı kavramlara hâkim değil. Dolayısıyla ne hoca anlattığı şeyi biliyor, ne öğrenci anlatılan şeyi öğreniyor. Ama hoca hocalık tahakkümünü gerçekleştiriyor. Öğrencilerden yapay bir saygı görüyor. Öğrenciler hocadan çekiniyor, korkuyor. Dersini geçmek için ezbere müracaat ediyor.

Ahmet Davutoğlu’nun başbakan adaylığını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ahmet Davutoğlu akademisyen tarafı olan bir zat. Aslında siyasetçi değil. Ben siyasette başarılı olacağı konusunda şüpheliyim. Çünkü akademisyenin ve bilgiyle, hakikatle, araştırmayla ilgisi olan insanın nasıl bir siyasetçi olacağından emin değilim. Nasıl ki iyi bir dindar iyi bir siyasetçi olamazsa… çünkü siyaset kıvraklık ve yeri geldiğinde biraz kıvırtmayı, topluma rüşvet vermeyi, dinleyiciyi memnun etmeyi gerektiriyor. Dolayısıyla esnaf, iş adamı, falan…bunlar siyasetçiliği yaparlar, ama akademisyenler bu iş için iyi değil. Bu anlamda ben de merak ediyorum nasıl bir performans gösterecektir. Ama amaç her halde Erdoğan’ın kendisine tâbi olacak bir başbakan, ama böyle çok boş bir durum olmasın diye de biraz içeriği olan, ama tâbi de olacak bir formül aramış olabilir Erdoğan. İlginç olacaktır…

Peki, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığında Türkiye’yi nasıl bir 5 yıl bekliyor?

Daha da şahsîleşmiş bir rejim olacak. Millet Ulu Önder algısıyla kendinden geçmiş durumda. İpin ucu kaçacak ve bir mazbutluğu kalmayacak bu şahıs rejiminin. Ve bir yerden patlayacak. Bu cemaatin itirazıyla da olmayacak, ama kader başka bir yerden bir tokat vurabilir diye düşünüyorum.

Ne gibi meselâ?

Bir şey demeyeyim, bilemiyorum çünkü, ama bekliyorum böyle bir şeyi çünkü hak etmediği bir krediyi kullanıyor şu anda hükümet ve parti. Yani toplumun teveccühü esasen geçmişten kaçışa verilen bir destektir. Ama siz verilen bu desteği birilerini dövmek için kullanıyorsanız veya birilerinin cebini doldurmak için kullandığıniz zaman kader bunların hepsinin hesabını soracaktır.

17 Aralık operasyonları söz ettiğiniz bu yolsuzluklar için mi yapıldı?

İhlâsla yapılmadığı için o operasyonlar tokat yemiştir. Tabiî ki teknik olarak meşrû görünüyor. Yolsuzluk var. Lâkin millet diyor ki “ama bu operasyonlar yolsuzluk için yapılmadı, Erdoğan’ı devirmek için yapıldı”  Bunda da bir hakikat payı şu anlamda var, bu insanlar bu yolsuzlukları daha önce bilmiyor muydu? Dolayısıyla bu şaibelerin gölgesinde olduğu için toplum vicdanında bir karşılığı olmadı. Toplumun mertliğe ihtiyacı var şu anda.

Onca uyarıya rağmen Risale-i Nur’ları sadeleştirme çalışmalarındaki ısrarın sebebi olarak neyi görüyorsunuz, ne yapılmaya çalışılıyor?

