|
CHP’nin ve Baykal’ın cumhurbaşkanını halkın seçmesine karşı çıkması, iktidarı ve siyasi partileri ‘devletin kurumları’yla kavga etmemeye çağırarak ‘devletin sesi’ olmaya çalışması ve orduyu bir sivil toplum örgütü zannetmesi, demokrasi açısından yanlış olsa bile, kendi siyasi geleneği açısından tutarlıdır.
1930’da da CHP devletçi elitin partisiydi. Bu yüzden o zaman da bugünkü gibi halktan, yani dezavantajlı çoğunluktan korkuyordu. Serbest Fırka kurulduğunda da korkmuştu. Çünkü, sahip olduğu maddi ‘kazanımları’n bağlı olduğu iktidarı kaybetmek istemiyordu. Ama bunu bu açıklıkla dile getiremediğinden, bu partinin irticaya taviz verdiği propagandasını yapıyordu.
Oysa, irticaya taviz verdiğini iddia ettikleri parti bizzat Mustafa Kemal tarafından en yakınında bulunan Fethi Okyar, Nuri Conker ve kızkardeşi Makbule (Atadan) Hanım gibi kişilere kurdurulmuştu. Hatta Fethi Bey, Terakkiperver’cilerin başına gelenleri bildiğinden ve CHP’yi tanıdığından işi baştan sıkı tutarak partiye ‘mürteci’ vatandaşları kabul etmemiş, ‘Şark vilayetleri’nde örgütlenmemiş ve partiye girenlerden de milliyetçi ve laik olduklarına dair belge almıştı. Hatta çokları bilmez, partisinin resmî adı da ‘Serbest Layik Cumhuriyet Fırkası’ idi.
Fırka’nın kuruluşundan kısa bir süre sonra katıldığı yerel seçimler, sandık başlarında oy vermeye çalışan halk ile ne pahasına olursa olsun Halk Partisi’ni kazandırmaya çalışan görevliler arasındaki bitmek bilmez mücadelelere sahne olmuştu. O yıllarda ‘açık oy gizli sayım’ olduğundan, elinde Serbest Fırka pusulasıyla gelenlerin isimleri bir türlü ‘listede bulunamıyor’, CHP’lilerinki ise hemencecik bulunuyordu. Fethi Okyar konuyu Meclis’e taşıdığında cevaben söz alan CHP İzmir milletvekili Vasıf Bey Serbestçiler’in oy vermeye gelen ‘erbab-ı haysiyet’i engellemeye çalıştığını belirterek ve şöyle diyordu:
‘Karantine mıntıkasına gittim. Orada sizi temin ederim üzerinde kravat ve yakalık olmayan, ayağında kundurası bile bulunmayan bir grubun mütemadiyen bağırdığını gördüm. Tanıdığımız bir çok ailelere haber verdik, niçin reyinizi [oyunuzu] kullanmıyorsunuz dedik. İnsaf ediniz, dediler, o şahısların, grupların arasında saatlerce bekleyip rey verebilir miyiz? Şahsiyetimiz, şeref ve haysiyetimiz buna manidir’ (TBMM Tutanakları D.3 XXII: 25).
CHP’lilere göre Serbest Fırka’ya destek verenler şeriatçılar, komünistler, gayrimüslimler, ‘dönme’ler ve diğer ‘kötüler’di. Meydanları dolduranlar ise ayak takımı. 8 Eylül 1930 tarihli Milliyet’e göre, Fethi Bey’in nutkunu dinlemeye gelenlerin ‘hepsi amele, seyyar esnaf, şöför, arabacı, denizci idi. Nutku bihakkın anlayanlar azdı’. CHP Denizli milletvekili Haydar Rüştü ise, 26 Eylül 1930 tarihli Anadolu Gazetesinde, az da olsa ‘karnı tok’ olanlardan da bu partiyi destekleyenleri gördüğünde şaşırdığını itiraf ediyordu:
‘Bugün muhalefet yapan, tenkit eden, ağzına geleni ölçüsüz ve tartısız bir surette savunan insanların içinde en ziyade nazarı dikkatimi celbeden bir şey, karnı tok, sırtı pek olanlardan bazı zevatın da bu gayri memnunlar zümresine karışmış olmasıdır.’
Siyaseti sosyal, ekonomik ve tarihi ilişkilerin yapısına bakmadan anlamaya çalışanlar, sadece siyasi aktörlerin kişiliğiyle açıklamaya çalışanlar onu anlayamazlar. Sorunu Baykal veya Erdoğan sorunu zannederler.
Oysa, bugünkü siyasi aktörlerin isimlerini koyarak 1930’u yeniden okuyun. Çok az şeyin değiştiğini göreceksiniz.
Star, 18 Mayıs 2007
|
