Dünden devam
TÜRKİYE İLE İLGİLİ EKONOMİK VE
TİCARî İLİŞKİLERİN DURUMU
Kuveyt’e yönelik ihracatımız 1998 yılında 141 milyon dolar iken, 1999 yılında % 37,7 oranında azalarak 83 milyon dolara düşmüştür. 1999 yılındaki ithalatımız ise, bir önceki yıla göre % 39 oranında artarak 84 milyon dolar olmuştur. Yıllar itibariyle Kuveyt’in Türkiye’den ithal ettiği mal kalemi sayısı artmakla birlikte, bu artış Türkiye’nin ihracat değerlerine arzulanan düzeyde yansımamıştır. Bunun çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Irak Savaşına kadar Türkiye’nin Kuveyt’e ihracatı daha yüksek değerlere sahipken, savaştan sonra Batı ülkelerinin Kuveyt’e gelerek bu ülkede köklü olarak yerleşmeleri Kuveyt pazarından daha fazla pay almaya başlamalarına sebep olmuştur. Türkiye, Kuveyt’ten sıvı petrol gazları (LPG) başta olmak üzere sınırlı sayıda mal ithal etmektedir. Ancak bu sınırlı sayıda mal içinde ağırlığı oluşturan sıvı petrol gazları ithalatının artması, iki ülke arasındaki ticaret dengesini Türkiye aleyhine olmak çevirmektedir. Türkiye’nin sanayileşmesinin bir sonucu olarak söz konusu madde ithalatının artmasının tabiî olarak karşılanması gerekmekle birlikte, diğer ihraç pazarlarımız tıkanmadan önce Türk iş adamlarının Kuveyt’e gelerek daha sıkı iş ilişkileri içine girmelerinde yarar bulunmaktadır.
Liberal bir dış ticaret rejimine sahip olan Kuveyt’te genelde ticarî engeller bulunmaktadır. İthalatta insan, hayvan ve bitki sağlığı açısından ek bilgi ve belgeler aranmakla birlikte, ithalatı yasak veya kısıtlamaya tâbi sadece sınırlı sayıda madde bulunmaktadır. En çok ihraç etmiş olduğumuz ürünler arasında demir-çelik ürünleri başta gelmektedir. Tekstil ürünleri de başlıca ihraç maddelerimiz arasındadır. Genelde Kuveyt’e Türkiye’den çok çeşitli kalem mal ihraç edilmekle birlikte, değer olarak bu kalemler büyük meblağlara ulaşmamaktadır. Bu konuda başlıca rakibimiz olan ülkeler ise, Batılı ülkeler ve özellikle ABD’dir.
Kuveyt’in Türkiye’deki yatırımları genelde ticaret alanında faaliyet gösteren firmalardan oluşmaktadır. Hazır giyim, inşaat-taahhüt hizmetleri ve madencilik alanında faaliyet gösteren şirketler de bulunmaktadır. Öte yandan, Kuveyt Finans Evinin (Kuwait Finance House), 1988 yılında Türkiye-Kuveyt Finans Evi ile birlikte çalışmaya başlamış olup, Türkiye’de şubeleri bulunmaktadır.
Türkiye’de faaliyette bulunan yabancı sermayeli kuruluşların ülkelere göre dağılımına bakılacak olunursa, Kuveyt’in Türkiye’de bulunan toplam yabancı sermaye içindeki payının % 0,8 olduğu görülür. Bu oran çok düşük olup, yabancı sermaye mevzuatı konusunda, ayrıca yatırım yapılacak alanlar ve işbirliği yapılabilecek şirketler hakkında Kuveytlilerin yönlendirilmeleri bu konuda olumlu sonuçlar verebilecektir. Kuveyt’te yaklaşık 1.220.000 metrekarelik açık bir alan serbest bölge için ayrılmış olup, serbest bölgede gerçekleştirilen projeler ve bu faaliyetlerden elde edilen kazançlar, serbest bölgelere ithal edilen veya bu bölgelerden ihraç edilen mallar, serbest bölgelerde faaliyette bulunmak için gerekli alet ve malzemeler gümrük vergilerinden muaf tutulmuştur.
