Risale-i Nur’da geçen isimler

***

“Ruhum kitaplarda yeni ile eskiyi aramasına ve

kılı kırk yarmasına rağmen idrak edemedi bir tekini dahi.

Gönlümde binlerce güneş yanarken,

Çözemedim tek bir zerrenin manasını dahi.”

Okuduğunuz dörtlük Batı’da “Avicenna” olarak bilinen İbn-i Sina’ya aittir. İslâm dünyasının bilim insanları denildiğinde akla ilk gelen isimlerden biri olan İbn-i Sina, Avrupa bilim tarihinde de öneme sahip bir isim olarak karşımıza çıkıyor. 

Asıl adı Ebu Ali Hüseyin İbn-i Sina’dır. Buhara yakınlarındaki Efşene’de dünyaya geldi. Babası Abdullah bir bürokrat olduğundan, evlerinde her zaman ilim meclisleri kurulurdu. Böyle bir zeminde büyüyen İbni Sina 10 yaşında Kur’ân-ı Kerîm’i ezberlemişti. Bu arada evlerine gelen baba dostu âlimlerden fıkıh, kelâm ve felsefe dersleri almaya başlayan İbn-i Sina, dehâ derecesinde bir zekâya sahipti. 18 yaşına gelince, zamanın hekimlerinden tıp tahsili yapmaya başlayarak kısa zamanda tamamlamış ve başka hekimlere danışmanlık yapacak seviyeye ulaşmıştır. İbn-i Sina, tıp bilgisi sayesinde ün kazanmıştır. Çok yönlü özelliği ve zekâsı onu tarihin önemli dehaları arasına sokmuştur. İbn-i Sina’nın eserlerini, Avrupalılar bizden 600 yıl önce okuyup tercüme ettirmiş, üniversitelerinde asırlarca ders kitabı olarak elden ele, nesilden nesile zirvede bir kaynak eser olarak okutmuşlardır. 

İbn-i Sina, özellikle tıp dalında ‘doktorların sultanı’ olarak anılmaktadır. “1980’de toplanan milletler arası İbn-i Sina kongresinde ise şöyle anılmıştı: ‘O çağının ve çağların en büyük tıp araştırıcısıdır.’ Bugün Paris Tıp Fakültesi’nin büyük holünde İbn-i Sina’nın resmi asılı bulunmaktadır. Bu, ona verilen değerin açık bir ifadesidir. 

En tanınmış eseri KANUN Fİ’T- TIB 5 ciltten meydana gelmiştir. Kitapta tıp ilmini şu şekilde özetlemektedir: 

“Hekimlik, sıhhati koruma veya kaybolduğu zaman bulma san’atıdır.” Bir tıp ansiklopedisi olan bu kitabında 760 çeşit ilâcın yapılışını tarif etmiştir. İbn-i Sina’nın önemli bir başka eseri ise ŞİFA adlı kitabıdır. Eserlerinin en büyüğü ve en sistemlisi olan bu kitap 18 ciltten oluşmaktadır. 

İbn-i Sina, Kur’ân-ı Kerîm âyetlerinden tıp ve şifaya dair birçok faydalı reçeteler tanzim etmiştir. Bediüzzaman Said Nursî, onu “feylesofların üstadı” olarak nitelemekle birlikte bu alandaki eksiklerine dikkat çekerken, onun haşir akidesiyle ilgili “Bu meselede naklîdir, akıl bu yolda gidemez” sözünü aktarmış, ama kendisi Risale-i Nur’daki haşir ve ahireti aklî delillerle ispat etmiştir.

Bediüzzaman’ın İbn-i Sina’dan aktardığı hayat reçetesi ise kendi ifadeleriyle şöyledir: “İslâm hükemasının Eflatun’u ve hekimlerin şeyhi ve feylesofların üstadı, dahî-i meşhur Ebu Ali İbn-i Sina, yalnız tıp noktasında ’Yiyin, için, fakat israf etmeyin’ (A’raf Sûresi: 31.) âyetini şöyle tefsir etmiş. Demiş ‘İlm-i tıbbı iki satırla topluyorum. Sözün güzelliği kısalığındadır. Yediğin vakit az ye. Yedikten sonra dört beş saat kadar daha yeme. Şifa hazımdadır.. Yani kolayca hazmedeceğin miktarı ye. Nefse ve mideye en ağır ve yorucu hal, taam taam üstüne yemektir. Yani vücuda en muzır, dört beş saat fasıla vermeden yemek yemek, veyahut telezzüz için mütenevvi yemekleri birbiri üstüne mideye doldurmaktır.”

Onun içindir ki, sağlıklı yaşama kaidelerinde ilk şart: Korunmak tedaviden önce gelir.

İbn-i Sina 57 yaşında hastalanmış ve kendi kendini tedavi edememiştir ve son sözleri şu şekildedir: 

“Kara topraktan gökteki yıldızlara kadar,

En bilge sözlerin ve işlerin sırrına erdim,

İkiyüzlülükten kurtuldum, bütün düğümleri çözdüm,

ÇÖZEMEDİĞİM TEK DÜĞÜM, O DA ÖLÜM…”