Evet, teyidini aldık… Ayrıca, isim vermedik!.. Kişi veya grup, akımların ifade, fikir ve yanlış değerlendirmelerini eleştirmek gıybet değildir. Bilâkis bir vecibedir! Ki, emr-i bi’l-ma’ruf, nehy-i ani’l-münker vazifesi Kur’ân’da bir emirdir:

Bilindiği gibi, “emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münker”, iyiliği emredip kötülükten vazgeçirmeye çalışma çerçevesindeki faaliyetler için kullanılan bir tâbirdir. Kur’ân’da, Müslüman ferd ve toplumun özelliklerinden birisinin bu olduğu; ”Siz insanlar için ortaya çıkarılan doğruluğu emreden, yanlışı engelleyen Allah’a inanan hayırlı ümmetsiniz”1 meâlindeki âyetle beyan edilir. “Müspet eleştiri” diye değerlen-direbileceğimiz “ma’ruf ve münker” hem mükellefiyet hem ibâdettir:

“Sizden iyiye, güzele çağıran, doğruyu emreden ve yanlışı engelleyen bir topluluk/grup olsun. İşte başarıya ulaşan yalnız onlardır.”2 Âyetteki, “başarıya ulaşan yalnız onlardır” cümlesinden de, “başarı ve verimin” tahkik, araştırma ve tenkide/eleştiriye bağlı olduğuna hükmedebiliriz. Fenâlığı, yanlışı düzeltmemek; yâni eleştiri yapmamak da bizatihi bir münkerdir; men etmek bir mecburiyettir. Bu vazife yerine getirilmediğinde zararlarının, ferdlerle sınırlı kalmayıp toplumun bütün katmanlarına sirayet edeceği açıktır.

Peygamberimizin (asm), “Bir kötülüğü gördüğünüzde elinizle, elinizle düzeltemez-seniz dilinizle, dilinizle de düzeltemezseniz kalbinizle buğz edin...”3 şeklindeki bu direktifi, “dil ile düzeltme”, müspet tenkide örnek olabilir.

Evet, “yanlış, olumsuz, fikir ve davranışları” dikkatlere sunmak gıybet değildir. Risale-i Nur’a denilmiştir:

“Bir adam onunla teşrik-i mesai etmek ister, seninle meşveret eder. Sen de sırf maslahat için, garazsız olarak, meşveretin hakkını edâ etmek için desen: ‘Onunla teşrik-i mesai etme. Çünkü zarar göreceksin.”4 Dünyevi, özel işlerimiz için “teşrik-i mesai etme, zarar göreceksin!” diyebildiğimize göre kıyas yapabiliriz.

Dipnotlar:

1-Âl-i İmrân Suresi 110.; 2-Agk., 104.; 3-Müslim, İman, 78.; 4-Mektubat, Enst./     inter., s. 267.