İman ve Küfür Muvazeneleri - page 315

– A –
ABDÜLKADİR-İ GEYLÂNÎ (GAVS-I AZAM): Abdülkadir-i Geylânî. (ö. 561/1165-66) Kadiriye tarikatinin
kurucusu. 470’te (1077) Gilân eyalet merkezine bağlı Neyf köyünde doğ an Geylânî’nin babası, Ebu Salih
Mûsa’nın dindar bir kimse olduğ u bilinmekle birlikte, devrin tanınmış sûfîlerinden Ebu Abdullah
Savmai’nin kızı olan annesi Ümmü’l-Hayır Emetü’l-Cebbar Fatıma’nın da kadın velîlerden oldu ğu kabul
edilir. Küçük yaşta annesini kaybeden Abdülkadir, dedesi Savmaî’nin himayesinde büyür ve tahsiline
devrin ilim ve kültür merkezi olan Bağ dat’ta devam eder. Orada, Ebu Galip bin Bakıllânî, Cafer es-Serrac,
Ebu Talip bin Yusuf gibi âlimlerden hadis; Ebu Said Muharrimî, Ebu Hattab gibi hukukçulardan fıkıh;
Zekeriya-i Tebrizî gibi dilcilerden de dil ve edebiyat öğ renimi görür. Kısa zamanda usul ve füru ve
mezhepler konusunda geniş bilgi sahibi olur ve Ebu’l-Hayır Muhammed bin Müslim Debbas vasıtasıyla
tasavvufa intisap eder. Ba ğdat’a gittiğ i zaman mensup olduğ u Şafiî mezhebini bırakarak mizacına daha
uygun gelen Hanbelî mezhebine giren Abdülkadir-i Geylânî, hayatının sonuna kadar her iki mezhebe
göre fetva vermiş, ancak yaşadığı dönemde Hanbelîlerin imamı olmuş ve bundan dolayı kendisine
“Muhyiddin” (dini ihya eden) ünvanı verilmiştir.
ABDÜLMECİD NURSÎ: Abdülmecid Ünlükul (Nursî) 1884-1967. Bediüzzaman’ın kardeşi, İşaratü’l-İ’caz
ve Mesnevî-i Nuriye’yi Arapçadan Türkçeye çeviren mütercim. Abdülmecid, 1884 yılında Bitlis’in Hizan
kazasının İsparit nahiyesine bağ lı Nurs köyünde doğdu. İlk eğitimini burada aldı. Nurs köyünden sonra
Arvas’ta eğ itimine devam etti. Buradan ayrıldıktan sonra (1900) Van’a gitti. Van’da kaldığı on dört yıl,
eğitim sürecinde ayrı bir öneme sahiptir. Buradaki Horhor Medresesinde a ğabeyinin nezaretinde iki
yüzü aşkın talebe ile birlikte eğ itimine devam etti. Özellikle Arap dili ve edebiyatı dalında çok büyük
bir aşama katetti. Nitekim bu sebepten dolayıdır ki, Bediüzzaman İşaratü’l-İ’caz ve Mesnevi-i Nuriye
eserlerinin Arapçadan tercüme edilmesi işini ona vermiştir. Abdülmecid’i en çok sarsan olayların
başında kuşkusuz, Bediüzzaman’ın ebedî istirahatgâhında bile rahat bırakılmaması gelir. Vefatından
birkaç ay geçtikten sonra, kendisine zorla imzalattırılan bir yazıya dayanılarak Bediüzzaman’ın kabri
açıldı ve naaşı bir gece Urfa’daki mezarından alındı. Abdülmecid’in, gözleri bağ lı bir şekilde içinde
bulunduğ u bir uçakla taşınan naa ş, bilinmeyen bir yere götürülerek defnedildi. Bediüzzaman’ı hayatta
iken rahat bırakmayanlar, vefatından sonra da rahat bırakmamı şlardı. Bediüzzaman son buluşmalarında
kardeşine, kendisinden yedi yıl sonra öleceğini söylemi şti. Abdülmecid, Bediüzzaman’ın her söylediğinin
gerçekle ştiğ ini müşahade edenlerden biri idi ve buna bütün kalbi ile inanıyordu. Nitekim de öyle oldu.
11 Haziran 1967 Cuma günü vefat etti. Kaderin garip bir cilvesidir ki, oğlu Fuat da 23 yıl evvel 9 Haziran
1944 Cuma günü vefat etmişti.
ÂDEM (AS): Cenab-ı Allah’ın yarattığ ı ilk insan ve insanlığın atasıdır. Allah, Hz. Âdem (a.s.) ve eşi Hz.
Havva’yı ilk önce Cennete koymuştur. Fakat, daha sonra onun ve neslinin fıtratlarına yerleştirilmiş olan
bütün istidat ve kabiliyetlerinin açığ a çıkabilmesi, Esma-i Hüsna’sının tamamını gösteren parlak birer
ayna olabilmelerini temin etmek için vazifelendirerek imtihan dünyasına indirmiştir. Hz. Âdem (a.s.) ilk
peygamber olarak görevlendirilmiş ve kendisine on sahifeden oluşan kitapçık verilmiştir. Allah’ın seçkin
kıldığ ı kişiler arasında sayılmış olduğundan “safiyyullah” ve insanlığ ın ilk atası olması sebebiyle de
“ebü’l-be şer” ünvanıyla anılmaktadır. İlk insan ve ilk peygamber Hz. Adem (a.s.) bin yıl gibi uzun bir
süre yaşamıştır.
ARİSTO (M.Ö. 384-322): Müslüman filozoflar üzerinde önemli etkileri olan İ lk Çağ Yunan filozofudur.
Trakya’daki Stageira’da doğ du. 367 yılında Atina’ya tahsile giderek Eflâtun’un akademisine girdi.
Önceleri Eflâtun’un başarılı bir talebesi olan Aristo, daha sonra onun felsefî sistemini ele ştiren başarılı
bir rakibi oldu. 347’de hocasının ölümü üzerine Assos’a giderek buradaki akademide ders verirken
siyaset ve ahlâk alanındaki düşüncelerini kaleme aldı. 8 yıl Makedonya kralı Filip’in oğlu İskender’i
eğiten Aristo, bununla “cihan imparatorunu yetiştiren üstat” ünvanını aldı. Babasının ölümünden sonra
tahta çıkan Kral İ skender, 335’de Asya seferine çıkınca Aristo Atina’ya gidip kendi okulunu kurdu.
(Lykeion-Lise) Burada ders verdi. 12 yıl süren bu dönemde felsefî düşüncelerini temellendirerek çağ ının
bütün ilimlerini sistematize etti ve yüze yakın sistematik ve didaktik eser meydana getirdi. Aristo’nun
mantık, fizik, metafizik ve ahlâk alanlarında olmak üzere dört yüze yakın eseri vardır.
HİDAYET VE DALÂLET MUKAYESELERİ | 315 | ŞAHIS BİLGİLERİ
İMAN VE KÜFÜR MUVAZENELERİ ŞAHIS BİLGİLERİ