TAR‹HÇE-‹ HAYATI
| 1203
fi
AHIS
B
‹LG‹LER‹
— Z —
ZEMAHfiERÎ:
Harezm kasabalar›ndan Zemahfler’de 1075 y›l›nda dünyaya geldi. Ad›, Ebu’l-Ka-
s›m Mahmud bin Ömer ez Zemahflerî el-Harizmî’dir. Büyük bir müfessir, dilci ve kelâm âlimidir. ‹lk
tahsilini do¤du¤u yerde yapt›ktan sonra ilim ve medeniyet merkezi olan Buhara’ya gitmifltir.
Burada muhtelif hocalardan f›k›h, tefsir, hadis, kelâm, mant›k, felsefe ve Arapça dersleri ald›.
Bu dönemde Harezm ve Horasan’›n bir çok flehrine giderek bilgilerini art›rd›. 1124 y›l›nda Mek-
ke’ye giderek uzun bir süre kald›. Eserlerinin bir ço¤unu orada yazm›flt›r. Kendisine Mekke’de
uzun süre kald›¤›ndan Carullah lâkab› verilerek “Carullah Zemahflerî” ad›yla meflhur olmufl, ayr›ca
“Fahr-i Harezm” ünvan› da verilmifltir.
Mekke’de uzun müddet kald›ktan sonra Harezm’e dönmüfl ve burada 1143 senesinde vefat et-
mifltir. Zemahflerî itikatta ateflli bir Mutezilî, f›k›hta ise Hanefî’dir. Zemahflerî ‹slâmî ilimler, nahiv ve
edebiyatta çok say›da talebe yetifltirmifltir. Elli civar›nda eseri oldu¤u bildirilmektedir.
Z‹YAEDD‹N (NURfi‹NL‹ Z‹YAEDD‹N EFEND‹):
Nakflibendi fleyhlerinden Abdurrahman Ta¤i
Hazretlerinin o¤ludur. 1856 y›l›nda ‹sbayerd nahiyesinin Üsb köyünde do¤du, 1925 y›l›nda vefat
etti. Nurflin’de babas›n›n yan›na defnedildi.
Nurflin’de yetiflen Ziyaeddin Efendi, tahsilini babas› Abdurrahman Ta¤î Hazretleri ve bölgesin-
deki di¤er meflhur âlimlerin yan›nda yapt›. Nakflibendili¤in Halidî kolundan olan Ziyaeddin Efendi
çevresinde “Hazret” lakab›yla an›l›rd›. Sa¤l›¤›nda bir çok kimseye medrese ve tarikat icazeti verdi.
Ayr›ca 113 mektuptan meydana gelen Mektubat isimli bir eseri bulunmaktad›r. Ziyaeddin Efendi,
Bediüzzaman Hazretlerinin büyük kardefli Molla Abdullah’›n fleyhi ve hocas› idi. Daha sonra Türk-
çeye tercüme edilen bu Mektubat isimli eserinde Molla Abdullah’a yazd›¤› mektuplar da bulun-
maktad›r. Ziyaeddin Efendi Birinci Dünya Savafl› bafllad›¤›nda gönüllü kuvvetler teflkil ederek va-
tan savunmas›nda bulundu ve çarp›fl›rken bir kolunu kaybetti. Savafl bittikten sonra Sultan Reflad
taraf›ndan kendisine gümüfl liyakat muharebe madalyas› verildi.
Z‹YA NUR:
Tam ad› Ziya Nur Aksun’dur. 1930 senesinde Konya’da dünyaya geldi. ‹lk, orta ve
lise e¤itimini Konya’da tamamlad›. Ard›ndan Ankara Hukuk Fakültesini kazand› ve buradan me-
zun olup Konya’da baroya kaydoldu. Zeki ve idealist bir insan olan Ziya Nur, Osmanl› ve ‹slâm ta-
rihiyle ilgili olarak yazd›¤› makaleler ve yapt›¤› sohbetlerle tan›nm›flt›r. Ayr›ca bafllad›¤›, fakat bi-
tiremedi¤i “Osmanl› Tarihi” isimli bir eseri bulunmaktad›r. Henüz bir lise talebesi iken Nurlarla ta-
n›flan Ziya Nur, üniversiteyi kazand›ktan sonra da hizmetlerine devam etmifl, Nurlar›n neflri için
elinden gelen gayreti göstermifltir.
Z‹YA PAfiA (1829-17 MAYIS 1880):
Ziya Pafla ‹stanbul’da do¤du. As›l ad› Abdülhamit Ziyaüd-
din’dir. Mekteb-i Ulûm-› Edebiye’de okudu. Farsça ve Arapça ö¤rendi. 1845’te Sadaret-i Uzma Ma-
beyn-i Hümayuna kâtip olarak girdi. Frans›zcay› burada ö¤rendi. Sultan Abdülaziz ve M. Reflit Pa-
fladan destek gördü. M. Reflit Paflan›n ölümü üzerine Ali Pafla ile sürtüflmeye girmesi, Fuat Pafla ile
iyi iliflkiler kuramamas› üzerine, ‹stanbul’dan uzaklaflt›r›lmak için K›br›s mutasarr›fl›¤›na tayin edil-
di. Bunun üzerine Yeni Osmanl›lar cemiyeti ile iflbirli¤i içinde Mustafa Faz›l Paflan›n davetine uya-
rak Nam›k Kemal ile birlikte Paris’e gitti (1867). Oradan Londra’ya geçti ve Nam›k Kemal ile birlik-
te Hürriyet gazetesini ç›kard›. Ali Paflan›n ölümü üzerine yurda döndü. ‹stanbul’da önemli görev-
lere getirilen Ziya Pafla, II. Abdülhamit döneminde ‹stanbul’dan uzaklaflt›r›lmak için Suriye valili¤i-
ne tayin edildi (1877). Bu görevi önce Konya’ya, sonra da Adana’ya nakledildi. Orada vefat etti.
ZÜBEY‹R B‹N AVVAM (?-656):
‹slâmiyetle flereflenenlerin ilklerindendir. “Aflere-i Mübeflflere”
diye tabir edilen ve hayatta iken Peygamber Efendimiz (a.s.m.) taraf›ndan Cennetle müjdelenen
on Sahabeden biridir. Soyu, Peygamber Efendimizin (a.s.m.) mübarek silsilesi ile dedeleri Kusay’da
birleflir. ‹slâma büyük hizmetlerde bulunup, kahramanl›¤›yla tan›n›rd›. Künyesi, Zübeyr bin Avvam
bin Huveylid bin Esad bin Abduluzza bin Kusay bin Kilab fleklindedir.