Şöyle, sadeleştirme yanlış. Risale-i Nur sünûhat kabilinden olan, ilham ile yazılmış vehbi bir eserdir. Üstad gibi nadide bir zihin, hafıza ve kalbin bileşiminden oluşan bir şahıs, Bediüzzaman’ın manası budur işte. Bütün bir İslâmî gelenek çözülürken ve dağılırken hepsinin özünün aktığı bir yerde bunları toplamış ve başka kimse yok ve tarih akacak, onu içinde taşıyan bir adamın kalbiyle, aklıyla, ihlâsıyla yazdığı, ilhama dayalı bir eserdir. Şimdi böyle bir eserin içinde geçmişe uzanan damarlar var. Kimi kelâm ilmine gider kimi tasavvufa gider ve saire. Dolayısıyla siz gidip, bunu alıp, meselâ ben size bir tane macun yapsam. İçinde vitamin var, karbonhidrat var, çikolata var, şeker var şu var bu var. Getirsem size ve siz de enerjiye ihtiyacım var diye bu macundan yeseniz, bu şekerlidir, çikolatalıdır diye. Doğrudur, ama sadece ondan ibaret değil ki. Size belki de şimdilik lâzım olmayan veya lâzım görünmeyen çok kıymetli bir muhteviyat var içinde. Siz bunu sadeleştirip sadece çikolataya indirgediğiniz zaman, şimdilik sizi rahatlatır, şeker tadı verir, ama o bütün vitaminler, minaraller hepsi zâyî olur. Dolayısıyla sadeleştirdiğiniz zaman onun üzerine Risale-i Nur’dan yazmayacaksınız. ‘Lemalar’ yazmayacaksınız örneğin. ‘Ahmet’in, Mehmet’in Lemalar’dan Anladığı’ diye yazabilirsin, ‘Benim Lemalar şerhim’ diye yazabilirsin. ‘Lemalar’ın bugünün gençlerine göre yazılmış bir tercümesi’ diyebilirsin. Dolayısıyla olay aslında çok basit, sadeleştirmeyi daha büyük yazacaksın. Bitti. Dolayısıyla böyle bir esere ihtiyacımız var, üretmeliyiz diyorsan üret, ama ayrı bir eser olarak üret. Ama ona “Risale-i Nur Külliyatından” deme, bu büyük bir saygısızlıktır. Hiçbir sebep olmasa dahi bu kadar Nurcular yalvardılar, ağabeyler rica ettiler diye, nezaketen yapmayacaksın bu işi. Demek ki bir kibir var idi ve kader onun tokadını vurdu. Eğer cemaat bu konuda bu kadar kibirli davranmasaydı diğer Nurcular şimdi cemaate bu kadar saldırmazdı.

Bugün gazetesine verdiğiniz röportajda, Gülen Cemaatinin kibirli davranışlarından söz ederken, sizden örnek istenildiğinde, cemaat için;  “Diğer cemaatlere, gruplara, meselâ Yeni Asya’ya bile hiçbir zaman saygı göstermedi” diyorsunuz bu anlamda mı?

Yani ben orada Yeni Asya’yı niye zikrettim, camia bugün Yeni Asya’ya saygı gösteriyor, ama geçmişte böyle bir saygı göstermiyordu. Bugün meselâ beni adam yerine koyuyor, ama geçmişte koymuyordu meselâ, sansürlüyordu. Hakkaniyet isteyen insanların mağdur ve mazlûm durumdaki insanlara sahip çıkılması lâzım ki herkes adaletin ehemmiyetini öğrensin, hakperestliğin lüzumunu, herkese lâzım olabileceğini görsün. Cemaat, ihlâslı insanlardan oluşan, benden çok daha takva benden çok daha ihlâslı insanlardan oluşur. O yüzden ben meselâ çıkıp işte dış güçlerin adamı bunlar, paralel vs vs diyen insanlara itibar etmiyorum. Bunları söyleyen insanların çoğu 5 para etmez. Bir kısmı gerçekten çapulcu adamlar yani. Ama şimdi halife propagandacısı, İslâm savunucuları olmuşlar. Öbür taraftan ihlâsla en büyük fedakârlıkları yapanlar da olmuş iç düşman. Şimdi insan vicdanı buna müsaade eder mi? –Etmez kardeşim. Cemaatte şöyle bir durum var yalnız, fertler son derece fedakârken cemaat olarak son derece bencil bir yapıda. “Bizim bir dâvâmız var biz buna hedeflendik” deyip insanları hiç dinlemiyorlar. Dolayısıyla kaderin böyle bir cilvesi var.

