Fransa merkezli Avrupa Uygur Enstitüsü, dünyanın önde gelen giyim şirketlerine, “Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Çin’in diğer bölgelerinde Uygur Türklerine uygulanan insan hakları ihlallerini destekledikleri” iddiasıyla dava açtı. Avrupa Uygur Enstitüsü Başkanı Dilnur Reyhan, Uniqlo’nun çatı şirketi Fast Retailing, Zara’nın çatı şirketi Inditex ve Skechers’ı “Uygurların tutulduğu kampların yapımı, idaresi ve gözetiminde rol oynamakla” suçladı. Şirketleri, “insan hakları ihlalini görmezden gelmekle” suçlayan Reyhan, söz konusu şirketlerin “zorla çalıştırılan” Uygur Türklerinden yararlandığına dikkati çekti. Enstitü, konuyla ilgili şikayetlerini, diğer sivil toplum kuruluşlarıyla beraber Fransa’nın en büyük adli mahkemesi olan Paris Ticaret Mahkemesine taşıdı. 

Davada hangi iddialar var?

Şikayet dosyasında, ABD Strateji ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi ve Avustralya Stratejik Politikalar enstitülerinin raporları ve Uygur çalışanların ayakkabı markası Skechers’ın üretiminde çalıştığını ispatlayan videolar da yer alıyor. Enstitünün iddiaları arasında Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki kamplarda bulunan insanların çalıştırılmak üzere Çin’in farklı bölgelerine zorla gönderildiği, dini vecibelerini yerine getirmelerinin yasaklandığı, “ideolojik beyin yıkamaya maruz kaldıkları” ve sürekli izlendikleri de yer alıyor.

Şirketler iddiaları reddetti

Fast Retailing şirketinden ismi açıklanmayan bir sözcü, yaptığı açıklamada, Uniqlo’nun hiçbir imalathanesinin söz konusu bölgede bulunmadığını ve şirketin “insan hakları ihlaline karşı sıfır tolerans politikası” izlediğini açıkladı. Sözcü, şirketin tedarik zincirinde zorla çalışan insanların olmadığından emin olmak için yapılacak soruşturmalarda, yetkililerle işbirliği içinde olacaklarını bildirdi. Skechers, süregelen dava hakkında yorum yapmayacağını açıklarken, şirketten bir sözcü de kurumlarının prensip olarak tedarikçilerinden imalat sırasında “zorla çalıştırma” olmadığına dair onay aldıklarını aktardı. Inditex ise şirketin, söz konusu problemlere “titiz izlenebilirlik” denetimleriyle ve “zoraki çalıştırmaya karşı sıfır tolerans politikasıyla” yaklaştığının altını çizdi. Fransa Ulusal Terörle Mücadele Savcılığı, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşanan “insan hakları ihlali, soykırım, zorla çalıştırma ve insan kaçakçılığı” iddialarından ötürü açılan soruşturmayı 2 yılın ardından düşürmüştü.

AA