Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kırmızı mercimekte Haziran ayında başlayan hasadın yoğunlaşmasıyla üretici fiyatlarının 2 lira 45 kuruştan 2 lira 12 kuruşa indiğini belirterek, “Üreticilerimiz önümüzdeki günlerde daha da artacak olan hasatla birlikte fiyatların daha da gerilemesinden endişe ediyor.” dedi.
Bayraktar, yaptığı açıklamada gelir seviyesi nedeniyle hayvansal protein tüketiminde gelişmiş ülkelerin gerisinde kalan Türkiye’de, bitkisel kaynaklı protein tüketiminin beslenmede büyük önem taşıdığını, bu tüketimde de baklagillerin ayrı bir yeri bulunduğunu bildirdi. Bileşiminde yüzde 18-31,6 oranda protein içeren baklagillerin beslenme sorununun çözümünde ve beslenmedeki protein açığının giderilmesinde etkin ve ekonomik ürün grubunu oluşturduğunu vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:
“Hasadı süren kırmızı mercimek barındırdığı proteinin yanı sıra, B grubu vitaminler bakımından da oldukça zengindir. Aynı zamanda kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum ve fosfor gibi makro elementler, bakır, demir, manganez ve çinko gibi mikro elementlerce zengin bir mineral kaynağıdır. Kırmızı mercimek gerek lezzeti gerek yüksek besin değeriyle dünya ve Türk mutfaklarının vazgeçilmezleri arasında yer almaktadır. Türkiye’de üretimi gerçekleştirilen 7 çeşit baklagiller arasında kırmızı mercimek toplam üretimden yüzde 31,5 oranında pay alarak nohuttan sonra ikinci sırada yer almaktadır.
ŞANLIURFA, DİYARBAKIR, MARDİN VE BATMAN’IN ÜRETİMDEKİ PAYI YÜZDE 87,5
Kırmızı mercimek üretimi ülkemizde Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yoğunlaşmaktadır. En fazla üretim yapılan illerimiz Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin ve Batman’dır. Bu illerimizin toplam kırmızı mercimek üretiminden aldıkları pay yüzde 87,5’dir. 2010 yılında 422 bin, 2012 yılında 410 bin ton olan üretim 2014 yılında 325 bin tona indi. 2015 yılı birinci tahminlerine göre üretim 328 bin tona yükselecek. 2014 yılında kırmızı mercimek ithalatı da 180 bin 816 tonu buldu.”
VERİM BU YIL NORMAL SEYREDİYOR
Ziraat Odalarından aldıkları bilgiye göre, verimin bu yıl normal seyrettiğini bildiren Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Kırmızı mercimek tüketimi, nüfus artışına paralel olarak artıyor. Ancak üretimde yeterli artış sağlanamıyor. 2013/2014 döneminde kırmızı mercimekte yeterlilik oranı yüzde 90,3 olarak gerçekleşti. Üretimin artırılamamasının en önemli nedeni, üreticilerin kırmızı mercimekten yeterli geliri elde edememesidir. Ürünü depolama imkanı bulunmayan, ayrıca üretim aşamasında kullandığı girdileri hasat döneminde ödemeli olarak alan üretici, hasadı takiben ürünü piyasaya sunuyor. Oluşan arz fazlası üretici fiyatlarının düşmesine yol açıyor. Üreticinin elinde ürünün bitmek üzere olduğu dönemlerde fiyatlar tekrar artış gösteriyor. Yoğun emekle üretim gerçekleştiren üreticinin ürünü değerinin altında pazarlanırken, baklagiller tüketiciye ulaşıncaya kadar fiyat, 3 kata varan oranlarda artıyor. Her yıl Haziran ayında başlayan kırmızı mercimek hasadı, temmuz ayında tamamlanıyor. Hasat edilen ürünün önemli kısmı aynı yılın Eylül-Ekim aylarına kadar üreticiden çıkıyor. 2014 yılı Haziran-Ekim ayları arasında üreticinin eline geçen ortalama fiyat kilogramda 2 lira 7 kuruş olmuştu. Ancak, geçen yıl bu tarihten itibaren kırmızı mercimek fiyatları aydan aya artış gösterdi. 2014 yılı Eylül ayında kilogramı 4 lira 83 kuruş olan kırmızı mercimek market fiyatı, 2015 yılı Mayıs ayında kilogramı 5 lira 49 kuruşa ulaştı. 6 ayda kırmızı mercimek market fiyatlarında yüzde 13,7 oranında artış oldu.”
ÜRETİCİ HASATTA ÜRÜNÜ MALİYETİN ALTINDA PAZARLIYOR
Üreticinin hasat döneminde ürününü maliyetinin altında pazarladığını ve yeterli geliri elde edemediği için üretimin yeterince artırılamadığına dikkati çeken Bayraktar, “Diğer taraftan tüketici oldukça yüksek fiyatlarda kırmızı mercimek tüketmektedir. Bu yıl da üretici fiyatları hasat döneminin başladığı Haziran ayının ilk günlerinde kilogramı 2 lira 45 kuruş olarak gerçekleşirken 10 günlük bir süreçte hasadın yoğunlaşmasıyla fiyatlar gerilemiş üretici satış fiyatı kilogramda 2 lira 12 kuruşa inmiştir. Üreticilerimiz önümüzdeki günlerde daha da artacak olan hasatla birlikte fiyatların daha da gerilemesinden endişe etmektedir.” dedi.
Üretimde sürekliliğin devamı için ön koşullar arasında üretici gelirlerinin artırılmasının geldiğini vurgulayan Bayraktar, bunun sağlanması için öncelikle üreticinin mahsulünün elinde kalmayacağını veya maliyetinin altında pazarlamayacağını bilmesi gerektiğini belirtti. Bayraktar, üretici fiyatlarının maliyetin altında oluştuğu dönemlerde, fiyatlara müdahale edecek bir kurum oluşturulması zorunluluğu bulunduğunu kaydetti. Şemsi Bayraktar, üretici fiyatlarını etkilememesi için hasat döneminde ithalat yapılmasının da engellenmesi gerektiğini bildirdi.