5 aydır Risale-i Nur’ların hiçbir yayınevi tarafından bandrol alamamasını ve torba kanunun mecliste kabul edilmesiyle eserlerin devlet tekeline alınmak istenmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Öyle anlaşılıyor ki bu hakikaten teknik nedenlerden başlamış bir şey. Suç o kadar da devlette değil gibi görünüyor, suç biraz da cemaatlerde gibi…

Ağabeylerin sadeleştirme konusunu sürekli şikâyet etmesinden mi söz ediyorsunuz?

Evet, bir kısım insanların Gülen cemaatini cezalandırmak kastıyla hatta neşredenlerin bir takım menfaatleri de var, çünkü Risale-i Nur çok satan bir eser falan işin o kısmı da var, ama yani devleti bu işe alet ettiler, ama bu sefer devletin kelepçesine girmiş oldu Risale-i Nur’un neşriyatı. Bu, çok trajik bir neticedir. Buna sebep olanların bunu düşünmesi lâzım, hukukun elinde çaresiz bir hale gelmiş yani. Şimdi Risale-i Nur sahipsiz bırakıldı ve zorla bir şeyin mülkiyeti altına sokacaklar bu itiraz ve tartışmalarla. Sahipsiz hâle getirildiği için sırf Gülen Cemaati sadeleştirme yapmasın diye başlayan bir kaygı Risale-i Nur’u götürüp devletin eline teslim ettiler. Devletin elinden çıkarıp bir şahsın eline versen bu da devletin elinde olması kadar kötü bir şey yani yine. O şahıs yarın öbür gün dese ki “Ben izin vermiyorum kimseye, basılmasın.” Ya da kafayı yese meselâ o zaman ne olacak? Özetle, Risale-i Nur umuma mâl olmuş bir eserdir. Herkese lâzım olan bir şeydir. Cemaatlerin ihtilâfında değişik alanlara temerküz etmesinde de vardır bir rahmet. Bu güne kadar zaten değişik Risale-i Nur cemaatleri ve hizmetleri vardı, neşrediyorlar, etsinler kardeşim herkes gidip belli bir yayının risalelerini almasın, şart değil.

Orijinaline sadık kalındığı sürece herkes basabilmeli mi?

Yani şöyle, Gülen Cemaatinin sadeleştirme çalışmalarını hep beraber kınayalım. Ama bunu sivil olarak bizler yapalım. Hâlâ devam ediyorsa da bu da kader yani, Cenâb-ı Hakk’ın takdiri, ne yapabiliriz ki? İstemediğimiz birçok şey oluyor dünyada, öyle değil mi? Bu, neticede bir içtihaddır. –baştan sona yanlıştır- ama neticede bir içtihaddır yani. Bu teşebbüsün yanlışlığına katılıyoruz hep beraber. Öte yandan şu da var, bugüne kadar Fethullah Gülen cemaatine hiç sesini çıkarmamış, Hoca efendi şöyledir, böyledir demiş adamlar şimdi çıkmış “Vay hainler” diye onlara yükleniyorlar. Onlara da zerre kadar saygı göstermiyorum. Madem bu cemaat bu kadar kötüydü bu güne kadar ferasetiniz nerdeydi? Devleti niye beklediniz cemaatin hain olduğunu görmek için?

Üstadın yaşayan talebelerinden mi söz ediyorsunuz?

