Ticaret Kanunu değişiyor

SıyasÎ parti gruplarının gelecek ay yasalaşması için uzlaşmaya vardığı türk Ticaret Kanunu Tasarısı, 1535 maddeden oluşuyor, bir çok alanda düzenlemeler içeriyor.

22. Dönemde TBMM’de görüşülemeyen tasarı, bu dönem Hükümet tarafından yenilenerek, Meclise sevk edildi. TBMM Adalet Komisyonu ise tasarıyı 3 yıl önce görüşerek, kabul etti. Tasarının getirdiği bazı yenilikler şöyle: Yolcu taşımacılığında, sefer herhangi bir nedenle yapılamamışsa, harekette yolcunun katlanamayacağı süreli gecikme olursa; yolcu, sözleşmeden cayıp ödediği ücreti ve varsa zararını isteyebilecek. Şehirlerarası yolculuklarda, yumurta, soğan, pide, lahmacun gibi kokulu yiyecekler yenilmeyecek; otobüslerde, canlı hayvan taşınmayacak.

BİLEŞİK FAİZ KALKIYOR

Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenecek; kanuni, ana para ve temerrüt faizi hakkında, ilgili mevzuat hükümleri uygulanacak. Bileşik faiz uygulamasına son verilecek. Aksine sözleşme bulunmuyorsa, ticari bir borcun faizi, vadenin bitiminden ve belli bir vade yoksa, ihtar gününden itibaren işlemeye başlayacak. Ticarî bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticarî şekilde işletilmek üzere kamu tüzel kişilikleri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar da tacir sayılacak. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nezdinde, Türkiye çapında sicil kayıtlarına elektronik ortamda ulaşabilmenin sağlanması amacıyla kayıtların elektronik ortamda sunulabileceği bir bilgi bankası kurulacak. Bilgi bankasına giriş serbest olacak, herkes kayıtları inceleyebilecek. Ticaret sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan, devlet ve ilgili oda, müteselsilen sorumlu olacak. Tescil ve kayıt için gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar, 3 aydan 2 yıla kadar hapis ve adlî para cezasına çarptırılacak. Her sermaye şirketinin, bir internet sitesi olacak.

DOLMUŞ VE KAMYON YAZILARI

Kamyon ve dolmuşlarda sık görülen yazılar kaldırılacak. Firmalar, bilette belirtilen yerin başka bir kişiye verilmesi, bilette gösterilen araç yerine, onunla aynı düzeyde olmayan başka bir aracın sefere konulması, aracın belli saatten önce hareketi dolayısıyla yolcunun yetişememesi, araçta ilk yardım malzemeleri ve ilâçlarının bulundurulmaması sebepleriyle de sorumlu olacak. Herhangi bir zarar ispat edilmese bile firma, bilet parasının 3 katı tazminat ödeyecek. Bu kurala uymayan araç şoförlerine ve sahiplerine 100 liradan 1500 liraya kadar idarî para cezası verilecek. Yolcular, gemi kazalarında tazminat alma hakkına kavuşacak.

SORUMLULUK SİGORTASI

Meslekleri gereği bir hata yapıp, tazminat talebiyle karşılaşacağını düşünen kişilerin düzenleyeceği sözleşmelerle ilgili olarak, ‘’sorumluluk sigortaları’’ kavramı, Türk hukukuna ilk defa girecek. Zarar gören, uğradığı zararı doğrudan sigortacıdan isteyebilecek. Yanlış tedavi uygulayan doktor, yanlış savunma yapan avukat, kötü yönetim sergileyen şirket yetkilisi, karşılaştıkları tazminat taleplerini, sorumluluk sigortasından karşılayabilecek. Ancak sigortacı, sigortalının sorumluluk konusu olayı kasten gerçekleştirmesinden doğan zararlardan sorumlu olmayacak.

HAKSIZ REKABET ÖNLENECEK

Haksız rekabetin önlenmesini de düzenleyen tasarı, tüketicilerin korunmasına ilişkin düzenlemeler getiriyor. Başkalarını veya mallarını, fiyatlarını, yanıltıcı, kötüleyici beyanlar, karşılaştırmalı ve aşırı reklâmlar, paye, diploma veya ödül almadığı halde bunlara sahipmişcesine hareket etme, rekabeti bozucu satış yöntemleri, haksız rekabet sayılacak. Ticarî işletmesi, malları, iş ürünleri, faaliyeti, fiyatları, stokları, satış kampanyalarının biçimi ve iş ilişkileri hakkında, ‘’gerçek dışı veya yanıltıcı’’ açıklamalarda bulunmak suç sayılacak. İşletmeler, rekabette öne geçmek için ‘’sezon sonu’’ indirimi diye hiç bitmeyen kampanyalarla tüketiciyi yanıltamayacak.

