Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planı'na ilişkin, "Buradaki amaç; vergiyi tabana yayarak, kayıtdışılığı azaltarak, ülkemizin, ekonomimizin gelişmesi, kalkınması için daha fazla kaynak sağlamak. Yeni herhangi bir vergi yok. Sadece vergide adaleti sağlamaya, vergiyi tabana yaymaya yönelik bir çerçeve, bir eylem planı" dedi. 

Şimşek, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında düzenlediği basın toplantısında, "Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planı"nı açıkladı. 

Kayıtdışı ekonominin, ülkenin gelişmesini engelleyen temel bir yapısal sorun olduğunu belirten Şimşek, kayıtdışı ekonomiyle mücadelenin en az terörle mücadele kadar önemli olduğunu ifade etti. 

Bu eylem planıyla hiçbir şekilde dar gelirli kesimin, esnafın veya genel anlamda tüm kesimlerin vergi yükünü artıracak bir adım atılmayacağını vurgulayan Şimşek, "Buradaki amaç; vergiyi tabana yayarak, kayıtdışılığı azaltarak, ülkemizin, ekonomimizin gelişmesi, kalkınması için daha fazla kaynak sağlamak. Dolayısıyla yeni herhangi bir vergi yok. Sadece vergide adaleti sağlamaya, vergiyi tabana yaymaya yönelik bir çerçeve, bir eylem planı" diye konuştu. 

Kayıtdışılığın, bir anlamda vatandaşların sosyal güvenlik haklarından mahrum kalması anlamına da geldiğini dile getiren Şimşek, çalıştığı halde maaşların düşük gösterilmesinin de kayıtdışılık olduğunu ifade etti. Şimşek, ilerleyen dönemde kayıtdışı istihdamla mücadelenin de çok önemli bir alan olacağını vurguladı. 

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıtdışılıkla birlikte haksız kazancın da doğduğuna işaret ederek, buna da müsaade etmeyeceklerini söyledi. 

Kayıtdışı çalışan yerlerde, tüketicinin mağdur edildiğini dile getiren Şimşek, bu alandaki ürünlerin kalitesi veya garantisi konusunda sorun yaşadığına dikkati çekti. "Kayıtdışılıktan kazanan kimse yok" diyen Şimşek, bu konuyla mücadelenin, Maliye Bakanlığının tekelinde olmadığını, toplumun tüm kesimlerinin bu mücadeleye katılması gerektiğini bildirdi. 

"47 eylemin 42'sini gerçekleştirdik"

Daha önce de kayıtdışılıkla mücadele konusunda eylem planlarının uygulandığını hatırlatan Şimşek, şunları kaydetti: 

"En son kayıtdışılıkla mücadele eylem planımız, 2011-2013 dönemine ilişkindi. Bu dönemde biz 5 amaç ve 47 eylem belirlemiştik. Bugün itibarıyla 47 eylemin 42'sini gerçekleştirdik, 5'ine ilişkin çalışmalarımız ise devam ediyor. Bazı eylemler süreklilik arz ettiği için devam ediyor, bazıları ise öngörüldüğü sürede bitirilemediği için devam ediyor ama büyük oranda başarı söz konusu." 

Bakan Şimşek, kayıtdışılıkla mücadelede gönüllü uyumun önemini vurguladı. Çoğu kez, "vergilerin çok yüksek veya mevzuatın çok zor olduğu, vatandaşın da bu nedenle kayıtdışılığa başvurduğunun" söylendiğini dile getiren Şimşek, AK Parti hükümetleri döneminde mevzuatta önemli iyileştirmeler sağlandığını ve vergi yükünün ciddi oranda düşürüldüğünü bildirdi. 

"Vergi oranlarını düşürdük"

Buna karşın, mevzuatın basitleştirilmesi anlamında daha yapılacak çok işin olduğunu belirten Şimşek, ilerleyen dönemde bu çalışmaların devam edeceğini söyledi. 

Vergi oranlarının 2002 yılında çok yüksek olduğunu ve bu oranları AK Parti olarak ciddi anlamda düşürdüklerini anlatan Şimşek, "Artık, 'gelir vergisi oranları çok yüksek, onun için kayıtdışı kalınıyor' demek, bence makul bir gerekçe değil" diye konuştu. Şimşek, kurum kazançları üzerindeki vergi yükünün OECD ülkeleri arasında en düşük olduğu ülkenin, Türkiye olduğunu ifade etti. Bu dönemde, dolaylı vergi oranlarını da ciddi şekilde düşürdüklerini belirten Şimşek, özellikle KDV oranlarını önemli ölçüde aşağı çektiklerini kaydetti.

