Güncel

Reformlar olumlu, ama yeterli değil

Sivillerin askerî mahkemelerde yargılanmasının önüne geçilmesi olumlu; ama üst düzey yargı ve ordu mensuplarının önemli dâvâlarla ilgili açıklamaları yargının tarafsızlığını tehlikeye düşürüyor. Orduya siyasete müdahale için manevra alanı bırakan TSK İç Hizmet Kanunu da hâlâ değişmedi.

AYM'DE HÂLÂ İKİ ASKERî HAKİM VAR

AYM'nin üye sayısının artması ve Meclisin ilk kez Sayıştay ve baroların gösterdiği adaylardan mahkemeye üye seçmesi Türkiye'yi AB'deki uygulamalara yaklaştırdı. Buna karşılık AYM'nin iki üyesi hâlâ asker. Demokraside anayasal yargı sivillerin işi olduğu için askerî hakimlerin varlığı sorgulanabilir .

Reformlar olumlu, ama yeterli değil

AB Komisyonu’nun 9 Kasımda yayımlayacağı 2010 Türkiye İlerleme Raporu’nun taslağında Anayasa değişikliğiyle HSYK’nın üye sayısının arttırılması “olumlu adım” olarak nitelendirildi.

İlerleme Raporu taslağında, HSYK’nın üye sayısının 7’den 22’ye çıkarılarak, hakim ve savcılara doğrudan seçimlerle ilk kez Kurul’a üye gönderme imkânı tanınmasıyla HSYK’nın yargıdaki temsil gücünün arttırıldığı belirtildi.

Taslak belgede, Anayasa değişikliğiyle daha önce HSYK tarafından meslekten ihraç edilen hakim ve savcılara dönüş yolunun açılması olumlu bulunurken, bu kapsamda savcı Ferhat Sarıkaya’nın meslekten ihracıyla sonuçlanan “Şemdinli hadisesinin” hala çözüme kavuşturulmadığı ifade edildi. Anayasa değişikliğiyle sivillerin askeri mahkemelerde yargılanmasının önüne geçilmesini de olumlu karşılayan AB Komisyonu, “üst düzey yargı ve ordu mensuplarının önemli davalarla ilgili yaptıkları açıklamaların yargının tarafsızlığını tehlikeye düşürdüğü” kaydedildi. Taslakta, Erzincan Cumhuriyet Başsavcısı İlhan Cihaner’in tutuklanması ve devamında HSYK’nın, Cihaner’le ilgili soruşturmayı yürüten Erzurum özel yetkili Cumhuriyet Savcısı Osman Şanal’ın özel yetkisini geri almasından bahsedilerek, bu süreçte üst düzey yargı mensuplarının HSYK’ya destek veren açıklamalarının, yargının adil yargılama kapasitesi hakkında şüphe oluşturduğu görüşü dile getirildi.

SUÇ DUYURULARI TAKİPSİZ KALDI

Taslakta, “Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) yetkisi dışındaki siyasi konulara doğrudan ya da dolaylı etkide bulunduğu vaka sayısı azalmıştır. Buna karşın Genelkurmay Başkanı, devam eden dava ve soruşturmalarla ilgili pek çok fırsatı kullanarak yorum yapmıştır. Bu açıklamalarla ilgili vatandaşlar ve sivil toplum örgütleri birçok suç duyurusunda bulunmuştur. Halbuki yargı bunların takipçisi olmamıştır. Ordunun medyada seçici akreditasyon uygulaması devam etmiştir” denildi.

TSK İÇ HİZMET KANUNU HÂLÂ DEĞİŞMEDİ

Taslak belgede, güvenlik güçleri üzerindeki sivil gözetim bağlamında 12 Eylüldeki Anayasa değişikliğiyle, Yüksek Askeri Şura’da (YAŞ) ihraç edilen askeri personele temyiz yolunun açılması ve 1980 darbesinin faillerinin yargılanması önündeki engellerin kaldırılması gibi olumlu adımların atıldığı belirtilirken, “orduya siyasete müdahale konusunda manevra alanı bırakan” TSK iç hizmet kanununun hala değiştirilmemesi eleştirildi.

ANAYASAL YARGI SİVİLLERİN İŞİ

İlerleme Raporu’nun taslağında, Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısının artırılması ve TBMM’nin ilk kez Sayıştay ve baroların gösterdiği adaylar arasında mahkemeye üye seçmesinin Türkiye’yi AB’deki uygulamalara yakınlaştırdığı ifade edildi. Belgede, “Buna karşın Anayasa Mahkemesi’nin iki üyesi hâlâ askerî yargıç. Demokratik bir sistemde anayasal yargı sivillerin işi olduğu için askeri yargıçların varlığı sorgulanabilir” ifadesine yer verildi.

SEÇİM BARAJINA ELİŞTİRİ

Taslak raporda, 12 Eylüldeki halk oylamasıyla kabul edilen Anayasa paketinin, AB katılım sürecinde Türkiye’den beklenen birçok önceliği karşılayan, “doğru yönde atılmış bir adım olduğu” belirtilirken, anayasa paketiyle getirilen değişikliklerin Avrupa standartlarına uygun, şeffaf ve kapsayıcı bir şekilde uygulanmasının “kilit” önemde olduğu vurgulandı. Belgede, Türkiye’nin yüzde 10 seçim barajını koruması ve milletvekili dokunulmazlığının geniş kapsamlı kalmaya devam etmesi eleştirildi.

İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

TEHDİT ALTINDA

Taslak raporda, basın ve kamuoyunun Kürt meselesi, ordunun rolü, azınlık hakları ve Ermeni meselesi gibi geçmişte hassas kabul edilen konuları daha açık ve özgürce tartışabilmesi övülürken, Ergenekon davasıyla ilgili haber yapan basın mensuplarına sık sık dava açılması eleştirildi. Belgede bu kapsamda, “Ergenekon davasıyla ilgili haber yazan gazetecilere çok sayıda dava açılması endişeye sebep oluyor. Gazeteciler soruşturmanın gizliliğini ihlal etmekle suçlanarak soruşturuluyor ve yargılanıyor. Bu durum oto sansüre neden olabilir” denildi. Türkiye’de internet sitelerine sık sık ve orantısız şekilde erişim yasağını eleştirilen belgede, Türkiye’deki yasaların ifade özgürlüğünü “yeterince garanti altına almadığı” savunuldu. Raporda, siyasi nüfuz kullanılmasının ve yasal belirsizliklerin basın özgürlüğünü olumsuz etkilediği ileri sürüldü.

KIBRIS SORUNUNDA AKTİF

DESTEK BEKLENİYOR

İlerleme Raporu taslağında, Türkiye’nin, Kıbrıs’taki kapsamlı çözüm müzakerelerine destek açıklamalarına devam ettiği belirtilerek AB’nin Türkiye’den “aktif destek beklediği” kaydedildi. Türkiye’nin Ek Protokol yükümlülüklerini hala yerine getirmediği Kıbrıs Rum kesimiyle ilişkilerini normalleştirme yolunda ilerlemediği not edilerek AB Komisyonu’nun bunu yakından izlemeyi sürdüreceği dile getirilen taslak belgede, Türkiye’nin dış politika hamleleri ve özellikle Balkanlar’da barış için gösterdiği çabalar ise övüldü.

07.11.2010