Bu hafta 11. si düzenlenen programda Kösmene ile Risale-i Nur’da Allah’ın Güzel İsimleri Esma-i Hüsna adlı kitabı üzerine söyleşi yapıldı. 80 Dakika süren programı Zoom üzerinden çok sayıda erkek ve hanım takipçi takip etti. Risale-i Nur’da Allah’ın Güzel İsimleri Esma-i Hüsna kitabının nelerden bahsedildiği ile ilgili Kösmene, “Risale-i Nur okudukça derinleşen, okudukça derinliğine ulaşamadığımız bir bahr-i umman gibidir. Risale-i Nur bir konu işlerken Allah’ın isimleri ile ilintilendirerek işliyor. Bu konuları bir eser çapında ele almak istedik ve bu kitap gün yüzüne çıktı” ifadelerini kullandı.

“Klâsik İslâm literatüründe 99 isim geçiyor. Allah’ın isimleri 99’dan mı ibaret midir? Bu sayı ne ifade ediyor?”

99 Esma sadece bir hadiste geçen isimlerdir. Aynı hadiste geçmeyen isimler de vardır. Kur’ân’da veya diğer bazı hadislerde başka isimlerden de bahsedilir. Cevşen’in her bir cümlesinde bir isim zikredilir. Böylece Cevşen’de 1001 isim zikredilmiştir. Cevşen de vahiydir. 99 esma ile ilgili hadiste, “kim bu esmayı öğrenir ve bu esmanın gereklerini hayatına geçirirse Cennete girer” müjdesi vardır. Bu hadis “ezberlerse” diye tercüme edilmiştir. Eksik bir tercümedir. Hadis metninde geçen “ahsâhâ” ezberine alarak öğrenmeyi ve gerekleri ile amel etmeyi gerektirir. Yani Rahman ismini öğrendikten sonra bu ismin gereği olan “Merhamet”i bir hayat prensibi yapmalısınız. Adl ismini öğrendikten sonra adaleti, El-Berr ismini öğrendikten sonra iyiliği hayat prensibi yapmalısınız.

İlimler ve Sanatlar İsimlere Dayanır

“İsim nedir? İlim ile nasıl bağdaştırılır?”

İsim Cenab-ı Allah’a ait sıfatları bildiren ve isim kalıbından gelen kelimelerdir. Her eser bize bir veya birkaç ismi gösterir. Üstad Hazretleri eserden müessire giderek isimleri bize öğretir. Bediüzzaman, eserin mükemmelliği, fiilin mükemmelliğine, fiilin mükemmelliği failin kemaline, failin kemali ismin kemaline, ismin kemali sıfatın kemaline, sıfatın kemali şe’nin kemaline, şuunatın kemali ise Zat-ı Akdes’in kemal-i evsafına delâlet eder der. Etrafımızdaki gördüğümüz her şey esmanın tecellilerinden ibarettir. Hakikî ilimler de isimlere dayanır. Eğer bir ilim beşeriyete fayda sağlıyorsa mutlaka bir isme dayanıyor. Eğer ilimse bir isme dayanıyor. İsme dayanmayan bir ilim, ilim de değildir. Sadece boş felsefedir. Meselaâ Fizik ilmi Zahir, Mukaddir, Alim, Hakim gibi isimlere dayanır. Kimya ilmi Batın, Alim, gibi isimlere dayanır.

Hazrret-i Âdem’e (as) öğretilen isimler ve esma tabiri ne anlama gelir? “Her bir ilmin bir hakikat-ı aliyesi var ki o hakikat bir ism-i aliyeye dayanıyor” der. Bu sözü nasıl anlamalıyız?

Hazret-i Âdem’e (as) isimlerin öğretilmesi ilimlerin çekirdeği mahiyetinde bilgilerin öğretilmesi anlaşılmalıdır. Bu esmaya eşyanın ismi diyenler de olmakla beraber, Allah’ın esmasını anlamak daha isabetli olur. İnsan üzerinde tecelli halinde olan ve ilk bakışta görünen yetmişten fazla isim vardır. Hazret-i Adem (as) bu isimlere mazhariyetini bilmiştir. İlimlerin her biri de bir veya birkaç esmaya dayanmaktadır. Üstad Hazretleri’nin burada zikrettiğiniz cümlesinde hakikî ilimlerin her birinin birden fazla esmaya dayandığı ifade edilir. Meselâ hikmet Hakim ismine, Tıp ilmi Şafi ismine dayanmaktadır. Eğer bir ilim insanlara fayda sağlıyorsa mutlaka bir isme dayandığı içindir. Fayda sağlamıyorsa hiçbir isimden medet almadığı içindir. Meselâ Kur’ân ile çelişen felsefe demagojiden ibaret olduğu için, yani boş özden ibaret olduğu için her hangi bir isme de dayanmaz.

Allah’ın İsimleri hayatın içindedir

Allah’ın isimlerini ve sıfatlarını zihnimizde tutabilmemiz için nasıl bir metod izleyelim?

“Böyle özel bir çabaya gerek var mı? İsimler hayatın içinde olan disiplinlerdir zaten. Hayatın içinde ve tefekkür halimiz devam ederse Allah’ın isimlerini ve sıfatlarını öğrenmekte zorluk çekmeyiz. Kendimize bakalım. Peygamber Efendimiz (asm), “Kendini bilen Rabbini bilir” buyurmuştur. Allah’ın üzerimizde sayısız hukuku vardır. Üzerimizde Allah’ın isimlerini gördükçe bunları öğrenmemiz zor olmaz. Öncelikle Hayy ismi, Muhyi ismi, Rahman İsmi, Rahim ismi gibi isimler zaten hayatla iç içe öğrendiğimiz ve tefekkür ettiğimiz isimleridir. Hastalıklara karşı Şafi ismini unutabilir miyiz? Risale-i Nur bize üzerimizdeki Allah’ın isimlerini öğretiyor. Risale-i Nur bizim için virttir. Bize bizi okumamızı sağlıyor. Kâinatı okumamızı sağlıyor.

İnsanların her birinde Allah’ın bir ismi fazlaca tecelli eder. Bu isimlerle duâ etmesi makbule yakındır deniyor doğru mudur?

Duâmızı fiil halinde yaparsak fazla kabule mazhar olur. Bir çiftçinin tarlayı sabanla ekmesi, tohumu tarlaya atması çiftçinin Rezzak kapısını çalması demektir. İsimle duâ yapmak böyle olur. Ama oturduğumuz yerden Rezzak ismi çekerek açlıktan kurtulmak istesek bu isme saygısızlık olur. Çiftçi tarlasını eker ve neticeyi Allah’tan bilir. Fiilî duâyı yapmadan kavli duâyı yapmakla duâmız tamam olmaz. Ama elimiz ayağımız tutmuyorsa o zaman kavli duâmız işe yarar. İsimlerin fiil cephesi vardır. Kâfir de olsa çalışan kazanıyor. Kur’ân “Leyse lil’insani illa ma sea” diyor. Yani, insan için ancak çalıştığı vardır. Allah’ın esmasından eğer istifade etmek istiyorsak, o isim bize hangi kapıyı açmışsa o kapıyı fiilimizle iyi çalmak gerekir. O zaman o esmadan istifade ederiz.