"Amacımız, vergiyi tabana yaymak"

Amaçlarının, vergiyi tabana yaymak olduğunu ve bunun için kayıtdışılıkla mücadele edeceklerini vurgulayan Şimşek, bu mücadeleyi yaparken gönüllü uyumu arttıracaklarını, vergiye uyum maliyetlerini aşağı çekeceklerini bildirdi. Bunun için de teknolojinin getirdiği imkanları sonuna kadar kullandıklarını aktaran Şimşek, "Bir anlamda elektronik maliye sistemini oluşturduk. Bugün itibarıyla beyannamelerin yüzde 99'undan fazlası elektronik ortamda alınıyor, ödemelerinizi artık elektronik ortamda yapabiliyorsunuz" dedi. 

Şimşek, teknolojiyi daha da yaygın şekilde kullanacaklarını belirterek, amaçlarının vergi uyum maliyetlerini aşağıya çekerek, vatandaşın hayatını kolaylaştırmak olduğunu söyledi.

Dünya Bankasıyla PWC'nin, 2015 yılında yayımladığı vergi ödemeleri raporunda, vergi ödeme kolaylığı açısından 189 ülkenin incelendiği ifade eden Şimşek, şöyle konuştu:

"Bu çalışmaya göre Türkiye 189 ülke arasında 56. sıraya yükseldi. Daha önceki araştırmada 71. sıradaydık. Demekki bütün bu çalışmalar aslında sonuç verdi ve dünyanın diğer ülkelerine göre biz daha hızlı ve etkin bu işi yapıyoruz ancak bu yeterli değil. Bizim ilk 30'ları, ilk 20'leri hedeflememiz lazım. Dolayısıyla daha yapacağımız çok şey var ama hakikaten çok mesafe katetmiş ve Türkiye bu alanda başarılı olmuştur." 

"Vergi denetiminde etkinliği artırmak için de yoğun gayret gösteriyoruz"

Vergi denetiminde etkinliği artırmak için de yoğun gayret gösterdiklerini kaydeden Şimşek, bu kapsamda Vergi Denetim Kurulu'nu kurduklarını ifade etti. Vergi denetiminde uzmanlaşmaya ve iş bölümüne büyük önem verdiklerinin altını çizen Şimşek, "Denetimde etkinliği arttırdık. Vergi denetiminde bir takım standartları ortaya koyduk. Risk odaklı şekilde denetim anlayışını benimsedik. Vergi denetim eleman sayısını neredeyse 2 kattan fazla artırdık ve 9 binin üzerine çıkardık. Bu süreç devam ediyor bu alanda çok önemli mesafe kat ettik" değerlendirmesinde bulundu.

Bakan Şimşek, 2002 yılından bu yana kayıtdışılıkla mücadelede önemli mesafe alındığına işaret ederek, şunları söyledi:

"Kayıtdışı ekonominin gayrisafi yurt içi hasılaya oranını 2002'den bu yana 6 puan düşürdük. Son olarak, yüzde 26,5 seviyesindeyiz. Yani kayıtdışı ekonominin milli gelire oranı yüzde 26,5. Nereden geldik, yüzde 32'lerin üzerinden geldik. Yeni eylem planını uygulayarak, 2018 yılı sonunda kayıtdışı ekonominin büyüklüğünü milli gelire oran olarak yüzde 21,5'e düşürmeyi hedefliyoruz. Ben inanıyorum ki biz daha iyisini yapabileceğiz. 

Kayıtdışı istihdamda da çok ciddi bir azalma söz konusu. 2002 yılında her 100 çalışandan 52'si kayıtdışıydı, bu çok ciddi bir rakam. Bugün her 100 çalışandan sadece 35-36'sı kayıtdışı. Bu da yüksek bir rakam ama bunu daha aşağı çekmek için bu eylem planını hazırladık. Hedefimiz 2018 yılında yüzde 30'un altını görmektir."

"Eylem planını toplumdan kopuk bir şekilde hazırlanmadı"

Eylem planını toplumdan kopuk bir şekilde hazırlamadıklarına dikkati çeken Şimşek, 36'sı sivil toplum kuruluşu olmak üzere 79 kurum ve kuruluşla çalıştıklarını söyledi. Şimşek, 2015-2017 dönemini kapsayan planın 5 bileşenden, 62 eylemden oluştuğunu, 15 sorumlu kuruluşun bulunduğunu ve 51 kuruluşla da işbirliği halinde olacaklarını bildirdi.

