|
Bu haftaki yazımızda özellikle yaz aylarında sık görülen ishal, kusma, ateş ve karın ağrısıyla seyreden gastroenteritleri tanıtalım istiyoruz. Tanım olarak mikroorganizmaların veya toksinlerin (zehirli maddelerin) mide bağırsak mukozasında (iç yüzeyinde) yaptığı iltihaptır. Klinik olarak gastroenterit; iştahsızlık, bulantı, kusma, değişen şiddette ishaller ve karın ağrıları ile kendisini gösteren bir tablodur. Hafif huzursuzluklarla başlayıp aşırı sıvı kaybına bağlı ölümlere kadar ilerleyebilir. Yaşlılar ve çocuklar özellikle bu konuda daha dikkatli olunması gereken yaş gruplarıdır.
Konuyla ilgili terimler ve anlamları:
Diyare: İshal, sıvı ve elektrolit kaybıdır.
Dizanteri: Kramp gibi karın ağrısıyla birlikte kanlı, mukuslu olabilen ishal.
Enterokolit: İltihap ince veya kalın bağırsakta olursa buna enterokolit denir.
Çok çeşitli gastroenterit tipleri vardır. Her birinin oluşum mekanizması ve sebepleri farklıdır. Bunları kısaca şu şekilde gruplandırabiliriz:
Sadece diyare ile seyredenler: Bazı bakteri türleri (V. kolera, E.coli, vs.) bağırsaklardan besin emilimini bozar. Böylece bağırsaklardan çok fazla sıvı kaybı olur ve ishaller meydana gelir.
Dizanteri yapanlar: Bazı bakteri ve parazitler (shigella, amip, vs) ince ve kalın bağırsağın içini döşeyen ve “mukoza” adı verilen zarın delinmesine yol açar. Bu bölgede küçük yaralar ve kanamalar meydana gelir. Bu da sıvı kaybına yol açacağı için ishaller oluşur.
Turist diyaresi: Uzun yolculuklar, seyahatler sırasında ve vardıkları yerlerde kişilerin farklı yerlerde konaklamaları, alışık olmadığı yiyecekleri yemesi veya içmesi sonucu meydana gelen ishallerdir. Özellikle yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın sıla-i rahim için Türkiye’ye geldiklerinde çocuklarda görülebilir.
Besin zehirlenmesi: Kimyasal toksinleri (zehirleri) barındıran mantar, patates, bahçe bitkileri, balık, istiridye ve midye gibi yiyeceklerin alımından sonra gastroenterit meydana gelir.
Laktoz intoleransı: Süt ve süt ürünlerinin alımında sindirimdeki yetersizlik sonucu ishaller meydana gelir.
Bazı antibiyotiklerin alımından sonra da mikrobik olmayan ishaller meydana gelebilir.
GASTROENTERİTİN
BELİRTİLERİ NELERDİR?
nBaşlangıç genellikle anidir.
nİştahsızlık
nBulantı-kusma (günde 3-4 defadan fazla)
nKarın ağrısı, kramplar
nKanlı veya kansız ishal (Günde 3-4 defadan fazla) sulu kıvamdadır
nZayıflama, kas ağrıları, bitkinlik
nAteş yükselmesi
nTansiyon düşmesi, nabız hızlanması
nBaş ağrıları görülebilir
nDevamlı kusma ve ishal vücuttan aşırı su kaybına yol açacağından idrar miktarında azalma ve böbrek yetmezliği meydana gelebilir. Bu belirtilere sahip bir hasta en yakın sağlık kuruluşuna götürülerek, hekimin gerekli gördüğü tahlilleri yaptırıp teşhis konmasına yardımcı olmalı, hekimin uygun gördüğü tedâviyi muhakkak uygulamalıdır.
TEDÂVİ VE KORUNMA
Hasta tuvalete rahat ulaşabileceği bir odada istirahate alınmalıdır. Hastanın gördüğü zaman tiksinmeyeceği, ishalini artırmayacak (lifli gıdalar; ıspanak, lahana, fasulye, vs.; yağlı gıdalar ishali daha da artırabilir) küçük yudumlar halinde yiyebileceği sıvı muhtevası bol gıdalar verilmelidir. Bulantı ve kusması kesilmişse; hafif et suyu, tahıllı, tuzla desteklenmiş çorbalar verilebilir. Hastaya pirinç lapası, yağsız beyaz peynir, muz, şeftali gibi meyveler, haşlanmış patates, vs. gıdalar verilebilir. Bir çay bardağı kaynatılmış suya bir tatlı kaşığı şeker, bir çay kaşığı tuz katılarak hazırlanmış solüsyonlar içirilebilir.
İshal ve kusma çok şiddetliyse doğurabileceği kötü sonuçlar göz önünde bulundurularak en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.
Temizliğe önem göstermek bu hastalıktan korunmada en önemli yöntemdir. Özellikle yiyecek ve el temizliğine dikkat edilmesi gerekmektedir. Yemeklerden önce ve sonra elleri yıkamak, tuvaletten çıktıktan sonra bol sabunlu suyla elleri yıkamak gerekir. Çiğ yenecek sebze ve meyveleri bol su ile yıkamak gastroenteritten korunmada en önemli adımdır.
| 
