ATO, son 25 yılda devletin bütçeden 433 milyar dolarlık faiz ödemesinde bulunurken, yatırımlara ayrılan payın bunun 4’te 1’ine bile ulaşamadığını, 1983-2007 yılları arasında halktan toplanan her 100 dolarlık verginin 51 dolarının faiz ödemeleri için kullanıldığını belirtti. Araştırmaya göre, 1983 yılında 942 milyon dolar olan bütçeden yapılan faiz ödemeleri, faiz oranlarının ve borçlanma miktarlarının artmasına paralel olarak her geçen yıl hızla büyüyerek son yıllarda 40 milyar dolara yakın bir büyüklük oluşturmaya başladı.
Devlet, son 25 yılda devlet bütçeden 433 milyar dolarlık faiz ödemesinde bulunurken, yatırımlara ayrılan pay bunun 4’te 1’ine bile ulaşamadı.
Ankara Ticaret Odası'nın (ATO), Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı verilerinden yararlanarak yaptığı araştırmaya göre, 1983 yılında 942 milyon dolar olan bütçeden yapılan faiz ödemeleri, faiz oranlarının ve borçlanma miktarlarının artmasına paralel olarak her geçen yıl hızla büyüyerek son yıllarda 40 milyar dolara yakın bir büyüklük oluşturmaya başladı.
Söz konusu dönemde Türkiye’nin toplam bütçe harcamaları 1 trilyon 316 milyar dolara ulaşırken, bunun 373,9 milyar doları iç, 59,4 milyar doları da dış olmak üzere toplam 433,3 milyar doları faiz ödemelerine gitti. Aynı dönemde devletin bütçeden yaptığı yatırımların tutarı 100 milyar dolarda kalırken, personele de 335,8 milyar dolar ayrıldı.
100 DOLARLIK HARCAMANIN 33 DOLARI FAİZ
İç ve dış borç faiz ödemeleri 1983 yılında Türkiye’nin bütçe harcamalarının yüzde 8,1’i kadar bir büyüklük oluşturdu. İzleyen yıllarda bu rakam hızla artarak 1990 yılında yüzde 20,4’e, 2000 yılında yüzde 43,9’a kadar çıktı.
2001 yılında ise devletin yaptığı her 100 dolarlık bütçe harcamasının 51 dolarını faiz ödemesi oluşturdu.
Faiz ödemelerinin bütçe harcamaları içindeki payının 2001 krizinden sonra yavaş yavaş da olsa azalmaya başladığı belirtilen araştırmada, ‘’2006 yılında yüzde 26,2 olan faiz ödemelerinin toplam bütçe harcamaları içindeki payının bu yıl yüzde 26 düzeyinde kalacağı hesaplanıyor. Yüksek Planlama Kurulu’nun kabul ettiği 2008-2010 dönemine ilişkin Orta Vadeli Mali Plan’a göre faiz ödemeleri 2008 yılında da bütçe harcamalarının yüzde 26,2’sini oluşturacak’’ denildi.
Ekim ayı ortasında TBMM’ye sunulması gereken ve 225,9 milyar YTL’ye ulaşan 2008 yılı bütçesinde faiz ödemelerine 59,3 milyar YTL’lik bir ödenek ayrılması beklendiğine işaret edilen araştırmada, 1983-2007 yılları arasında Türkiye’nin toplam bütçe harcamalarının 1 milyar 315 milyon dolar olarak gerçekleştiği, bu harcamanın yüzde 32,9’unun faiz ödemelerinden oluştuğu bildirildi. Araştırma sonuçlarına göre, 1983 yılında faiz ödemeleri vergi gelirlerinin yüzde 10,9’u kadar bir büyüklük oluşturuyordu. Bu oran 1990 yılında yüzde 25,3’e kadar yükseldi. 1990’lı yılların sonuna gelindiğinde ise faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranı yüzde 70’i aştı.
2001 KRİZİNDE VERGİ FAİZE YETMEDİ
2000 yılında toplanan her 100 dolarlık verginin 77 dolarının faiz ödemelerine ayrıldığı, 2001’de ise ilk kez devletin topladığı vergilerin faiz ödemelerine yetmediği belirtildi. 32,5 milyar dolarlık vergi tahsil edilen 2001 yılında yapılan faiz ödemelerinin 33,5 milyar dolara ulaştığına dikkat çekildi. Faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranının 2001 krizini izleyen yıllarda azalma eğilimine girdiği, 2006 yılında her 100 dolarlık vergi gelirine karşılık 33,4 dolarlık faiz ödemesi yapıldığı kaydedildi. Araştırmaya göre bu yıl ise her 100 dolarlık vergi gelirinin 33,5 doları faiz ödemelerine gidecek. Devlet, gelecek yıl da toplayacağı her 100 dolarlık verginin 34 dolarını borç faizleri için kullanacak.
YATIRIMA AYRILAN PAY
ATO’nun araştırmasına göre, bütçeden faiz ödemeleri için ayrılan pay arttıkça yatırımların payı azaldı. Yatırımların bütçeden en az pay aldığı yıl yüzde 5,1 ile 2003 yılı oldu. Yatırım harcamalarının bu yıl bütçeden aldığı pay ise yüzde 5,9 seviyesinde kaldı. Araştırmada, ‘’Yatırım harcamaları için 2008 yılı bütçesinde 12,4 milyar YTL ayrılması, bütçe harcamaları içindeki payının da yüzde 5,5’e gerilemesi bekleniyor’’ denildi. 1983-2007 yılları arasında Türkiye’deki her 100 dolarlık bütçe harcamasının sadece 7,6 dolarıyla yatırım yapılabildiğine işaret edildi.
|