Söz konusu bileşenleri de açıklayan Şimşek, bunların; "kayıtdışı ekonominin boyutunun belirlenmesi ve ekonomi üzerindeki etkilerinin analizi", "gönüllü uyumun teşvik edilmesi ve uyum seviyesinin yükseltilmesi", "denetim kapasitesinin güçlendirilmesi ve ilgili mevzuatın gözden geçirilmesi", "toplumun tüm kesimlerinde farkındalığın artırılması" ve "kurumlar arası veri paylaşımının geliştirilmesi ve uygulamada ortaya çıkan sorunların giderilmesi" olduğunu ifade etti.

Eylem planının koordinatör kurumunun Gelir İdaresi Başkanlığı olduğunu aktaran Şimşek, "Peki nasıl bir eylem planı? Eylemlerin yarısından fazlasını bu yılın sonunda inşallah tamamlayacağız. Bayağı iddialı ama özellikle iddialı yaptık. Neyi yapacaksak, ilk yılda yapacağız. Bu eylemlerden 10'u ise süreklilik arzediyor" diye konuştu. 

"Vergi ödeme terminalleri kuracağız"

Mehmet Şimşek, vergi tahsilatını, hizmet kalitesini artırmak amacıyla birçok yere banka ATM'leri gibi vergi ödeme terminalleri kuracaklarını belirterek, özellikle kayıtdışı çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmasına yönelik düzenlemeler yapacaklarını söyledi.

Akaryakıt sektörünün kayıtdışılıkla mücadelede önemli bir yer tuttuğunu ifade eden Şimşek, akaryakıt satış bilgilerini anlık olarak takip edebilecek merkezi bir sistemi hayata geçireceklerini bildirdi. 

Şimşek, akaryakıt ve LPG taşımacılığında kullanılan kara, deniz taşıtları, boru hatlarında taşınan ürünün yükleme yerinden teslim mahaline kadar takibine imkan sağlayacak bir sistem hazırlayacaklarını dile getirerek, başından sonuna kadar bu sistemin takip altında olacağını belirtti. 

"Gümrük kapılarını modernize edeceğiz"

Eylem planı kapsamında gümrükler ve dahilde işleme rejimi alanında birtakım tedbirler alacaklarını da anlatan Şimşek, gümrük kapıları ve iç gümrükleri modernize edeceklerini ve bunların bilgi işlem, fiziki yapılanma, teknik donanım ve hukuki altyapılarını gözden geçireceklerini kaydetti.

Şimşek, gümrükler için bu sene bütçeye ilave para koyduklarını, özellikle tırların elektronik olarak kapıda bir bütün olarak incelenmesine imkan sağlayan yatırım için kaynak ayırdıklarını, daha fazla talep edilmesi durumunda daha çok kaynak sağlayabileceklerini ifade etti. 

Bütün kapılardan geçen her türlü kargonun, bir şekilde o sistemlerden denetlenmesi için gerekeni yapacaklarının altını çizen Şimşek, dahilde işleme rejimini gözden geçireceklerini ve kontrol süreçlerini daha etkin hale getireceklerini söyledi. 

Nakit ekonomisi ile mücadele

Şimşek, elektronik ticaretin de çok gelişme gösterdiğini vurgulayarak, elektronik ticaretin kayıt altına alınması ve nakit ekonomisi ile mücadele kapsamında da birçok adım atacaklarını söyledi.

İnternet ortamında ticaret yapan gerçek ve tüzel kişilerin bütün faaliyetlerinin kavranmasına yönelik düzenlemeleri gözden geçireceklerine dikkati çeken Şimşek, denetimleri artıracaklarını bildirdi. 

Şimşek, internet ve sosyal medya üzerinden yapılan reklam faaliyetlerinin vergilendirilmesine yönelik gerekli hukuki ve teknik altyapıyı oluşturarak takip edeceklerini belirterek, "Nakit ekonomisi ile mücadele edeceğiz. Bu kapsamda banka kartları ve benzeri ödeme araçlarının kullanımını yaygınlaştıracağız" dedi. 

"Şehir içi toplu taşımaya elektronik ücret toplama sistemleri gelecek"

Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde elektronik yoklama sistemini hayata geçireceklerini ve denetimlerde etkinliği artıracaklarını aktaran Şimşek, yaptırımları da gözden geçireceklerini ifade etti. 

