Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Diyarbakır Hititler, Asurlar, Medler, Persler, Büyük İskender, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular gibi birçok uygarlığa ev sahibi yaptı. Diyarbakır tarihinin, önceleri M. Ö. 3000 yılına kadar uzandığı bilinirken, son zamanlarda Çayönü kazıları ile yapılan araştırmalar sonucunda uygarlık geçmişinin M. Ö. 7500 yıllarına kadar uzandığı belirlendi. Büyüleyici yapılara sahip olan şehir, gezilecek birçok tarihi mekâna da sahip.

5. Harem-i Şerif: Ulu Camii

Anadolu’nun en eski camisi olan Ulu Cami, 639 yılında Diyarbakır’a egemen olan Müslüman Araplar tarafından şehrin merkezindeki en büyük mabedin camiye çevrilmesiyle oluşturuldu.

Camii, İslâm âleminin 5. Harem-i Şerifi olarak kabul ediliyor. Ortadaki büyük avlunun doğu ve batısında yer alan maksureleri, güneyinde Hanifiler Camii, kuzeyinde Şafiiler Camii ve Mesudiye Medresesi ve Cami’nin batısındaki Zinciriye Medresesi dinsel ve kültürel yapıları bir araya getirmiş durumda. Avlu cephelerinde ise farklı dönemlere ait mimari bezekler, kabartma ve yazıtlar büyük bir uyum içerisinde yerleştirilmiş. Bu eşsiz mimarî ziyaretçilerine, inançların ve hoşgörünün de uyum içerisinde olduğunu gösteriyor.

Tarihî Havasını Koruyan Mekan: Hasan Paşa Hanı

Diyarbakır’da yer alan ve tarihi 1572–1575 yıllarına kadar uzanan Hasan Paşa Hanı, burada yer alan kitabeye göre ilin Osmanlılar tarafından alınması üzerine o dönemde vali olan Sokullu Mehmet Paşa’nın oğlu Vezirzade Hasan Paşa tarafından yaptırıldığı biliniyor.

Diyarbakır’ın merkez ilçelerinden biri olan Sur’da yer alan han, tarih boyunca geçirdiği restorasyonlardan sonra bugün hâlâ tarihî havasını korumaya devam ediyor. Hanın tam ortasında geniş bir avlu yer almakta olup, zamanında kervanların hayvanlarını barındıracakları bodrum katındaki ahır dahil olmak üzere, üç katlı dikdörtgen planlıdır. Bugün hem yerli hem de yabancı turistlerin oldukça ilgisini çeken Han’da kahvaltıcılar, restoranlar ve çeşitli süs ya da antika eşyaların satıldığı tarihî dükkânlar yer alıyor.

Surlar, Çin Seddi’ne Benziyor

Diyarbakır surları, ülkemizin UNESCO Dünya Mirası listesinde bulunan en önemli tarihî yapılardan biridir. Dünyanın en eski ve en sağlam surlarından olan Diyarbakır Kalesi Çin Seddi’nden sonra en uzun surdur. Yapıldığı zamandan günümüze kadar sağlam kalmayı başaran nadir yapılardan biridir. Bu surların toplam 4 kapısı vardır; Dağ Kapı, Urfa Kapı, Yeni Kapı ve Mardin Kapı. Diyarbakır Surları düz surlardan oluşmayıp üzerinde çok miktarda motif bulunmakla beraber 12 devlete ait kitabeler de yer alıyor. Diyarbakır’a gidildiğinde görülmesi gereken yapılardan biridir, surlar.

KÜBRA ÜNÜVAR - İSTANBUL