Dünyanın atmosferine giren gök taşlarının çoğu yansa da yeryüzüne ulaşanları uzay ve hayat hakkında önemli bilgiler taşıyor. Bilimsel açıdan çok kıymetli ve kimi rekor fiyata alıcı bulan gök taşlarına yakından bakıyoruz.

Gök taşlarının çoğu dünyamızın atmosferine girdiğinde yanarak kayboluyor. Yeryüzüne ulaşabilenler ise bilimsel açıdan paha biçilemez bilgiler taşıyor. Ayrıca artık büyük bir piyasaya sahipler. Böyle olunca giderek daha fazla insan, çevresinde gördüğü farklı taşların gök taşı olup olmadığını merak ediyor, incelenmesi için üniversitelere başvuruyor.

Gök taşları hangi bilgileri taşıyor?

Gök taşlarını konuşmak üzere İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Hüseyin Esenoğlu’nun kapısını çalıyoruz. Esenoğlu’nun çalışma masasının üzeri, kendisine incelemesi için gönderilmiş taşlarla dolu.

Esenoğlu, gezegenler, uydular, kuyruklu yıldızlar gibi gök taşlarının da Güneş sistemimizin bir üyesi olduğunu söylüyor. Bu taşların Güneş sistemimizin başlangıcından bugüne kadar yapılandığını söylüyor ve ekliyor: “Orijinal, el değmemiş tamamen Güneş sistemimizin bilgilerini taşıyorlar.”

Göktaşları düştükçe uzay hakkındaki bilgimiz artacak

1964 yılında Çanakkale’ye bir gök taşı düşmüştü. Esenoğlu, bu taşın araştırmasını yaptıklarını ve meraklarını gidermek için NASA’daki bir laboratuvara gönderdiklerini anlatıyor. İnceleme sonucunda, bu gök taşında karbon izotopu ve hayata ait diğer bilgilerin eser miktarda olduğu keşfedilmiş. Bunun gibi gök taşı örnekleri ise az. Esenoğlu şunları söylüyor: “Çanakkale’ye düşen gök taşı tipinde, sınıfında olan göktaşlarının sayısı arttırılırsa, bulunursa elbette ki buradan Güneş sistemimizin de yaşama ilişkin, en çok merak ettiğimiz yaşama ilişkin bilgilerini de elde edebileceğiz.”

Gök taşları nasıl ayrılıyor?

Merak ettiğimiz sorulardan biri de şu: Bu taşları nasıl ayırıyorlar? Esenoğlu ilk olarak “Bolluğuna bakıyoruz. Yani dünya şartlarında üretilen taş ile uzay şartlarında üretilen taşın bollukları farklı. Oradan biz tesbit ediyoruz” diyor. Ayrıca, “Atmosfere giren göktaşları 2 bin derecenin de üzerine çıkan bir sıcaklığa ulaşıyorlar sürtünmeden dolayı ve bu kadar sıcaklıktaki taş eğer demir değilse mutlaka üzeri yandığı için kabuk bağlıyor ve kabuğundaki renk dağılımının aynı olması lâzım” diye ekliyor.

En çok hangi sorular geliyor?

Esenoğlu konuşma bitiminde bilgisayarına dönüyor ve “Şu anda konuşurken kaç tane bakın gök taşı mı değil mi isteği gelmiş vatandaşlarımızdan” diyor. En çok gelen sorular arasında şunlar var: “Hocam mıknatıs çekiyor diyorlar. Her mıknatıs çeken gök taşı değildir. Çünkü dünyamızda çok sayıda var bunlar. Bir de en önemlisi ‘Para eder mi?’ Yani ekonomik tarafı var mı merakı da içeriyor. Buna da hayır diyemiyorum. Çünkü insanları motive etti, ama sebep ne olursa olsun bilimle buluşmaları, üniversiteye yönlenmeleri, bilim insanlarıyla bir bilgi alış verişinde olmaları bizim için en önemli şey. O yüzden yüzlercesi… Yani her halde binlercesi oldu. Hepsine ben baktım, ama bir tanesi gök taşı çıkmadı maalesef.”

Gök taşlarını neden çalışmak gerekiyor?

İnsanların cevap aradığı ‘Canlılık nereden geliyor, bize benzer yaşama formları biçimleri var mı, kâinatta yalnız mıyız?’ gibi soruların cevabı için de bu taşları incelemek önemli. Esenoğlu, “Çok sayıda model var. Hangi model, hangi teori gerçek, gerçeğe en yakın bunun da tesbiti için bu gök taşlarının çalışılması mutlaka gerekiyor” diye anlatıyor.