Müşteri, malın gerçek değeri konusunda yanıltılamayacak. Saldırgan satış teknikleriyle müşterinin karar verme özgürlüğü kısıtlanamayacak. Malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerinin özellikleri, miktarı, kullanım amaçları, yararları veya tehlikeleri gizlenerek, müşteri yanıltılamayacak. Taksitli satış ve tüketici kredilerinde dürüst davranılmaması, haksız rekabet sayılacak. Bu haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenlere, 2 yıla kadar hapis ve para cezası verilecek. Haksız rekabet ilkelerine aykırı davranan, basın, yayın, iletişim ve bilişim kuruluşları da sorumlu olacak ve aleyhlerine dâvâ açılabilecek. Kooperatifler, ticaret şirketi sayılacak.

ŞİRKET, HUKUKÎ ŞEKLİNİ

DEĞİŞTİREBİLECEK

Çok büyüyen ve çekirdek işletme konusundan uzaklaşan şirketlerin ana faaliyet konularına dönmelerine imkan sağlayan ‘’bölünme’’ de Türkiye’de maddî hukuk yönünden ilk defa düzenleniyor. Bir şirket, tam veya kısmî bölünebilecek. Bir şirket, hukuki şeklini değiştirebilecek. Anonim veya bir başka şirket kurmak, şirketin sermayesini arttırmak amacıyla veya vaadiyle halktan para toplanabilmesi için SPK’dan izin alınacak. SPK’dan izin almadan para toplayanlara, 6 aya kadar hapis cezası verilecek. Türk Ticaret Kanunundaki en az 5 kişiyle anonim şirket kurulabileceği yönündeki zorunluluk kaldırılacak. Hisse senetleri borsada işlem gören şirketler, varlık, gelişme ve devamlarını tehlikeye düşüren risklerin erken teşhisi ve yönetimi için uzman bir komite kurmakla yükümlü olacak. Karşılığı bulunmayan çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin yüzde 10’unu ödemekle yükümlü olacak; ayrıca hamilin bu yüzden uğradığı zararı tazmin edecek. Kimin lehine düzenlendiği gösterilmemiş bir çek, hamiline yazılı çek sayılacak.

Borçlar

Kanunu da

değışıyor

TBMM’de grubu bulunan siyasi partilerin Ocak ayında yasalaşması konusunda uzlaşmaya vardığı ve 1926 yılından bu yana yürürlükte olan Türk Borçlar Kanununu yenileyen ‘’Borçlar Kanunu Tasarısı’’ önemli düzenleme içeriyor.

Tasarının bazı düzenlemeleri özetle şöyle:

-Sözleşmelerde, güvenli elektronik imza kullanılabilecek. Güvenli elektronik imza, el yazısıyla atılmış imzanın bütün hukuki sonuçlarını doğuracak.

-Bireyler, bankalar, sigorta, seyahat ve taşıma işletmeleri gibi şirketler tarafından önceden hazırlanan soyut ve tek yanlı sözleşmelere karşı korunacak.

-Hakim, sadece ölüm halinde değil, ağır bedensel zararlarda da zarar görenin yakınlarına manevî tazminat ödenmesine karar verebilecek.

-Hiçbir sosyal güvenceden yararlanamayacak durumda olan, uğradığı zararın giderilmesi için acil parasal desteğe ihtiyaç duyanlara, ‘’geçici ödeme’’ yapılabilecek.

-Borçlu, olağanüstü faiz oranlarına karşı korunacak. Faiz ödeme borcunda uygulanacak yıllık faiz oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenecek. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık faiz oranı, belirlenen yıllık faiz oranının yüzde 50 fazlasını aşamayacak.

-Ekonomik kriz dönemleri gibi olağanüstü durumlarda, sözleşmeler değişen şartlara göre uyarlanabilecek.

-Satıcı, sattığı malda bulunduğunu belirttiği niteliklerin bulunmamasından sorumlu olacak. Alıcı, satıcının satılanın ayıplarından sorumlu olduğu hallerde, satılanı geri vererek sözleşmeden dönebilecek.

-Taşınmaz satışı sözleşmeleri, resmî şekilde düzenlenecek. Taşınmaz satışı vaadi, geri alım ve alım sözleşmeleri, resmi şekilde düzenlenmedikçe geçerli olmayacak.

-Taksitle satış sözleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olamayacak.

-Kiraya veren, kiralananın kullanımıyla ilgili olmak üzere, kendisi veya üçüncü kişi tarafından yapılan yan giderlere katlanacak. Buna göre, çatı onarımı ve dış cephe boyası gibi giderler, ev sahibi tarafından karşılanacak

-Kira bedelleri, bir önceki yılda gerçekleşen üretici fiyat endeksindeki (ÜFE) artış oranını geçmemek koşuluyla arttırılabilecek. Bu kural bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak.

-İşçi, işverenin verdiği işi, evinde kendisi veya aile bireyleriyle ücret karşılığı yapabilecek. İşçi, bir mağaza için, kendi evinde giysi dikip vermeyi, ürün paketlemeyi üstlenebilecek.

-Kefil olmada eş rızası aranacak.

05.12.2010