|
Sözlük anlamı “büyüleyici güç ve yetenek” olan karizma, Yunanca “harizma” kelimesinden gelmektedir. Yunancadaki anlamı “Allah’ın ihsanı” olan karizma kelimesinin kendisi de büyüleyici bir kelimedir. Birçok insanın kendisinde olmasını istediği ve karizmatik olduğunu görüntülemek için oldukça çaba sarf ettiği bir özelliktir. Ancak bu özellik bence gerçekten Allah’ın bir ihsanı olan asil bir ruh haletidir. Her insanda bulunması söz konusu değildir. Karizma sahibi olanlar, bu özelliklerini içsel kaynaktan alarak dışsal görüntüyle; yani vücut diliyle yansıtırlar. Bu demektir ki, karizmatik yapı yapmacık figürler, jest ve mimiklerle sergilenemez. İçten ve samimi olmak gerekir.
Karizmatik olmayı araştıran bir işletme yönetim uzmanı olan Rakesh Khurana karizma ile ilgili yazdığı kitapta oldukça önemli bulgulara ulaşmış ve karizmatik olmanın olumlu yönlerinin yanı sıra oldukça olumsuz sonuçlar da doğurabileceğini vurgulamıştır. Karizmatik liderleri irdeleyen Khurana, karizmatik liderlerin kısa dönemde başarılı olmalarına rağmen uzun dönemde başarısız olabileceklerine dikkat çekmiştir. “Karizma” isimli kitabında, karizmanın akılcı bir yönetim anlayışı olmadığını söyleyen Khurana, karizmatik yöneticilerin kendi şahıslarını ön planda tuttuklarını ve her başarıdan kendilerine pay çıkardıklarını, ancak başarısız durumları başkalarına mal ettiklerini söylemektedir. Karizmatik yöneticilerin “takım çalışması”na yatkın olmadıklarını ima eden Khurana, akılcı ve ekip ruhuna yatkın kişilerin yöneticiliğe daha uygun kişiler olduğunu savunmaktadır.
Khurana’nın bu tezi bence normatiftir. Zira şirketlerin çoğu karizmatik yöneticileri; halkın çoğu ise karizmatik liderleri tercih etmektedir. Demek ki, karizmada olumlu şeyler bulunmaktadır ki, tercih ediliyor. Ancak karizmanın tanımını yeniden ele alarak Khurana’nın tezini çürütebiliriz. Şöyle ki, “Karizma Allah’ın insan bahşettiği bir lûtuf ve ihsandır; insanın içsel değerleriyle asil bir özelliktir. Bu özellik, karizmatik kişilerin davranışlarına, jest ve mimiklerine, sosyal sermayesine, insanlarla pozitif iletişimine, sinerji, sempati, empati gibi sosyal erdemlerin optimal düzeyde işlemesine katkıda bulunacak bir özelliktir. Bütün bunları göz önünde bulundurduğumuzda, karizmatik özelliği olan bir kişi “takım çalışması”ndan gocunmaz ve “ben merkezli” değil; “biz merkezli” bir çalışma anlayışına sahip olur. Ayrıca karizmatik kişi, teknolojiden, sürekli gelişme ve sürekli iyileşmeden yana olur; bu yüzden, modern anlamdaki yönetim modellerinden faydalanmaya çalışır. Örneğin “Stratejik Yönetim” ve “Toplam Kalite Yönetimi” gibi yönetim anlayışlarına kapalı olamaz. Bu yönetim anlayışlarının temel felsefesi ise ekip çalışması, eşgüdüm halinde çalışma ve sosyal sermayeyi optimal düzeyde işletme politikasına dayanmaktadır. Bu yüzden karizmatik olmak zararlı değil faydalıdır.
Yukarıda yaptığım değerlendirmeye göre, karizmanın normatif bir tanımı vardır. Yani karizma kişinin değer yargılarına ve kişisel anlayışına göre değişebilmektedir. Benim karizma tanımım ile Khurana’nın yaptığı karizma tanımı farklıdır; dolayısıyla fayda-zarar ikilemi de buna göre nispî yani göreceli olmaktadır. Benim bakış açıma göre değerlendirdiğimde karizmatik olmak olumludur ve olumlu yönde kullanılırsa işletmelerde, eğitimde, halk yönetiminde; kısacası her alanda fayda sağlayıcı bir etkiye sebep olmaktadır. Yeter ki, karizmatik özelliği gerçek anlamına göre değerlendirerek olumlu yönde istimal edelim, o zaman karizmatik insanlardan faydalanmak oldukça fazla mümkün olabilecektir.
[email protected]
|
