|
Başbakan, “Örnek alacaksan Atatürk’ün eşi nasıl giyiniyor, ona bakarsın, o da size ders olur” dedi ya. Bakalım, Latife Hanım nasıl giyiniyordu...
Kaynağımız gazeteci İpek Çalışlar’ın ‘Latife Hanım’ adlı kitabı.
Bir kere şık giyinen bir kadındı Latife Hanım. Evlendikten sonra da aynen genç kızlığında alıştığı gibi Avrupa’nın ünlü butiklerine ısmarladığı kıyafetlerle geziyor, çarşaf giymiyor, peçe takmıyordu.
Bu çarşaf ve peçe konusu önemli. Çünkü o dönemde başı açık Müslüman kadınlar yok denecek kadar azdı; çoğunluk peçe takmak zorundaydı. Bu nedenle Ankara’yı ziyaret eden batılı gazeteciler, Latife Hanım’ın kılık kıyafetinden bol bol söz etmişler ve peçe takmadığına vurgu yapmışlardı.
FÜTURSUZ SPOR BAŞLIĞI
New York Time Gazetesi, 14 Mart 1923’te ‘Bayan Kemal’in giysileri bir reform çağrısı’ başlıklı haberinde şunları yazıyordu: “Mustafa Kemal Paşa’nın güzel karısı Bayan Kemal, Türk sivil ve politik yaşamının yeni bir unsuru. Ankara, fevkalâde zeki kocasıyla İzmir’den gelen bu genç reformcuyla tanıştı. Trenden bir erkek gibi giyinmiş olarak indi; mahmuzları, çizmeleri, fütursuz spor başlığıyla Müslüman kız kardeşlerini şaşırttı.”
Gazetenin kıyafete yorumu ise şöyle: “Binici pantolonu harem geleneğini silip süpürmek niyetini gösteriyor. Yeni rejimin en önemli amaçlarından biri Türk kadının özgürleştirmektir.”
ÖZGÜRLÜK SİMGESİ
Peçesiz gezen ilk kadın Latife Hanım değildi ama o liderin eşi olarak bir simgeydi. Bu yüzden tavır ve hareketleriyle, giyim kuşamıyla değişimin canlı bir örneği olarak kabul edildi.
İngiltere’de yayınlanan London Illustrated News adlı dergi de 17 Mart 1923 tarihinde Gazi ile Latife’nin yan yana çekilmiş bir fotoğrafını kullanmış ve altına da şu satırları yazmıştı: “Türk kadını için özgürlük simgesi Kemal’in peçesiz karısı.”
Latife Hanım yalnız peçesiz gezmekle kalmıyor, o günlerde yaygın kullanılan peçenin kaldırılması için de bir model oluşturuyordu. Le Temps gazetesinin muhabiri Paul Gentizon ise şu gözlemi yapmıştı: “Gazi genç karısını yüzü açık, çizmeleriyle askeri teftişlere ve lokantaya götürmekten çekinmiyordu. Mustafa Kemal özellikle kadının örtünmesine karşı çıkmaktadır.”
ÖRTÜDEN KURTULMAK
O günlerde kadınlar kapalı yerlerde, salonlarda başlarını açıyorlardı. Sokakta gezilirken daha dikkatli olunmak zorundaydı. Yüzüm tümden açılması zamanla yaygınlaştı. İpek Çalışlar’ın yorumu ise şöyle: “Latife Hanım, ‘kadınlar açılsın, görünür olsun, umacı gibi gezmesin’ propagandası sürerken siyaset icabı ‘tesettürlü’ydü. Onu fotoğraflarında örtünmüş bir kadın olarak görüyoruz. Ancak bu örtüler, geleneksel İslami örtülere pek benzemiyor. Tarsus gezisinde kadınların tarif ettiği gibi o günlerde ‘Rus Başı’ diye tabir edilen bir baş bağlama biçimi seçmişti.”
Bir not daha; Atatürk’le birlikte sık sık siyasi ortamı gözden geçirdiklerinde Latife Hanım, her fırsatta “Artık bu örtüden kurtulmanın zamanı gelmedi mi?” diye soruyordu.
Bilmem bu kadar bilgi yeterli olur mu?
Akşam-Pazar, 19.8.2007
| 
