Daha önce denetimli özerklik önerisini gündeme getiren GÜNGİAD Başkanı Akbal, Türkiye’nin dünyanın birçok ülkesinde uygulanan sistemleri modifiye etmek yerine, Türkiye’nin ve bölgenin bünyesine uygun sistemlerin geliştirilebileceğine dikkat çekti. Akbal’ın vurgu yaptığı ise Osmanlı İmparatorluğu döneminde uygulanan eyalet sistemiydi.

“Yönetsel modeller ithal etmek yerine bu topraklarda yaklaşık 500 yıl önce başarıyla uygulanmış ve Batı'nın kendi sistemlerini inşa ederken ilham aldığı Osmanlı eyalet sistemini bugün yeniden canlandırabiliriz. Osmanlı’da 1500’lü yılların başında uygulanmaya başlanan eyalet sistemi ile imparatorluk ilk aşamada 6 eyalete, daha sonra 16 ve 32 eyalete ayrılarak bugün Batı'da uygulananlara ilham olan modern bir yerinden yönetim sistemi geliştirilmiştir. 1515 yılında Osmanlı’nın beşinci eyaleti olan Diyarbakır, kendisine bağlı 24 sancağı ile imparatorluğun en büyük eyaletlerden biriydi.”

'Diyarbakır bölge merkezi olabilir'

Akbal, AB Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nın imzalanmasının ardından, merkezi sistemden dönüşüm amacıyla 2002 yılında Tükiye’nin nüfus, coğrafi özellikler, bölgesel kalkınma planları, temel istatistiki göstergeler ile illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sırası esas alınarak 26 bölgeye ayrıldığının altını çizdi. Akbal bu bölgelerin özerk yönetime dönüştürülebileceğini söyledi

“Devletin kendi mekanizmaları içerisinde ve bu mekanizmaların gereksinimlerine bağlı olarak oluşturulmuş 26 bölgenin tümü zaman içerisinde özerk yönetsel birimlere dönüşebilme potansiyeli taşımaktadır. GÜNGİAD adına bizim önerimiz; 26 istatistiki bölgeden Şanlıurfa ve Diyarbakır’ın yer aldığı TRC2 bölgesi ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt’in yer aldığı TRC3 bölgesinde özerklik gibi yerinden yönetim pilot uygulamasına geçilmesidir. Bizler coğrafi, ekonomik, sosyal, kültürel ve dilsel açıdan önemli benzerlikler ihtiva eden TRC2 ve TRC3 bölgelerinin yönetim merkezinin Diyarbakır olmasını, ulusal parlamento yanında yerel düzeyde de seçim esasına dayalı, temsile olanak veren meclislerin oluşmasının tartışılmasından yanayız. Bu, kanun hükmünde kararname ile sağlanabilir.“

'Yerel yasama organları kurulabilir'

Sistemin detaylarını da anlatan Akbal, kalkınma ajanslarının yerel meclislere dönüştürülebileceğini ifade etti.

“Bölgesel yönetim birimleri için de kalkınma ajansları modifiye edilerek yerel meclislere dönüşebilir. Kalkınma ajansları bünyesinde oluşan ve ilgili illerin STK ve kamu kuruluşları temsilcilerinden oluşan yaklaşık 100 üyeli danışma kurulları seçimle belirlenerek bir tür yerel yasama organına dönüşebilirler. Seçimle işbaşına gelen danışma kurulları (yasama organı) içerisinden, ajans yönetim kurullarında olduğu gibi bölgesel yürütme organı oluşturulabilir.” 

(Al Jazeera)