Sultan II. Abdülhamid 27 Nisan 1909 tarihinde tahttan indirildi. Suçlu-suçsuz birçok kişiyi tutuklayıp hapsetmek ile uğraşan 31 Mart cuntası, Sultan II. Abdülhamid’in hal’i için gereken tedbirleri de almayı ihmal etmedi. 

Hareket Ordusu’nun İstanbul’a girmesi için de Said Paşa’nın başkanlığında toplayabildikleri ileri gelen mebusları Ayastefanos’taki yat kulübüne dâvet ederek Hareket Ordusu’nun İstanbul’a girmesine karar aldırmışlardı. Hareket Ordusu da İstanbul’a girip, kışlalardaki askerleri saf dışı bıraktıktan sonra, önceden planlandığı gibi Yıldız Sarayı civarında Arap ve Arnavut Taburları ile, Anadolu yiğitlerinden meydana gelen taburları birer bahane ile başka yerlere gönderdiler. Bu taburların yerlerine Hareket Ordusu’na mensup taburlarla, Selânik’ten getirdikleri jandarmaları yerleştirerek, Saray-ı Hümayun muhafızlığını da ele aldıklarından, artık Sultan’dan korkmaya lüzum kalmamıştı. 

İleri gelenleri ve mebusları ikna etmek için, Cemiyetin tertip ettiği ve Mahmut Şevket Paşa’nın düzenlediği Yıldız Sarayı’nın tecrit edildiğine dair bir telgraf üzerine mebusları mecliste topladılar.

Sultan Abdülhamid’in hal’ edilmesine sevinenler var:İttihadçılar’ın Abdülhamid’in Hal’inden duydukları sevinci gösteren bir belge.( ABIBSNİŞ, Cilt-I, s.380)

Sultan Abdülhamid’in hal’ edilmesiyle ilgili Gümülcine İttihât ve Terakkî Cemiyeti’nin sevinç ilânı şöyledir: “Abdülhamid’in hal’iyle Sultan Mehmet Reşâd Hân-ı Hâmis Hazretleri’nin taht-ı âlî-i Osmaniye’ye iclâs edildiği, merkez-i umûmiyeden şimdi alınan telgrafnâme üzerine kemâl-i fahr ve meserretle bil-umûm vatandaşlarımıza ilân ve tebşir olunur. 14 Nisan 1325/27 Nisan 1909” 6

Oraya dâvet edilen fetva emini ilim sahibi Nuri Efendi’nin, Antalya mebusu Elmalılı Hamdi Efendi’nin karalamış olunan fetva müsveddesi kapsamını, şer-i şerife aykırı olduğundan tasdik etmemekte ısrar etmesi üzerine, Şeyhülislâm Cemaleddin Efendi’nin ısrarıyla Rumeli Kazaskerliği’ne getirilen Ziyaeddin Efendi, yapılan baskılar üzerine fetva müsveddesini imzalamaya mecbur olarak hal’e karar vermiştir. Yani  “Fetvayı zamanın Fetva Emini Hacı Nuri Efendi imzalamamıştır; ancak maalesef 31 Mart komitesinin kuklası haline gelen Şeyhülislâm Mehmed Ziyaaddin Efendi imzalamıştır.”1 Hareket Ordusu’nun İstanbul’a gelişinden birkaç gün sonra şer-i şerife aykırı olarak alınan karar gereği, Sultan II. Abdülhamid Han Hazretleri 7 Rebiülahir 1327 Hicrî/14 Nisan 1325 Rumî/27 Nisan 1909 Milâdî yılında Salı günü hilâfet ve saltanat makamından hal edilerek, biraderi Veliaht Mehmet Reşat Efendi aynı günde padişah ilân edildi. Sultan Abdülhamid Han da Selânik’te oturmak üzere yola çıkarıldı. 2 

Bundan başka Sultan Abdülhamid’in görevden alınmasını meşrû gösteren Hilâl Gazetesi hal’ ile alâkalı bazı fetvalar yayınlar. 7

Abdülhamid, tahttan indirildikten sonra yaşananlar

27 Nisan 1909’da İstanbul’a giren Hareket Ordusu kısa sürede şehre hâkim oldu. Ordu’nun kumandanı olan Mehmet Şevket Paşa örfî idare ilân ederek Divan-ı Harp ve darağaçları kurdurdu, suçlular yanında birçok suçsuzu da idam ettirdi. Birinci Ordu efradı angarya işlerinde çalıştırılmak üzere Rumeli yollarına sürüldü. Hafiyelik yeni bir şekle büründü; basının ağzına da kilit vuruldu. 

Sonunda Meşrûtiyet, “hürriyet” adı altında meclisli millî tuhaf bir mutlâkıyet haline geldi. Yeşilköy’de toplanan ve II. Abdühamid’in hal’ine karar veren Meclis-i Millî azaları, asayiş sağlandıktan sonra 26 Nisan 1909 günü İstanbul’a dönerek ertesi gün Ayasofya civarındaki binasında tekrar Meclis-i Umûmî-î Millî adı altında toplandı. Meclis II. Abdülhamid’in hal’ine karar verdi. Sultan Abdülhamid, Meclis-i Millî’ye Çırağan Sarayı’nda oturmak istediğini bildirdiği halde, Hareket Ordusu’nun artık diktatörce davranan kumandanı Mahmut Şevket Paşa, el çabukluğuyla tahtından indirttiği gece onu Selânik’e gönderdi. Eşyasını dahi alamaz birkaç bavulla gece yarısı Yıldız Sarayı’ndan çıkarılan Abdülhamid, maile ve maiyet etrafından oluşan 38 kişi ile Sirkeci’den özel bir trenle Selânik’e götürüldü. Binbaşı Fethi Bey (Okyar) kırk Selânik Jandarması ile muhafızlığına tayin edildi. Selânik’te Alatini Köşkü’ne yerleştirilen Abdülhamid, orada vaktini marangozluk ve demircilikle geçirdi. Bilâhere Sultan Abdülhamid’in İstanbul’a nakledilmesine karar verildi. Selânik’ten ayrılmayı kabul eden Sultan Abdülhamid İstanbul’dan gönderilen Alman sefaretine ait Lorelay Savaş Gemisi’yle 1 Kasım 1912’de İstanbul’a getirilerek Beylerbeyi Sarayı’na yerleştirildi. 10 Şubat 1918 Pazar günü hayata gözlerini yumdu. 3

Âlem-i İslâm için en dehşetli asır 

Âlem-i İslâm’ı alâkadâr eden bu kadar önemli hadiseler elbette ki gaybî işaretler olmalıdır. Bediüzzaman bu meselenin Kur’ân’ın işarî mânâları arasına girecek kadar ehemmiyetli olduğunu ve bu hâdiselere işaret ettiğini şöyle açıklamaktadır: “Âlem-i İslâm için en dehşetli asır, altıncı asır ile Hülâgû fitnesi ve on üçüncü asrın âhiri ve on dördüncü asır ile Harb-i Umûmî fitneleri ve neticeleri olduğu münasebetiyle, bu cümle (Kudreti her şeye galip olan ve her türlü hamde lâyık olan Allah’ın yoluna kavuşturman için.) 4 makam-ı ebcedî ile altıncı asra ve evvelki cümle gibi (El-azizü’l hamid) kelimeleri ile bu asra, Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülhamid devirlerine îma eder.” 5 Bu işaret-i gaybîyeyle yaşanan hadiselerin tesadüfî olmadığı da anlaşılmış oluyor.