Talebeler diye şahıslaştırmayayım da cemaatler diye genel söyleyeyim. Çünkü talebeler yaşlı insanlar, onlara deniyor ki işte durum böyle böyledir, şu kanala çıkalım, şöyle yapalım, destek olalım. Yani iyi niyetli olarak yaptıkları bazı yanlış çıkışları olabilir elbette. Şahsî anlamda ağabeylere saygısızlık yapmak istemem, ellerini öper başımıza koyarız, ama bazı içtihatları yanlıştır diyebilirim. Meselâ; ağabeylerin AKP’nin propagandacısı durumuna düşürülmeleri yanlış bir şeydir.

Düşürüldüler mi?

Düşürüldüler. Ama kendilerini suçlamıyorum. Onları o pozisyona getiren insanlar ciddî bir yanlış yaptılar ve onlara da yazık ettiler yani. Hâlbuki siyaset üstü kalmalıydılar. AKP’yi destekleyin yine, ama Risale-i Nur siyaset üstü bir konumda olmalıydı.

Seçimler öncesinde Nur Talebeleri adına genel açıklamalar yapıldı, “Nurcular Erdoğan’ı destekleyecekler” diye örneğin…

Öyle olmamalı tabiî. Yeni Asya diyelim ki hükümeti eleştiriyor veya karşısında duruyor. “Böyle olmamalı, çünkü Nur Talebeleri hükümeti desteklemeli” falan denemez. Nur Talebelerinin hepsi senin gibi düşünmüyor. Nurcular adına genel konuşmaktan ziyade ‘biz’ denilmesi lâzım, “Bizler falanca Nur Cemaati olarak destekliyoruz” falan denilebilir ancak. Risale-i Nur da siyasete alet edilmemelidir. Nasıl ki din siyasete alet edilmemeliyse.

Risale-i Nur’ların altına lügatçe konulmasını tahrifat olarak görüyor musunuz?

Görmüyorum. Orijinal metin muhafaza edildikten sonra etrafında yapılan işlemler sorun değildir. Şöyle; Risale-i Nur’un cesediyle mânâsı birbirinden kopmayacak. Çünkü bu o kadar derin ve önemli bir şeydir ki. Ceset letâfet kazanmıştır yani, nuranîleşmiştir. Öyle üzerinden atıp çıkarabileceğimiz bir şey değildir. Risale-i Nur’un elbisesini değiştirmek bedenini kesmektir. Asıl muhafaza edilip, onun etrafına fayda sağlayabilecek, işte kelime anlamları, şerhler olabilir. Bunlarda metne bir müdahale yoktur. Bunlar metnin yerine geçmez. Sadeleştirmede meselâ şerh asıl metnin yerine geçmiş. O, bu yüzden yanlıştır. Kısacası orijinal metne sadık kaldıktan sonra etrafına değil dipnot falan yazılar bile koyabilirsin. Etrafına filancanın yorumu şudur, izahı budur gibi eklemeler de yapılabilir. İlim budur zaten.

Son olarak, gazetemizin karikatüristi İbrahim Özdabak Risale-i Nur’un 4,5 ayı geçkin bir süredir baskı altında olduğuna dikkat çekmek amaçlı Risale-i Nur’u çarmıha gerilmiş olarak gösteren bir karikatür çizmişti ve ardından bazı olumsuz tepkiler aldı, siz o karikatürü nasıl yorumladınız?

Şimdi eğer niyetiniz kötüyse, bu karikatüre bakıp;  bunlar Hıristiyan ya da diyalogcudur bile diyebilirsiniz. Müslüman milliyetçiliğinin, hakkaniyetin yerine geçmesiyle, bu karikatürün su-i tefsir edilmesi normaldir.

Siz bir rahatsızlık duydunuz mu?

Ben rahatsızlık duymadım, niye duyayım ki? Türkçe’de “filanca çarmıha gerildi” diye bir kavram var mı? –Var. “Filan aforoz edildi” denildiği zaman o adam Hıristiyan mı olmuş oluyor?

Bu tepkiler siyasî tepkidir.


—SON—

Ekrem Özden
[email protected]
EkremOzden86