Düzenleme paketinde; inşaatlarda çalışan 2 milyon 700 bin kişiye mesleki yeterlilik belgesi verilerek, ödül-ceza düzenlemeleri yapılacak, rödovanslarda da değişikliğe gidilecek. 

Başbakan Davutoğlu, yeni düzenlemeleri açıklamadan önce yaptığı kısa bilgilendirmede iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önemli çalışmalar yaptıklarını, Sosyal Güvenlik Reformu’nu hayata geçirdiklerini söyledi. İş güvenliği paketini bu hafta Meclis’e vereceklerini söyleyen Davutoğlu, hükümetin çalışma şartlarının iyileştirilmesi için her türlü yasal düzenlemeyi yapacağını vurguladı.

"Ancak her şeyden önce işçi ve işverenlerimizin bir zihniyet dönüşümüne girmesi gerekiyor." diyen Davutoğlu, önemli olanın vatandaşların, işçilerin kendi can güvenlikleri konusunda bilinçlendirilmeleri olduğunu dile getirdi. Davutoğlu, "Üç aşamalı bir sorun ile karşı karşıyayız." diyerek bunları; "zihniyet, süreç yönetimi ve yasal süreç" olarak kaydetti.

İŞTE YENİ İŞ GÜVENLİĞİ PAKETİ

Davutoğlu, ardından paketi şöyle açıkladı:

"Bir; çok tehlikeli işlerde çalışan 2 milyon 700 bin çalışanımıza mesleki yeterlilik belgesi alma zorunluluğu getireceğiz. Yani bundan sonra inşaat işçisi diye bir kavram yok veya amele şuradan gelen işçiler değil. İşçilerimizin profesyonel olarak yaptığı işle ilgili mesleki formasyonu sertifikası olacak. Nedir hepsi tanımlanacak. 

İki; bu çerçevede meslek liseleri ile üniversitelerin ilgili fakültelere zorunlu iş sağlığı ve güvenliği dersi koyacağız. Daha eğitimin ilk aşamalarında öğrencilerimiz daha sonra mühendis olacaktır, teknik eleman olacaktır, iş sağlığı ve güvenliği alanında bilinçlendirilecek eğitilecek. 

Üç; yapı denetim firmalarına iş sağlığı ve güvenliği konusunda sorumluluk getireceğiz. Yapı denetim firmaları işin mekanik denetimi ile ilgilenmeyecekler, iş sağlığı ve güvenlik konusunda da sorumluluk üstlenecekler. 

Dört; inşaatlarda şantiye şefine, madenler daimi ve teknik nezaretçilere iş güvenliği uzmanı olma şartı getireceğiz. Şantiye şefi tabi belli vasıfları taşıyarak şantiye şefi olmuştur, ama ona bir de şunu diyeceğiz: şantiye şefi olacaksanız iş güvenliği uzmanı olacaksınız aynı zamanda. Yani sertifikanız olacak. Bu şu demek değil; iş güvenliği pratiğini bizzat o yapacak değil. Yine iş güvenliği uzmanları olacak orada onun emrinde çalışan. Ama şantiye şefi bir iş yerine girdiğinde nerelerde iş güvenliği aksamaları var görebilecek bir altyapıya sahip olacak. Entelektüel bilgi birikimine sahip; şurada şu eksiklik var, işçilerimizin hayatı riske girebilir diye görebilecek durumda olacak. Yani sadece şantiye şefi sadece işin bir an önce bitirilmesine odaklanmayacak, iş güvenliğine de odaklanacak. Ve bu sertifikaya sahip olacak. Bu sertifikaya sahip olmayanlar şantiye şefi olamayacaklar.

