Güncel

HSYK’da Meclis iradesi yok

Avrupa ülkelerindeki Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) benzeri kurullara parlamentolar üye seçerken, anayasa değişikliği taslağında öngörülen HSYK oluşumunda Meclis dışlanıyor.

AKP milletvekillerince hazırlanan anayasa değişikliği taslağı, Anayasa Komisyonu’nda görüşülmeye başlandı. Muhalefetin özellikle karşı çıktığı taslaktaki 3 maddeden biri HSYK yapısı ile ilgili. Muhalefet “yargı bağımsızlığı gider” diye karşı çıktığı düzenlemeyi hükümet, “yargının tamamen bağımsız hale gelmesi, yargının unsurlarını temsil eden kürsü hakimlerinin oy haklarının kutsal hale getirilmesi” ile ilgili olduğunu belirterek savunuyor. Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı “Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun Yeniden Yapılandırılması” ile ilgili hazırladığı çalışmada, HSYK yapısı Avrupa ülkelerindeki benzer kurullar ile kıyaslanarak yeni düzenleme hakkında bilgiler verildi. Avrupa ülkelerinde yargı kurulları tek tip bir yapılanmaya sahip değiller. Hatta Almanya, İngiltere ve Avusturya gibi bir kısım ülkelerde bu anlamda yargı kurulu bulunmuyor. HSYK benzeri yargı kurullarına sahip olan Fransa, İtalya, Belçika, İspanya, Portekiz, İrlanda, Polonya, Macaristan, Bulgaristan, Estonya, Litvanya, Slovakya ve Romanya gibi Avrupa ülkelerinin uygulamalarına bakıldığında, bu ülkelerdeki yargı kurullarının; genel olarak karma bir yapıda oluşturulduğu, çok sayıda üyeden oluştuğu, ilk derece ve istinaf mahkemelerinde görev yapan hâkimlerin mutlaka kurulda ağırlıklı olarak temsil edildikleri, Parlamentoların bu kurullara üye seçtikleri, bir kısmında devlet başkanı ve adalet bakanının kurulun başkanı veya başkan yardımcısı olduğu dikkat çekiyor.

Fransa: Sadece adlî yargı hâkim ve savcılarının işlemlerini yürüten Fransız Kurulunda Yargıtay’dan hiç temsilci bulunmazken, Danıştay’dan ise bir temsilci bulunmakta. Kurul üyelerinin görev süresi 4 yıldır ve her üye bir kez seçilebilmektedir. Cumhurbaşkanı, Senato Başkanı ve Millet Meclisi Başkanı tarafından seçilen 3 üyenin yasama, yürütme ve yargı organlarına mensup olmayan seçkin vatandaş olması gerekiyor.

İtalya: Kurulda, Yargıtay Başkanı ve Yargıtay Başsavcısı yanında 2 yüksek yargıç bulunmaktadır ki, toplam yüksek yargıç oranı 27’de 4’tür. Seçilen üyelerin görev süresi 4 yıl olup, her üye bir kez seçilebilmektedir.

İspanya: Bütün atamalar Parlamentonun teklifi üzerine Kral tarafından yapılmaktadır. Görev süresi 5 yıl olup, her üye bir kez seçilebilmektedir.

Polonya: Polonya’da Parlamento kendi üyeleri arasından 4 kişiyi, Senato da yine kendi üyeleri arasından 2 Senatörü Kurul üyesi olarak atamaktadır.

Portekiz: Kurulun çoğunluğu yargı dışı üyelerden oluşmaktadır. Kurul üyelerinin görev süresi 3 yıl olarak belirlenmiştir.

Hollanda, İsveç, Danimarka, Finlandiya gibi bir kısım Kuzey Avrupa ülkelerinde ise bir “yargı kurulu” bulunmakla birlikte, karma bir yapıya sahip olan bu kurulların hâkimlik mesleğine mensup üyeleri dahi hükümet tarafından atanmakta, ağırlıklı olarak mahkemelerin idari ve mali yönetimi ile ilgilenmeleri bakımından da HSYK’ya örnek teşkil etmemektedir.

YENİ DÜZENLEMEDE MECLİS DEVRE DIŞI

MADDE 20’yle; Anayasanın Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yapısını düzenleyen 159. maddesinde değişiklik yapılıyor. Bu kapsamda, HSYK’nın halen 7 olan asıl üye sayısı 21’e, 5 olan yedek üye sayısı ise 10’a çıkarılıyor. TBMM’nin, Avrupa ülkelerinin aksine HSYK’ya üye seçemezken madde şu şekilde değişiyor: “Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 21 asıl ve 10 yedek üyeden oluşur; 3 daire halinde çalışır. Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabii üyesidir. Kurulun, dört asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yüksek öğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca, bir asıl ve bir yedek üyesi Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından Anayasa Mahkemesince, üç asıl ve iki yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde yapılır. Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden 60 gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır.”

Gündemin nabzını tutmak için tıklayın!
www.sentezhaber.com

AHMET TURAN SÖYLER

10.04.2010