• Hem o zat, öyle bir din ve şeriat göstermiştir ki, iki
cihanın saadetini temin edecek desatiri camidir. Ve cami
olmakla beraber, kâinatın hakaikını ve vezaifini ve Hâ-
lık-ı kâinat’ın esmasını ve sıfâtını kemal-i hakkaniyetle be-
yan etmiştir. İşte o İslâmiyet ve şeriat, öyle bir tarzda mu-
hit ve mükemmeldir ve öyle bir surette kâinatı kendiyle
beraber tarif eder ki, onun mahiyetine dikkat eden, elbet-
te anlar ki, o din bu güzel kâinatı yapan zatın, o kâinatı
kendiyle beraber tarif edecek bir beyannamesidir ve bir
tarifesidir. Ve onun getirdiği din-i hakkın ihata ve ulviyet
ve hakkaniyeti, kur’ân’ın kâinatı halk ve tedbir edenin
kaleminden çıktığını gösterir. Ve o kâinatı güzelce tan-
zim eden kim ise, şu dini güzelce tanzim eden yine odur.
evet, o nizam-ı ekmel, elbette bu nazm-ı ecmeli ister.
Yer ve gökler var oldukça salâvatın en efdali ve selâ-
metin en etemmi, biz âdemoğulları topluluğunun efendi-
si ve biz mü’minler topluluğunun imana hidayet edicisi
olan Abdullah ibni Abdülmuttalib oğlu Muhammed’in üze-
rine olsun.
evet, işte mezkûr sıfatlarla muttasıf şahid-i vahdaniyet
olan Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâm, âlem-i
şahadete müteveccih olarak, âlem-i gayp namına cin ve
insin başları üzerine ilân ederek, kendisi görüp, sonra da
gördüğünü istikbalde gelecek asırlar arkasında duran ak-
vama ve milletlere hitap edip öyle bir nida eder ki, umum
cin ve inse, umum yerlere, umum asırlara işittiriyor. evet
işitiyoruz. Hem öyle yüksek, kuvvetli hitap ediyor ki, bü-
tün asırlar onu dinler.
Lem’aLar | 815 |
Y
irmi
d
okuzuncu
l
em
’
a
ilân:
açıklamak, ilân etmek, her-
kese duyurmak.
iman:
inanma, itikat, Allah’a
inanma.
ins:
insan, beşer.
istikbal:
gelecek, gelecek zaman.
kâinat:
yaratılmış olan şeylerin ta-
mamı, evren.
kemal-i hakkaniyet:
hakkını tam
vererek, doğruluğun en mükem-
meli.
mahiyet:
iç yüz, bir şeyi belirleyen
aslî unsur, neden ibaret olduğu,
özellik.
mezkûr:
zikredilen, adı geçen, anı-
lan.
muhit:
ihata eden, etrafını çeviren,
kuşatan, saran.
muttasıf:
vasıflandırılan, sıfâtla-
nan, özellik kazanan.
mü’min:
iman eden, inanan.
müteveccih:
yönelen.
nam:
ad, isim.
nazm-ı ecmel:
en güzel şekilde
ölçü ile düzenlenmiş, dizilmiş, sı-
ralanmış.
nida:
bağırma, çağırma, seslenme.
nizam-ı ekmel:
en mükemmel
düzen, sistem, kanun.
saadet:
mutluluk, bahtiyarlık.
salâvat:
Hz. Muhammed’e (asm)
rahmet ve esenlik dileme, ona
saygı gösterme, salât ve selâm
etme.
selâmet:
kurtuluş, esenlik, emni-
yet.
sıfât:
keyfiyet, özellik, vasıf.
suret:
biçim, şekil, tarz.
şahid-i vahdaniyet:
vahdaniyet
şahidi; Allah’ın birliğinin şahidi, de-
lili.
şeriat:
Allah tarafından peygam-
ber vasıtasıyla bildirilen, İlâhî emir
ve yasaklara dayanan hükümlerin
hepsi.
tanzim:
düzenleme, tertipleme, sı-
ralama.
tarif:
etrafıyla anlatma, tanıtma.
tedbir:
idare etme, çekip çevirme.
temin:
sağlama, elde etme.
ulviyet:
yücelik, ululuk.
umum:
bütün, genel.
vezaif:
vazifeler, işler.
zat:
kimse, kişi, kendi; Hz. Muham-
med.
akvam:
milletler, kavimler,
uluslar.
âlem-i gayb:
gizli, görünme-
yen âlem.
âlem-i şehadet:
şahit olunan
âlem, gözlemlenebilen dünya.
aleyhissalâtü vesselâm:
salât
ve selâm onun üzerine olsun,
Peygamberimizin ismi anılınca
söylenir, ona özgü bir rahmet
ve esenlik duasıdır.
asır:
yüzyıl.
beyan etmek:
açıklamak, izah
etmek.
beyanname:
bildirge, yazılı
açıklama, tebliğ, bildiri.
cami:
cem eden, toplayan,
içine alan.
cihan:
dünya, ahiret.
cin:
bir cins ateşten yaratılmış
olup dünyanın insandan sonra
en mühim sakini.
desatir:
düsturlar, kaideler.
din:
kaideleri Allah tarafından
belirlenen ve peygamberler
vasıtasıyla insanlara tebliğ edi-
len, insanlara dünya ve ahi-
rette saadet yollarını gösteren
sistem.
din-i hak:
hak din, İslâmiyet.
efdal:
en faziletli, daha üstün.
esma:
isimler.
etem:
daha tam.
hakaik:
doğrular, gerçekler.
hakkaniyet:
haktan, doğruluk
ve adaletten ayrılmama.
Hâlık-ı Kâinat:
kâinatın ve
onun içinde olan her şeyin ya-
ratıcısı, Allah.
halk:
yaratma, yaratış.
hidayet:
doğru ve hak olan
iman yoluna girme.
hitap:
bir topluluğa karşı ko-
nuşma, nutuk.
ihata:
sarma, kuşatma.
