|
Bir süredir ülkemizde egemen hukuk ideolojisi ve yargı üzerine düşüncelerimi aktarmaya gayret ediyorum.
Varabildiğim sonuç, uluslararası meşruiyet açısından, hukuk düzeyimizin ekonomik gelişmişliğin yaklaşık otuz sene gerisinde olduğu.
Bu karara varmamda en temel etken hukuka mukayeseli bir pencereden bakmaya çalışmam; Türkiye ekonomisi senede yaklaşık yüzotuz milyar dolar ihracat yapıyor, bu ürünlerin artık çok büyük bölümü imalat sanayi malları, yani dünya artık Türkiye ekonomisinin ürettiği malları tüketiyor yani uluslararası mal piyasaları bizim üretimimize meşruiyet veriyor.
* * *
Oysa, yüksek yargı organlarının üretimi olan hukuk kararları başka bir uluslararası test mekanizması diyebileceğimiz Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden en çok dönen kararlar, diğer bir ifadeyle uluslararası meşruiyet konusunda yüksek yargı üretiminin düzeyi mesela Beko ürünlerinin çok gerisinde.
Bu tür bir mantık kimilerini kızdırabilir ama ben meselelere böyle bakılmasını savunuyorum.
* * *
Söz konusu meşruiyet meselesinin kökeninde de yüksek yargı kararlarının ABD Federal Mahkemesi ya da AİHM kadar özgürlük meselesini içselleştirmemesi, devleti hep bireyin önüne çekme gayreti yatıyor.
AİHM daha 1976 senesinde ünlü Handyside kararında ‘ifade ozgurlugu sadece hosa giden dusunceler icin degil, devleti ve toplumun herhangi bir kesimini inciten, soke eden ya da rahatsız eden goruşler icin de gecerlidir. Bu durum coğulculuk, hoşgoru ve acıkgörüşlülük temelinde sozkonusudur.’
Aynı Mahkeme (AİHM)1998 senesinde verdiği Sosyalist parti kararında da şöyle diyor: ‘Siyasi partilerin program ve projelerinin Turk devletinin mevcut ilkeleri ve yapısı ile uyuşmaması onların demokrasi ile de bağdaşmadığı anlamına gelmemektedir. Devletin yapılandıgı mevcut sekli sorgulasa bile, demokrasinin kendisine zarar vermediği muddetçe, farklı siyasal programların onerilmesine ve tartışılmasına izin verilmesi demokrasinin özünü teşkil etmektedir.’
Gelelim ABD Federal Mahkemesi’nin kilometre taşı bazı kararlarına:
Teksas/Johnson 1989; Bayrak yakma davası : ‘Eğer Anayasanın birinci ekini belirleyen temel bir prensip varsa o da devletin bir fikri sadece toplum onu rahatsız edici ve kabul edilemez buluyor diye yasaklayamamasıdır.’ (meshur yargıç Brennan).
* * *
Thomas/Collins 1945 (izinsiz konusma yapan sendikacı Teksas kanununa gore mahkum oluyor; ifade ve toplanma ozgurlugunu ihlali davası): ‘Halkı zararlı fikirlere karsı korumak devletin vazifesi ya da hakkı olamaz. First amendment ‘ın (ABD Anayasası’nın birinci eki) temel amacı kamusal makamların basın,ifade ve inançları sınırlamak suretiyle toplumun zihnini korumaya kalkışmasını onlemektir’ (meshur yargıç Jackson).
Batı Virjinia Eğitim Konseyi/ Barnette, 1943(bayragı selamlamayan okul cocugu davası) : ‘Anayasal sistemimizde değismeyen tek sey, resmi görüşlere itaat, siyasette mutlak doğrular, milliyetçi anlayış, din ya da başka yerleşik görüşler değil, yurttaşların kendilerini ifade edebilme özgürlükleridir.’
* * *
Bu kararları neden aktarıyorum diye sorarsanız yegane muradım kendi ülkemin de yüksek yargısının bu tür kararlarına olan özlemimdir.
Kimi önemli kararların yanında da yargıçların adları var ve bu kararlar bu yargıçların adları ile anılıyor.
Ben yargıç olsam türbanın üniversitelerde kullanımının laikilk ilkesi ile çeliştiği kararını veren değıl, Handyside’ın altına imza atan bir yargıç olmak ister, adımın da Handyside kararı ile anılmasını arzu ederdim.
Star, 28.5.2008
| 