Beş; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nda yaptığımız basın toplantısında işçi ve işveren kesimleriyle toplandıktan sonra altını çizmiştim. Bundan sonra ödül-ceza dengesi getireceğiz, iş kazası olmayan iş yerlerini ödüllendireceğiz. İş kazası olan iş yerlerine de ekstra mali cezalar getireceğiz. Bir misal vermek gerekirse 3 yıl içinde iş kazası olmayan çok tehlikeli iş yerlerinde işsizlik sigortası primi işveren payını yüzde 2 değil yüzde 1 olarak tahsil edeceğiz. 3 yıl çok tehlikeli iş yeri kategorisinde hiçbir iş kazası gözükmüyor. Her şey kuralına uygun yapılmış. İşveren de hem sorumluluğunu yerine getirmiş hem de kendilerine emanet edilen o işçilerin canı konusunda duyarlılık göstermiş. İşsizlik sigortası primini, kesilen primi yüzde 2 yerine yüzde 1 olarak tahsil edeceğiz. Bu işverenlerimiz için ciddi bir teşviktir. Ancak takip eden yılda, bir başka iş yerinde ölümlü iş kazası meydana gelirse aynı primi yüzde 3 olarak tahsil edeceğiz. Ölümlü iş kazasında prim yükselecek. 

Altı; idari para cezalarında ciddi artışlar getireceğiz. 

Yedi; hiçbir bahaneye fırsat vermemek için iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili harcamaları kamu ihale sözleşmelerinde yer almasını sağlayacağız. Diyor ki işveren; bu getirdiğiniz yükümlülükler benim ihale şartlarımda yoktu, gelen yükümlülüklerle ihalenin feasible (teknik olarak yapılabilir) olarak alınma şartları ihdas edilmedi. O zaman diyeceğiz ki kamu ihalelerinde sözleşmelerinde ayrıca bir iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili harcamalar kalemi olacak. 

Sekiz; rödovans kiralama veya götürü usulü ile ihale edilen işlerde üretim zorlamalarının engellenmesi için uygun planlama yapılacak. Yani kimse üretim zorlamasında bulunamayacak. Bulunursa işi durdurulacak ve sözleşmeyi feshedeceğiz. 

Dokuz; rödovans sürelerini 15 yıldan az olmayacak şekilde uzatacağız. Kısa süreli rödovanslarda bir an önce üretim yapmak ve en fazla karı elde etmek için işçilerin namüsait şartlarda çalışmaya zorlanması ihtimali söz konusu. Özellikle küçük havzalarda. Bunu engellemek için rödovans süresi 15 yıldan az olmayacak. 

On; kamuda rödovans olacak ama bütünüyle başka işverene devredilemeyecek. Kamuda rödovansla işçi alan sonra da bu işi bütünüyle başka bir personele devredemeyecek. Eğer hizmet alımı ile ilgili bir şey söz konusu olacaksa onu ilgili bakanlıklar görüşerek yapacak. Özel sektörde ise rödovans olmayacak. Kamuda rödovans olacak ama bir kere kiralama redevans işlemi yapıldıktan sonra bütünüyle iş başkasına devredilemeyecek. Dolayısıyla biz kamuda kime o işi vermişsek muhatabımızı bileceğiz. Sorumlusunun da kim olduğu belli olacak. Özel sektörde ise redevans hiç olmayacak. 

On bir; standartlara uygun kişisel koruyucu donanım sağalamayan işverene idari para cezası uygulanacak. Kişisel koruyucu donanım ki bu kural olarak konmuş standartlar belirlenmiş bu olmadığı zaman idari para cezası uygulanması. 

On iki; acil durdurma halleri müfettişin inisiyatifine bırakılmadan mevzuatta açıkça belirtilecek. Mesela yer altı maden işletmelerinin en az iki odanın yeryüzüne bağlanmaması durumunda işlem durdurulacak. Yani burada müfettişlerimize güveniyoruz; ancak müfettişler belli alanlar olacak ki müfettişin takdir yetkisine bırakılmayacak. Müfettiş gelip şu eksik diye tespit edebilir ama o belli alanlarda o şartlar sağlanmamışsa tabi caizse iş durdurma otomatik olacak. Bu da nedir? Mesela maden işletmeleri en az iki odayla yer üstüne bağlanmamışsa diğer her şey mükemmel bile olsa o iş yeri durdurulacak. 

