Çini Doğu Türkistan’daki zulmüne hız kesmeden devam ediyor. İslâm dünyasının Çin’in Uygur Müslümanlarına uyguladığı zulme sessiz kalması tepkilere sebep oluyor. Çin’in zulümde yeni rotası Doğu Türkistan’daki camiler oldu. Uygurların bir zamanlar hayat dolu olduğunu söylediği Doğu Türkistan’ın Hoten şehrindeki Bayram Camii (İdgah mescidi), tarihi binanın bütün izlerinin silinmesinin ardından bir otoparka dönüştürüldü. Otoparkın (yıkılan tarihî cami) hemen arkasındaki ilkokulun duvarında ise kırmızı renkli boya ile Komünist Parti’nin söylemi olan “İnsanları parti için eğit” sloganı yazılı. Etrafı dikenli ve jiletli tellerle çevrili bu ilkokula çocukların yüzlerini taratarak girmesi gerekiyor.

Hoten’deki tarihi İdgah Mescidi, Çin yönetiminin Doğu Türkistan genelinde yok ettiği çok sayıda tarihî camiden sadece birisi. İzleri silinen caminin yakınındaki halk pazarında seyyar satıcılık yapan bir Uygur, “Bir zamanlar muhteşemdi. İnsanlar akın akın buraya gelirdi. Hele de Ramazan bayramlarında, Kurban bayramlarında ve cuma namazlarında çok kalabalık olurdu” diyor. Earthrise Alliance isimli sivil toplum kuruluşunun yayımladığı ve Fransız AFP ajansının da analiz ettiği uydu görüntüleri, 2017 yılından bu yana Doğu Türkistan genelinde 36 tarihi caminin Çin tarafından yıkıldığını ortaya koyuyor. Görüntüler camilerden 30’unun tamamen yıkıldığı, 6’sının da kubbe ve minarelerinin yok edilerek farklı şekle sokulduğunu gösteriyor. 

Uygurların izleri siliniyor

İbadethanelerin bulunduğu yerleşkeler, camiler yıkıldıktan sonra halka açık mekanlara dönüştürülüyor. AFP muhabirlerinin ziyaret ettiği Hoten’deki bir cami yıkıldıktan sonra yeşil alana çevrildi. Hoten’de yine bir başka cami yıkılarak bahçeye dönüştürülmüş ve beton yürüme parkurlarının yanı sıra ağaçlandırılmış. Komünist Parti, Doğu Türkistan genelinde imha edilmemesine karar verdiği camilerin de minare ve kubbelerini yıkarak cami görünümünden çıkmasını sağlıyor. Washington merkezli Uyghur Human Rights Project isimli sivil toplum kuruluşu direktörü Ömer Kanat, “Uygurlar camileri atalarının mirası olarak görüyor. Ancak Çin hükümeti Uygurlara ait ne varsa her şeyi, Han Çinlilerden farklı olan her şeyi silmek istiyor” diyor. Euronews’in haberine görei Komünist Parti yönetiminin ibadete onay verdiği Hoten’deki tek camiye girmek için polis gözetiminde metal dedektörlerden geçmek gerekiyor. İçerideki her hareketleri ise kapalı devre kameralar tarafından saniye saniye izleniyor.

Kaşgar şehrinde artık ezan sesi duyulmuyor

Eski İpek Yolu’nun merkezlerinden biri olan Kaşgar şehrinde ise ezanlar artık okunamıyor. Şehir sakinleri, bir zamanlar Kaşgar Ulu Camii başta olmak üzere camilerde okunan ve tüm kentte yankılanan ezan seslerinin kesildiğini belirtiyor. Halk, önceleri minarelerden yükselen ezan seslerinin turistlerin de ilgi odağı olduğunu ifade ediyor. İçerisinde Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in devasa portresinin asılı olduğu Kaşgar İdgah Mescidi imamı Cuma Maimaiti, “Kaşgar’da camiler yıkılmadı, hükümetimiz camileri çok iyi bir şekilde koruyor” diye kısa bir açıklama yaptı. Pekin yönetimi ile ilgili olumsuz yorum yapmaları halinde ağır cezaya çarptırıldıkları ifade edilen görevlilerin korktukları için her şeyin ‘çok iyi’ olduğunu söyledikleri belirtiliyor.

Okumak İçin tıklayınız:

Zulme sessiz kalmak yakışmaz