SEYHAN ŞENTÜRK - İSTANBUL

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) Dünya İçin İnanç Girişimi çatısı altında yürütülen, dünyadaki Müslüman düşünce liderlerinin katkı koyduğu ortak çalışma metni Mizan: Dünya ile Bir Sözleşme, 27 Şubat 2024’te “İklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı ve kirlilikle mücadele için etkili, kapsayıcı ve sürdürülebilir çok taraflı eylemler” temasıyla Nairobi’de gerçekleşen Birleşmiş Milletler Çevre Genel Kurulu’nda tanıtıldı. Müslüman çevreci ve aktivistlerden oluşan uluslararası bir ekip tarafından kaleme alınan Mizan: Dünya Çevre Sözleşmesi (Al-Mizan: A Covenant for the Earth), mevcut ekolojik krizi İslami bir perspektiften ele alan önemli bir belge olarak kamuoyu ile paylaşıldı.

Konu ile ilgili olarak yapılan açıklamada, “Bu kapsamlı çalışma, Müslüman toplumu ve daha geniş bir dünya için bir uyandırma çağrısı ve yol gösterici bir çerçeve olarak hizmet ederek, Dünya’nın ekolojik dengesini yeniden inşa etmek ve korumak için acil ve ortak harekete geçme çağrısında bulunuyor” denildi.

Güncel Ekolojik Kriz

Açıklamada şu tespitler yapıldı: “Belge, Dünya’nın her geçen gün daha da kötüleşen durumunun çarpıcı bir tablosunu çizerek başlıyor. Yaygın kirlilik, hızlanan iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı ve yaygın sosyal adaletsizlik gibi insan faaliyetlerinden kaynaklanan çevre bozulmasının ciddiyetinin altını çiziyor. Bu sorunlar, sistemik düzeyde çevre ve ekonomi sorunlarının yanı sıra acil müdahale gerektiren ahlaki ve değerler eksenli krizler olarak sunuluyor.

İslami Ahlak Tasavvuru

“Belgenin merkezinde İslami öğretilerin ve bunların çevre yönetimiyle ilgisinin araştırılması yer alıyor. Yazarlar, Tevhid (Allah’ın Birliği), Hilafet (emanet bilinci ve ahlaki sorumluluk) ve Merhamet gibi temel İslami ilkeleri tartışarak İslam’ın çevre ahlakını derinlemesine ele alıyorlar. Bu ilkeler, insanların Dünya’nın sorumlu muhafızları olarak hareket etmeleri için verilen buyruklar olarak yorumlanıyor.

Adalet, Eşitlik ve Ekonomik Eleştiri

“Belgenin büyük bir kısmı, çevre sağlığı ve sosyal eşitlik pahasına sınırlı bir dünyada sınırsız büyüme ve tüketime öncelik veren ve teşvik eden hâkim ekonomik paradigmaları eleştiriyor. Bu uygulamaların yoksullar ve kırılgan gruplar üzerindeki orantısız etkisine dikkat çekiyor. Yazarlar, Kur’an’ın ana kavramlarından olan MİZAN’dan hareketle gezegenimizin ekolojik sınırlarına saygı duyan ve adil kaynak dağılımı sağlayan daha sürdürülebilir bir ekonomik modele geçilmesini savunuyorlar. Adalet ve hakkaniyet için yapılan bu çağrı, İslam ahlakının ayrılmaz bir parçası olup çevrenin sürdürülebilirliğini sağlamak için elzemdir.

Manevi ve Eğitimle İlgili Yükümlülükler

“Mizan”, Dünya’ya karşı derin bir takdirin geliştirilmesinde manevi uygulamaların ve eğitimin önemini özellikle vurguluyor. İslami öğretilerin çevre yönetimine yönelik tutum ve davranışları nasıl etkileyebileceğini tartışmakta ve çevre eğitiminin İslami eğitim ve Din Dersleri müfredatına dahil edilmesini tavsiye ediyor. Belge, doğayla kurulan derin bir manevi bağın, çevrenin ilahi bir emanet olarak görülmesine; hürmet ve takdir edilmesine yönelik uzun vadeli bir bağlılığa ilham verebileceğini ve bunu sürdürebileceğini öne sürüyor.

Aciliyet ve Harekete Geçme Çağrısı

“Belge, güçlü ve acil bir harekete geçme çağrısıyla sona eriyor. Tartışma ve erteleme zamanının geçtiğini ve daha fazla çevre felaketini önlemek için acil, dönüştürücü adımların atılması gerektiğini ileri sürüyor. Harekete geçme çağrısı bireylere, topluluklara, kuruluşlara ve hükümetlere yönelik olarak yapılıyor. Yazarlar, Allah’ın büyük ve hassas bir dengeyle yarattığı ve bizlere emanet ettiği çevrenin bozulmasını durdurmak ve sürdürülebilir bir geleceği teminat altına almak için politikalarda, gündelik hayat tarzlarında ve zihniyetlerde köklü değişikliklere ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Bu da içten dışa, bireyden topluma doğru olan köklü bir değişim ve dönüşümü işaret ediyor.

Sonuç

“Belge, Müslümanlara ve daha geniş küresel topluma bir çağrı niteliğinde olup, ekolojik dengenin (mizan) yeniden tesis edilmesi ve Dünya’nın gelecek nesiller için korunması için ortak ve etkin bir yaklaşım çağrısında bulunuyor.”