Demiryolu olmayan ülkede, şehirlerde ve şehirleri birbirine bağlayan yollarda karayolları iyi niteliktedir. Ana karayolları geniş ve moderndir. Kuveyt şehri, denize paralel olarak uzanan ekspres yollarla ve bunları dik olarak kesen “ring” yollarla çevrelenmiştir. Öte yandan, Ekim 1998 tarihinde Bakanlar Kurulu, Kuveyt’in kuzeyinde yeni bir şehir kurulmasını da onaylamıştır. Ayrıca bu şehir ile Kuveyt şehri, birbirlerine yapılacak bir köprü ile bağlanacaklardır. Yapılacak bir oto yol ile, Kuveyt City ile Subbiya arasında 130 km. olan yol da 22 km.’ye inecektir. Limanlar da; ticarî limanlar, petrol yükleme limanları ve askerî limanlar olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Mina Ahmadi, Mina Abdullah, Mina Al-Zoor ve Shuaiba limanları petrol ve rafine edilmiş hidrokarbon ürünlerinin ihracatında, Shuwaikh ve Shuaiba limanları ithalat ve petrol dışı maddelerin ihracatında kullanılmaktadır. Doha limanından ise, hafif kargo taşımacılığında ve ayrıca Kuveyt ile İran ve diğer Körfez ülkelerine yönelik ticarette yararlanılmaktadır. Shuwaikh limanında bir de serbest bölge kurulmuştur. Kuveyt’te bir sivil ve iki de askerî hava alanı bulunmaktadır. Uluslar arası hava alanı, yolcu ve kargo taşımacılığı konusunda hizmet vermekte, kargo terminallerinin geniş depolama alanları ve buz haneleri bulunmaktadır. İletişim alanında bütün dünya ülkeleri ile telefon, teleks ve faks bağlantısı bulunmaktadır. Yerel konuşmalar ücretsizdir.
VE TÜRKİYE İÇİN EKONOMİK
KARŞILIKLI BEKLENTİLER
Kalite ve fiyat açısından diğer yabancı ülke mamülleri ile rekabet edebilen her mala, Kuveyt pazarı açık olduğundan, bu pazara girebilmek ve pazar payını arttırabilmek açısından yapılması gerekenler, öncelikle ihracatçı ülkeye düşmektedir. Bu sebeple pazarlama ve tanıtım konularına, Kuveyt’in nüfusuna oranla büyük bir pazar olduğu ve ekonominin ağırlıklı olarak ithalata dayandığı gerçeği dikkate alınarak öncelikle ağırlık verilmelidir.
Yaş meyve-sebze ihracatımız konusunda Kuveyt dışından kaynaklanmakla birlikte bazı olumsuz şartların varlığından bahsetmek mümkündür. Öncelikle Irak sınırının kapalı olması sebebi ile tırlarımız daha uzun bir mesafe gitmekte ve geçilen ülke sayısının da çoğalmış olmasına bağlı olarak, karayolu nakliye ücretleri, eskisine oranla artmış bulunmaktadır. Ayrıca ürünlerimizin ihracatında, transit geçişlerde bile, tırların Suriye ve Suudi Arabistan sınırlarında bekletilmeleri ve kontrole tâbi tutulmaları, ürünlerin bozulmasına yol açmakta ve bu durum ihracatımızı olumsuz olarak etkilemektedir.
Yaş meyve-sebze ihracatı ile ilgili bir diğer husus, Kuveyt’e yaş meyve-sebze ihracatının konsinye ihracat yolu ile de yapılabilmesinin bir sonucu olarak bazı ihracatçılarımızın akreditifsiz çalışmalarıdır. Bu durum, Kuveytli yaş meyve-sebze ithalatçılarını akreditifsiz çalışmaya alıştırmış olup, akreditif açtırarak iş yapmak isteyen firmaların ihracat şanslarını büyük ölçüde ve olumsuz olarak etkilemektedir.
Genel olarak gıda maddeleri konusunda ufak bir tesbiti belirtmekte yarar bulunmaktadır. Bu sektör bakımından Kuveyt’te bulunan kooperatif birlikleri büyük bir potansiyele sahiptir. Zira her bölgede en az bir tane olmak üzere kurulmuş bulunan kooperatiflerin sayısı 46’ya ulaşmıştır. Bu kooperatiflerin yanı sıra, bunlara bağlı olarak çalışan ve sayıları 300’ü bulan mini süpermarketler de bulunmaktadır. Bütün bu kooperatiflerin ihtiyacı olan mal alımları yılda 10 milyon Kuveyt dinarına ulaşmaktadır. Bu sebeple ihracata yönelik pazarlama faaliyetlerinin, kooperatif birliklerine de yöneltilmesi yararlı sonuçlar verebilecektir.
DİLİYORUZ Kİ
Yabancı sermaye mevzuatımızın anlatılması, yatırım yapılması istenilen alanların ve bunların niye kazançlı yatırım alanları olduklarının kapsamlı olarak açıklanması, bir anlamda Kuveytlilerin yatırım yapılacak alan konusunda yönlendirilmeleri gerekmektedir. Türkiye’ye yatırım yapmanın avantajları da kapsamlı olarak belirtilmelidir. İç pazarın büyüklüğünün yanı sıra, Avrupa Birliği ile gerçekleştirilmiş olan Gümrük Birliği çerçevesinde Türk sanayi mallarının, Avrupa Birliği ülkelerine gümrüksüz olarak girmesi, Türkiye’ye yatırım yapılmasının sağlayacağı avantajlardan sadece ikisidir. Ortak teşebbüsler konusunda işbirliği imkânları da bu kapsamda değerlendirilebilir. Sonuç olarak bu alanda Türkiye’nin yapacağı bilgilendirilmeler ve yatırım alanları konusunda yönlendirmeler, dışa açılan Kuveyt sermayesinin bir bölümünün Türkiye’ye gelmesi için bir teşvik unsuru olacaktır.
—Devam edecek—
|