Şehir içi toplu taşımada da yeni sistemlerin geleceğini belirten Şimşek, "İstanbul'u tebrik ediyorum. İstanbul örneğinde olduğu gibi tüm illerimizde kademeli olarak elektronik ücret toplama sistemi getireceğiz" dedi. 

"Kayıtdışı işçi çalıştıranlar, kamu ihalelerinden men edilecek"

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıtdışı işçi çalıştıranlar ile vergi kaçakçılığı suçu işlemeleri sebebiyle, haklarında mahkemece hüküm verilenleri, kamu ihalelerinden men edeceklerini bildirdi. 

Vergi ve sosyal güvenlik bilincini geliştirmek amacıyla, görsel medyada yer alan programlardan faydalanacaklarını belirten Şimşek, "Bu çerçevede sinema, dizi yapımcıları ve senaristlerle bir araya gelerek, kayıtdışılık konusunun yapımlarda işlenmesini sağlayacağız. Bu konuda sanat dünyasından destek istiyorum. Çünkü en iyi farkındalığı artıracak kanallardan biri budur" dedi.

Şimşek, gençlik kampları ile gençlik merkezlerinde de öğrencilere vergi konularında eğitim verileceğini söyledi. 

Veri paylaşımının da önemli bir alan olduğunu vurgulayan Şimşek, eylem planı kapsamında kamu kurumları arasındaki veri paylaşımı kapasitesini artıracaklarını ve söz konusu verilerin çapraz kontrole imkan verecek şekilde paylaşımını sağlayacaklarını kaydetti. 

Şimşek soruları yanıtladı

Şimşek, Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planında "Nereden Buldun?" düzenlemesinin olup olmadığının sorulmasının üzerine, plan çerçevesinde böyle bir uygulamanın olmadığını söyledi.

Kayıtdışına giden kaynakların kayıt altına alınması noktasında birçok vergi cenneti ülke ile önemli anlaşmalar yaptıklarını dile getiren Şimşek, "Şu anda G-20 bünyesinde 2017-18 yılları itibarıyla otomatik bilgi değişimi üzerinde çalışılıyor. Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde ülkeler arasında mükelleflere ilişkin tam ve otomatik bilgi değişimi hayata geçecek. G-20 bünyesinde bu konuya destek var, dolayısıyla bilgi değişimi yapmayan ülkeler için de gereken yapılacaktır" diye konuştu.

Şimşek, bugün itibarıyla sadece anlaşma yapılan ülkelerle bilgi değişiminin yapılabildiğini kaydetti.

Reklamların vergilendirilmesi noktasındaki soruları yanıtlayan Şimşek, reklamların vergiye tabi olduğunu belirtti. Şimşek, planda kast ettiklerinin elektronik ortamdaki kayıtdışı reklamların mevcut vergi kanunlarına göre vergiye tabi tutulması olduğunu anlattı. Yeni bir verginin olmadığının altını çizen Şimşek, planla var olan ekonomik faaliyetlerin kayıt altına alınacağını ifade etti. Şimşek, buna uymayanlara mevcut yaptırımların uygulanacağını ancak bunların etkinliği noktasında çalışmalar yapacaklarını dile getirdi.

Bakan Şimşek, maaşı tam yatırılmayanların ne yapması gerektiğine yönelik soru üzerine de bu kişilerden ilgili birimlere durumlarını bildirmelerini istedi. Denetimlerde bunun ortaya çıkması durumunda gerekeni yapacaklarını belirten Şimşek, "Yakında beyannameleri birleştirmek istiyoruz. Mükellef SGK'ya ayrı, Maliye Bakanlığına ayrı beyanname veriyor. Biz diyoruz ki bunları tek bir beyannameye dönüştürelim ve bunların üzerinden iki kurum daha güçlü bir şekilde denetim yapsın hem de vatandaşın işini kolaylaştırmış olalım" ifadelerini kullandı.    

"Vergi Müfettiş Yardımcısı almayı sürdüreceğiz" 

Mehmet Şimşek, vergi indirimlerinin kayıtdışılık üzerindeki etkisinin sorulması üzerine, bu konudaki genel kabul görmüş teorinin vergi oranlarının aşağı çekilmesi durumunda kayıtdışılığın azalacağı yönünde olduğunu söyledi. Bunun ülkeden ülkeye değişebildiğine dikkati çeken Şimşek, "Vergi oranı düşük olmasına rağmen bazı mükelleflerin ufak şeylere bile tenezzül ettiğini görüyoruz. Bunun mutlaka düzeltilmesi gerekiyor" dedi.