On üç oldu galiba; işverenin ölümlü iş kazasında kusurlu bulunması halinde, iş kazası olmuş işveren kusurlu bulunmuş yasal süreç tamamlanmış kusurlu bulunmuş, Türk Ceza Kanunu'na göre alacağı cezaya ilave olarak, bu cezayı yargı belirleyecek biz ona karışmayız, buna ilave olarak 2 yıl boyunca kamu ihalelerinden men edilecek ve bu kamu ihale kurumu sitesinden duyurulacak. Yani ölümlü iş kazası olmuş yasal süreç tamamlanmış işveren kusurlu bulunmuş. TCK ne diyorsa o işlem yapılacak. Ama biz de hükümet olarak 'madem ki sen buna dikkat etmedin benim açtığım ihalelere bundan sonra 2 yıl katılamazsın' diyeceğiz ve kamu ihale kurumu da bunu sitesinden duyuracak. Tabiri caizse bu bir tür sicil olacak. Eskiden esnaf dünyasında protesto listeleri yayınlanırdı onun caydırıcılığı çok daha ağır olurdu. Protesto edilen senetler geldiğinde her esnaf bakardı, ben de babamın pratiğinden biliyorum, bir anda o esnafın kredisi önemli ölçüde etkilenirdi. Öyle bir kredi kaybına uğramak istemeyen her işveren kamu ihale kurumunda bir ihaleye katılacaksa önce kendi işçisinin sağlığına dikkat edecek. 

On dört; yer altı maden işletmelerinde çalışanların kaydı ve konumlarının eş zamanlı takibi için bir sistem, çip kurulması zorunlu hale getirilecek. Bu da çok önemli bir reform. TKİ'de var bu ama bunu yaygınlaştıracağız her yerde olacak. Yani madenin 100 metre 200 metre altına inmiş, yanındaki çiple onun bulunduğu konum sürekli bir elektronik irtibatla takip edilecek. Nerede bulunuyor nereye doğru hareket ediyor ve bunun için de ciddi bir modernizasyona ihtiyaç var tabi, onun gereği de yapılacak. 

On beş; yeraltı çalışmalarında hazırlanacak planların 3 boyutlu olmaları zorunlu hale getirilecek. Kağıtta baktığınızda iki boyutlu bir şey göremiyorsunuz. Ermenek'te ben gittiğimde brifing aldım. İçine girdik madenin. Ama esas, kağıt ötesinde, zihnimizde, o madenin çalışma şartlarının zihnime yansıması için 3 boyutlu olması lazım. Derinliği, hacmi, uzunluğu hepsinin gözükebilmesi lazım. Nitekim böyle 3 boyutlu bir maket üzerinde Bakanlar Kurulu'na bilgide bulundu Enerji Bakanı'mız. Çok daha açıklayıcı oldu. Derinlik planı ihmal ediliyor bazı planlar üzerinde. 

