“Adam öldürmek ve çete kurmak” suçlarından hapse mahkûm olan Şemdinli sanıkları kararının bozularak askerî mahkemeye gönderilmesi yeni bir tartışma başlattı. Emekli Askerî Hakim Ümit Kardaş Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin Şemdinli dâvâsının askerî mahkemede görülmesi gerektiğine dair kararının ardından, Türkiye’deki “çift başlı yargının” askeri koruduğunu söyledi. Kardaş dâvânın savcısı Ferhat Sarıkaya’nın meslekten ihracının doğurduğu travmayla birlikte, sivil yargının askerleri yargılamak konusunda daha da çekingen hale gelişine dikkat çekti.
Dâvânın savcısı Ferhat Sarıkaya’nın meslekten ihracının oluşturduğu travmayla birlikte, sivil yargının askerleri yargılamak konusunda daha da çekingen hale gelişine dikkat çeken Kardaş, “Şemdinli’nin arkası getirilemedi. Bir savcı feda edildi. Dava askeri mahkemeye giderse, askeri mahkeme de sanıklar hakkında bir ceza verebilir. Ama bu Şemdinli’nin çözülmesi olmaz. Önemli olan arkasını getirmekti. Dosyada adı geçen askeri yetkililerin hiçbiri yargılanamadı” diye konuştu.
Kardaş, sorunlardan birinin askerî suç alanını iyice genişleten Anayasa’nın 145. maddesi olduğunu kaydederek, 1961 Anayasası’ndan ‘82 Anayasası’na aynen aktarılan bu maddeyi değiştirmeye kimsenin yeltenmediğini ve bunu tartışmadığını belirtti.
Kardaş, “Askerler, askerî suçlar yanında, sivil alandaki veya siyasi suçlar denebilecek suçlarda da bu madde ‘sayesinde’ askeri yargıda yargılanıyor. Askeri mahkemelerin varlık nedeni disiplindir. Ama bizde böyle değil” değerlendirmesinde bulundu.
145. MADDE ASKER LEHİNE
Anayasa’nın “Askerî Yargı” başlıklı 145. maddesinin ilk paragrafı şöyle:
“Askerî yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin; askerî olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait dâvâlara bakmakla görevlidirler.” Emekli Askerî Hakim Kardaş, Yargıtay’ın Şemdinli davasının askeri mahkemeye gönderilmesini savunan kararına zemin oluşturan bu paragrafı şöyle açıkladı:
Askerî suçlar: “Ceza Yasası’ndaki birçok suç, Askerî Ceza Yasası’na da girmiş durumda. Bu askerî mahkemelerin varlık nedenine aykırı bir genişletme. Doğal yargıç ilkesine, adil yargılama hakkına aykırı. Özellikle üst düzey komutanlar, generaller için bir koruma alanı gibi de görülüyor.”
Kardaş, ilginç bir örnek olarak Nokta dergisinde yayınlanan generallerin darbe planları haberini hatırlattı. Askerî mahkemeye gönderilen bu dâvânın, Askerî Ceza Yasasında yerinin bulunmadığını belirten Kardaş, orduyla bağı kalmayan emekli generalların sivil yargıda yargılanmaları gerektiğini söyledi. Kardaş, “Ankara’da Başsavcılık, dosyayı askeri yargıya gönderdi. Oysa, Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya, Meclis’i görev yapamaz hale getirmeye ilişkin suçlar Askeri Ceza Yasası’nda yok. Adı geçen generallerin de orduyla bağlantısı kalmamış. Sivil yargıda yargılanmaları gerekirdi” dedi.
| 
