|
Karar alma, hayatımız boyunca karşılaşacağımız ruhsal, duygusal, fiziksel ve zihinsel mutluluk veya mutsuzluk; doyum veya doyumsuzluk, başarı veya başarısızlık; zenginlik veya fakirlik; olgunluk veya toyluk; sevecenlik veya kindarlık gibi olguları kazanacağımız bir hayat tarzının ilk adımıdır.
Karar alma süreci, başarıya ulaşmada olmazsa olmaz faktörlerden biridir. Karar alma süreci, insan hayatının her safhasında bulunmaktadır. Evet karar alma bir süreçtir ve ani kararların tehlikelerinden beridir. Zira insanların ani olarak verdiği kararlar, hayatlarını olumsuz yönde etkileyecek boyutlara ulaşabilmektedir. Ancak her şeyin vasatı makbuldür. Aşırı düzeyde karar alma mekanizmasını işletenlerin de problemler yaşayacağı kaçınılmazdır. Meselâ bir arkadaşım bir araba almak için altı ay boyunca araştırma yaptığını ve sorguladığını söylemişti. Kendisine “Bu altı ay süresince yaptığın araştırmada hangi arabayı almaya karar verdin?” diye sorunca, markasını söylediği arabanın piyasada pek fazla tutulmayan bir araba olduğunu öğrenmiştim. Mevlânâ’nın dediği gibi, “Kusursuz dost arayan dostsuz kalır.” Dolayısıyla, ifrat ve tefritten uzak durarak vasat bir araştırma yaparak kararların verilmesi gerekir.
Başarıya giden yolda, karar alma mekanizması, deneme yanılma yoluyla değil; önceki tecrübelerden faydalanma, kıyaslama yapma, danışma, doğru kaynaklardan bilgi edinme ve bütün bunları bir araya getirerek daha iyisini düşünce süzgecinden geçirme şeklinde yapılmalıdır. Bir insan danışmadan, sorgulamadan; eski tabirle istişare etmeden karar alma mekanizmasını işletmeye kalkışırsa; yani kendi kafa feneriyle karanlık yolları aydınlatmayı tercih ederse, kesinlikle birçok hata yapacak; belki de telâfisi olmayan zararlara uğrayacaktır.
Bir karar alma mekanizmasının işletilmesi için bir veya daha fazla amacın olması, bu amaç ya da amaçlara ulaşabilmek için sonuçları farklı seçeneklerin bulunması gerekmektedir. Tek bir seçenek varsa böyle bir durumda karar almadan söz edilemez. Zira böyle bir durumda çözüm tektir ve karar alma süreci söz konusu değildir.
Karar alma süreci aşağıdaki şekilde işletilmesi gerekir:
- Karar alma amacı tesbit edilir,
- Seçeneklerdeki değişkenler belirlenir,
- Amaçla bağlantılı olan etken faktörler (avantajlar-dezavantajlar) belirlenir,
- Karar verilir,
- Sonuçlar değerlendirilir; ağır-aksak ve eksik yönler tesbit edilerek düzeltilmesi yönüne gidilir,
- Düzeltilmiş olan yeni ve sistematik bir plan için karar verilir,
- Düzeltilen plan, bir program çerçevesinde uygulamaya konulur,
- Tüm zamanlarda bu süreç yinelenir; yani kaizen (sürekli gelişme, sürekli değişme) politikası izlenerek her geçen gün daha iyiye, daha güzele doğru bir yol takip edilir.
Yukarıda basamakları belirtilen süreç görecelidir. Yani katı bir sıralama değildir. Aralarına ilâveler yapılabilir. Ancak genel anlamda karar almak için asgarî düzeyde yukarıdaki sürecin uygulanmasında büyük fayda bulunmaktadır. Böyle bir süreci takip etmeden alınan kararlarda büyük ihtimalle pek hayır olmamaktadır.
| 