Şimşek, bu yıl da vergi müfettiş yardımcıları almaya devam edeceklerini açıklayarak, "Şu anda 300 yeni vergi müfettiş yardımcısı alacağız. Vergi denetim kapasitemizi 10 binin üzerine taşıyacak şekilde bunu devam ettireceğiz. Bildiğim kadarıyla toplam kadromuz 12 binin biraz üzerinde, dolayısıyla peyderpey alım yapmaya devam edeceğiz, ancak bundan da önemlisi, var olan bütün müfettişlerin ve müfettiş yardımcılarının eğitimden geçirilerek denetimde kalitenin artırılması" değerlendirmesinde bulundu.   

Akaryakıt sektöründeki marker uygulamasına ilişkin soruları da yanıtlayan Şimşek, bu uygulamanın etkili olduğunu ancak akaryakıt sektöründe kayıtdışılığa toleranslarının olmadığını ifade etti. Şimşek, bu süreçleri başından sonuna kadar iyi bir şekilde takip etmek istediklerini vurgulayarak, amaçlarının bazı kaçakları engellemek olduğunu dile getirdi.

Konut ve inşaat sektöründeki kayıp kaçağa ilişkin soru üzerine de Şimşek, bunu engellemek için önceki eylem planında birçok düzenleme yaptıklarını hatırlattı. Bu düzenlemelerin uygulama aşamasında olduklarını kaydeden Şimşek, şunları kaydetti:

"Konutların gerçek değerlerinin tapu işlemlerinde bildirilmesine yönelik, Gelir İdaresi Başkanlığı ile Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü ortak bir çalışma yapıyor. Bilgilendirici afiş ve broşürleri de hazırladı, bunları tapu dairelerine ve ilgili yerlere asacağız. İnternet sitemizden de bu yönde uyarılarda bulunacağız.

Geçmişte maalesef emlak vergi değerinin baz alınması üzerine bir sistem oluşmuş ama orta ve uzun vadede bütün bu konuların gözden geçirilmesi lazım. Bazen vatandaş gerçek değeri üzerinden ödemek istiyor ama satan adam fiyat dengesizliği yüzünden dikkat çekebileceği endişesi ile satmak istemiyor. Bizim bu konularda gelecek dönemde sistemleri gözden geçirmemiz lazım. Çağımızda bir gayrimenkulün değerlenmesi karmaşık değil, Google'a baksanız bile bunları çıkartabiliyorsunuz. Dolayısıyla bizim bütün  teknoloji altyapısını kullanarak çalışma yapmamız lazım ama spesifik bir çalışmamız yok."

"Vergi kaçakçısına kamu ihalelerinden men"

Bakan Şimşek, Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planındaki gönüllü uyuma ilişkin sorular üzerine de bu konuda bir ana bileşen olduğunu, bu konuda birçok adım attıklarını söyledi.

Vergi kaçakçılığı kesinleşenlerin, kamu ihalelerinden men edilmesine ilişkin konuya da açıklık getiren Şimşek, "Burada zaten ciddi bir caydırıcılık mevcut. Biz kamu ihalelerinden yasaklama unsurunu getiriyoruz. Şimdi burada çerçeveyi belirleyeceğiz. Bir kere yargı kararı olacak. Süresine ilişkin detaylarını daha sonra paylaşalım, çünkü bu bir eylem ve üzerinde çalışacağımız konulardan biri" ifadelerini kullandı.  

Kayıtdışılıkla mücadele konusunda diziler ve sosyal medya üzerinden verilecek mesajları da açıklayan Şimşek, "Sosyal medya artık çok önemli. Bir tweetle, milyonlarca insana ulaşabiliyorsunuz. Biz bu anlamda görsel ve sosyal medyayı kullanmak istiyoruz. Bir yerde yemek bile yeseniz ödediğiniz ücrette KDV var, fiş istemezseniz bu satanın cebinde kalıyor, ama fiş alırsanız bu ülkeye hizmet olarak gelecek. Topladığımız vergileri eğitime, sağlığa, sosyal güvenliğe, altyapıya harcıyoruz. Bu anlamda farkındalığın artması herkesin lehine. Dün bir yerde yemek yedik, hanıma kalsa hemen çıkacağız, 'yok' dedim 'belgemizi alalım sonra çıkalım' dedim. Gerekirse bekleyelim ama belgemizi alalım" diye konuştu.

Şimşek, Merkez Bankasına ilişkin soruları yanıtsız bırakarak, bu tartışmalara girmek istemediğini sözlerine ekledi.

AA