Tarihçe-i Hayat - page 1208

1208 | BED‹ÜZZAMAN SA‹D NURSÎ Y ER B‹LG‹LER‹
AYASOFYA CAM‹‹: Mimarisi, ihtiflam›, büyüklü¤ü ve ifllevselli¤i yönünden ilk ve son ünik uy-
gulama olarak görülen Ayasofya; Osmanl› camilerine fikir baz›nda da olsa esin kayna¤› olan, do-
¤u-bat› sentezinin bir ürünüdür. Bu eser dünya mimarl›k tarihinin günümüze kadar ayakta kalm›fl
en önemli an›tlar› aras›nda yer almaktad›r. Bu nedenle, Ayasofya, tarihî geçmiflinin yan› s›ra, mi-
marisi, mozaikleri ve Türk ça¤› yap›lar› ile yüzy›llar boyunca tüm insanl›¤›n ilgisini çekmifltir. Aya-
sofya 916 y›l kilise, 481 y›l cami olmufltur; 1935’den bu yana müze olarak tarihî ifllevini sürdür-
mektedir.
AYDIN: Ege bölgesinde yer alan bir ilimizdir. ‹zmir, Manisa, Denizli, Mu¤la illeri ve Ege Denizi
k›y›lar› ile çevrilidir. Büyük Menderes Ovas›, Çine Ovas› ve Büyük Menderes Nehri ve Bafa Gölünün
bir k›sm› bu flehrin s›n›rlar› içindedir. Topraklar›n›n % 63’ü da¤l›kt›r. fiehir Türkmenler taraf›ndan
kurulmufl, 1186 y›l›nda Selçuklular›n 1300 y›l›nda Ayd›no¤ullar›n›n, 1426 y›l›nda da Osmanl›lar›n
eline geçmifltir. 1923 y›l›nda il hüviyeti kazanan flehir zengin bir kültürel birikime sahiptir.
AZERBAYCAN: Azerbaycan, Sovyetler Birli¤inin da¤›lmas› üzerine Kafkas Da¤lar›n›n Hazar De-
nizine bakan güneydo¤u eteklerinde kurulan ülkelerden biridir. Bat›s›nda Ermenistan, kuzeybat›-
s›nda Gürcistan, güneyinde ‹ran, do¤usunda Hazar Denizi yer al›r. Bugünkü Azerbaycan, tarihî ve
siyasî sebeplerden dolay› ikiye ayr›lm›fl durumdad›r. Baflta Aras Nehri hudut olmak üzere güney-
de kalan k›sm› ‹ran içerisinde bulunmaktad›r. 30 Eylül 1991'de ba¤›ms›zl›¤›n› ilân eden Azerbay-
can bunu yeterli görmemifl, 7 Haziran 1992'de düzenlenen cumhurbaflkanl›¤› seçimiyle Komünist
Partisi eski lideri Ayaz Muttalibov'u baflkanl›ktan uzaklaflt›rarak, Ebulfez Elçibey'i Azerbaycan Cum-
huriyetinin bafl›na geçirmifltir. Ebulfez Elçibey seçimlerde oylar›n % 59.4'ünü alm›flt›r. Azerbaycan
Cumhuriyeti, 25 Aral›k 1991 tarihinde Kril alfabesini b›rakarak Lâtin alfabesine geçmifltir. 1992 y›-
l› içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Parlamentosu, Karaba¤'›n muhtar bölge statüsüne son vermifl,
normal bir ili haline dönüfltürmüfltür. 2002 y›l› itibar›yla hâlâ Azerbaycan topraklar›n›n % 20'si Er-
meni iflgali alt›ndad›r. Karaba¤'›n Ermeni iflgalinden kurtar›lmas› için uluslararas› görüflmeler de-
vam etmektedir. Rusya'n›n esaretinden kurtulduktan sonra Azerbaycan'da kapat›lan camiler h›z-
la ibadete aç›lmaya bafllam›flt›r. Bakü'de dört y›ll›k bir ‹slâm Akademisi kurulmufltur. Azerbay-
can'›n e¤itim düzeyi çok yüksektir. Önde gelen kültür ve e¤itim merkezi olan Bakü'de bir üniver-
site ile sekiz yüksek ö¤retim kurumu vard›r.
— B —
BA/DAT: Irak’›n baflkentidir. fiehir Dicle Irma¤›n›n iki yakas›nda yer al›r. Tarihte, Babiller ve Sa-
saniler gibi pek çok medeniyete baflkentlik yapt›. ‹klimin mutedil ve ticarî yollar›n üzerinde olma-
s› flehri her zaman cazip k›lm›flt›r. Ba¤dat Harun Reflit döneminde refah›n doru¤una ulaflt›. 1534
y›l›nda Kanunî Sultan Süleyman taraf›ndan Osmanl› topraklar›na kat›ld›. 1. Dünya fiavafl›nda ‹ngi-
lizlerin iflgaline u¤rayan Ba¤dat 1921’de kurulan ba¤›ms›z Irak Krall›¤›n›n baflkenti oldu. Krall›¤›n
1958’de y›k›lmas›ndan sonra kurulan Irak Cumhuriyetinin de baflkentlili¤i devam etmektedir.
BAKIRKÖY: Marmara Denizi k›y› fleridinde yer alan Bak›rköy, bafl döndürücü flehirleflme h›z›-
na ra¤men, do¤al güzellikleri aç›s›ndan ‹stanbul’un an›lmaya de¤er bölgelerinden biridir. Marma-
ra Denizi k›y› fleridi boyunca yer alan plajlar›, do¤al güzellikleri Bizans döneminden kalma Fildam›,
Osmanl› döneminin Çarfl› Camii, Ahmet Hatun Camii gibi eserler Osmanl› ‹mparatorlu¤unun Bak›r-
köy’e b›rakt›¤› görülmeye de¤er tarihî eserlerdir.
BAN‹ HANI: Siirt’e ba¤l› Tillo kasabas› ile Cezire yolu üzerindeki bir mevkiye verilen isim.