On altı; maden işletme proje ile diğer dökümanlar ilgili kuruluşlar arasında mutlaka elektronik ortamda paylaşılacak. Bunu ben özellikle buraya koydum bizzat da takip edeceğim. Bu şu demek; öyle bir Ermenek kazasında konunun uzmanı olmamakla birlikte benim fark ettiğim husus şu, hepimiz de bunu görürüz, işin ilerleyişi başta bir izin almış tamam güzel girmiş alana bir bölümü bitirmiş, yıllar önce on yıllar önce belki. Sonra orayı kapatmış, başka bir yerde izin almış tekrar devam ediyor. Aynı firma. Ama işçi uyarıyor, çok acı bir şeydir, teftişler de yapılıyor, teftiş yapılırken duvarları görüyor görünmemesi gerekenleri bloke ediyor. İşçi uyarıyor. Eski yere çok yaklaştık diyor oradaki tecrübeli bir işçi. Eski kömür çıkartılan yere, oradan su basması olabilir, 50 - 60 metre yaklaşmaması lazım. Madende de kaybettiğimiz daha tecrübeli birisi hayır hayır 5 -6 metre daha 50 metre var diyor ve bu olay öyle cereyan ediyor. Orada iki tane işçinin kendi arasındaki müzakerelerle belirlenmeyecek bu. O havzada ne oluyorsa elektronik ortama her aşaması günlük bazda işlenecek, görülecek ve bu bilgiler hem maden işleri genel müdürlüğümüz tarafından hem de teftiş tarafından takip edilecek, paylaşılacak. Yani şu galeri kapatıldı bu bilgi bilgisayara işlenecek. Bilgisayar aynı anda enerji bakanlığı ve çalışma bakanlığı ile irtibatlanacak. Ve sadece oraya giden müfettiş değil Ankara'daki ilgili müfettiş veya ilgili daire o havzadaki değişimi gözleyebilecek. Anbean oradaki durumu takip edebilecek. Sayılarım yok burada ama, on altı; maden ve inşaat sektöründe iş sağlığı teftişleri görüntülü ve fotoğraflı olacak. Müfettiş gidip kendi yaptığı teftişi kendisi görüntüleyecek ya da yanında bunun için bir eleman gidecek bizzat görüntüleyecek ve ola ki müfettişlerle ilgili haksız bir suçlama geldiğinde müfettiş diyebilecek ki bakın ben gittim, çalışma şartları şuydu ama adam burayı kapatmış bunu görme şansı da kimsenin yok. Ama müfettiş gidip de tam teftiş yapmadan sadece kağıt üzerinde bir şey yapmışsa artık buna imkan olamayacak. Her bir müfettiş için yaptığı teftiş kayıtlarda tutulacak. Bir önceki teftişte durum neydi bir sonraki teftişte durum nedir, bu arada ne değişmiş, neler eksik kalmış, bunu da sürekli takip edebileceğiz. Dolayısıyla kendisi bizzat ve yanındaki bir elemanla bunun video kaydını alacak. Şimdi biz mesela Ermenek'te teftiş yapılmış, bazı yerler bloke edilerek örtülmüş, onu müfettiş, tabi bunların idari ve yasal soruşturmaları yapılacak ve hiç kimseye hiçbir ayrımcılık imtiyaz olmadan suçlu ve kusurlu olan herkes cezalandırılacak. Hiçbir şey emekçinin canından daha değerli değil. Eğer bu şöyle olmuş olsaydı aylarca yıllarca müfettiş de gitmeden daha önceki kayıtları inceleyerek bu maden nereden nereye gelmiş safahatı nedir diye görme imkanı olurdu. 

On yedi; yılda 1 olan acil durum plan ve tatbikatlarının 6 ayda bir yapılacak. Eskiden yılda bir yapılan tatbikat, plan değişiklikleri, çünkü maden ilerliyor bir taraftan, ona göre de tatbikat yapılması lazım, artık 6 ayda bir yapılacak ve kayda alınacak. Tatbikat yapıldı deyip sadece bir bildirimle yetinilmeyecek. 

On sekiz; acil durumlarda çıkışın kolaylıkla sağlanması amacıyla fosforlu hayat hattı kurulacak. Yerin dibinde böyle karanlıklar içinde bir tünele girmiş işçimizin psikolojisini düşünün. Onun yerine bu fosforlu hayat hattıyla bir anlamda acil çıkışta en azından nereye doğru yürümesi lazım; o panik halinde onun muhakemesine ihtiyaç hissetmeden onun yönlendirecek fosforlu bir hayat hattı kurulacak. Sadece madenlerdeki şikayetleri değerlendirmek için ayrı bir birim ayrı bir hat kurulacak. Alo 177'den zaten tüm şikayetler Çalışma Bakanlığı'mıza bildiriliyor. Ayrıca madenlerde daha zor şartlarda olduğu için ve acil durum gerektiren haller olduğu için ayrı bir düzenleme yapılacak. 

On dokuz; kendine özgür zorluklarından dolayı kömür madenlerine yönelik ayrı bir mevzuat çalışması için de ayrıca arkadaşlara talimat verdim. Birçok ülkenin, beş ülkenin kömür madenleri ile ilgili mevzuatlarını gözden geçiriyoruz. Kömürle ilgili kömür madenlerine özel bir yasal mevzuata ihtiyaç olduğu anlaşılıyor. Bununla ilgili de ayrı bir düzenleme yapacağız."