|
Gelişim sürecini başlatan yola girmeden önce, insanın kendi karakterini; bilhassa çalışma psikolojisini çok iyi keşfetmesi gerekir. Kendini tanımayan bir insan, yeteneklerini yönlendiremez. Bu yüzden gelişmiş ülkelerde daha ilköğrenim başlarken, karakter ve yetenek testleri yapılır. Çocuklar birçok yetenek ve psikolojik testten geçirilir ve kendisine en uygun olan kariyer gelişimi sürecine yönlendirilir. Gelişmekte olan veya gelişmemiş ülkeler ise, çocukları, heterojen (farklı seviyelerdeki) sınıflardan oluşan ve balık istifi gibi doldurulmuş rastgele sınıflarda eğitmeye çalışır. Yani bir plan ve program çerçevesinde değil; “Saldım çayıra Mevlâm kayıra” anlayışıyla yetiştirilmeye çalışılır. İnsanlar yaratılış itibariyle farklılık arz ederler. Kimi insanın özü ve cevheri meselâ altından, kimisinin gümüşten, kimisinin bakırdan, kimisinin ise demirden yaratılmıştır. Bunun sebebini Allah’tan başka kimse bilemez. Eğer herkesin cevheri yüksek seviyede olsaydı o zaman şu problem ortaya çıkardı: “Sen ağa, ben ağa, inekleri kim sağa?”... Ancak burada olması gereken şudur: Kime ne verilmişse ondan, “O alanda en iyi olmak” istenmelidir. Cevheri altın olan bir insan, en iyi ziynet eşyası olmak için çaba sarf etmelidir. Cevheri demir ise, en iyi demir eşya olmanın yollarını aramalıdır.
Aslında bir bakıma her insan bir prototip olarak yaratılmıştır. Adem babamızdan günümüze kadar gelmiş ve kıyamete kadar gelecek insanlar adedince birer prototip insan modeli bulunmaktadır. Ayrıca insanların karakterleri, psikolojileri, felsefî anlayışları v.s. özellikleri açısından farklı tiplerde ve modellerde insanlar bulunmaktadır. Ancak başarıya giden yolda çalışma psikolojisi açısından genelleme yaparak üç tipe ayırabiliriz:
A Tipi (Aktif) Bireyler,
B Tipi (Tevekküllü) Bireyler,
A-B Sentezi Tipi Bireyler.
A tipi insanlar, genellikle hızlı ve aceleci tiplerdir. Bu tür insanların karakterleri ve özellikleri şunlardır: Acele konuşmak, diğer insanlar konuşurken acele etmek, sözlerini kesmek, hızlı yemek, sırada beklemekten nefret etmek, yüklü bir programa sahip olmak, yükselme ve başarı hırsı göstermek, başkalarıyla yarışmak, heyecanlılık, hissi davranma, zamana karşı yarışmak, agresif, dinlenmeyi sevmemek, şahsî ve içtimaî hayata, sosyal faaliyetlere yer ayırmayan bir tavır içinde bulunurlar.
Bir kısım işletmeler, eleman aldıklarında psikolojik testlerden geçirerek bu tip elemanları tercih ederler. Zira işlerinin aksamaması için bu tip insanlara ihtiyaçları vardır. Enerji ve aktivitelerinden yeterince faydalandıktan sonra, psikolojik arızalar göstermeye başlayınca işten uzaklaştırırlar.
B tipi şahıslar yavaş, rahat, geniş, tevekkül ehli olan, vurdumduymaz, dünya yansa umursamaz tiplerdir. Bu tipler iş, ders, çalışma ve sınav gibi konularda oldukça rahattırlar. Heyecan nedir, bilmezler. Açık sözlü, kendinden emin, sakin tiplerdir. Sosyal hayata daha fazla zaman ayıran bu tipler herkese karşı dostluk sergiler ve uyum içinde yaşarlar. Başarılı olma endişesi yoktur.
Psikolojik testlerle eleman alımı yapan işletmeler, bu tip şahısları pek fazla tercih etmezler. Zira onların sorumluluk duygularının iyi işlemediğine kanaat getirirler.
Yukarıda sayılan özellikleri göz önünde bulundurduğumuzda, her iki tarafın da hem avantajlı, hem de dezavantajlı yönleri bulunmaktadır. Aslında en iyisi, her iki çalışma psikolojisinin olumlu yönlerini intihap edip, olumsuz yönlerinden içtinap etmek gerekir. Vasat yol budur. Zira her şeyin ifrat ve tefrit yönleri arzu edilen bir şey değildir.
|
