Kültür-Sanat

Saraydan çıkan bir kitap bir müze

YABANCI kral ve elçilerin ziyaretlerinde getirdiği ya da sarayda istihdam edilen ressamların eserlerinden oluşan tablolar, ‘’Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu’’ adlı kitapta buluştu.

Batılılaşma, saray ve resim san'atı hakkında geniş bir bilgiye yer verilen 669 sayfalık kitapta, Türk, yabancı, azınlık ve Levanten ressamların eserleri yer alıyor. Kitapta ayrıca, 19. yüzyıl sonralarında İstanbul’da san'at atölyeleri, sergi mekânları, Sultan Abdülaziz ve Sultan 2. Abdülhamid’in sarayın tablo koleksiyonunun oluşumundaki rolü hakkında bilgiler bulunuyor.

Sunuş bölümünde kitap hakkında görüşlerini belirten TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, TBMM’nin demokratik bir temsil mekânı olduğu kadar, bu topraklarda yüzyıllar boyunca yoğrulan kültürel ve insanî değerlerin yansıtıldığı bir platform olduğunu, kültür, medeniyet ve san'at değerleriyle bu coğrafyayı anlatan her eserin çalışmalarına ışık tuttuğunu ifade etti.

Sultan Abdülaziz’in diğer özelliklerinin yanında büyük bir tablo koleksiyoncusu olduğunun ve mevcut birikimin çoğunun onun zamanında oluştuğunun bilindiğini ifade eden Şahin, Sultan Abdülhamid’in de büyük İtalyan ressam Zonaro’yu himaye ve istihdam ettiği, ona Akaretler’deki saray lojmanlarında yer verdiğinin bilindiğini belirtti. Şahin, kendisi de bir ressam olan son Halife Abdülmecid’e ait bir koleksiyonun, TBMM Millî Saraylar Daire Başkanlığı bünyesinde bulunduğunu kaydetti.

TBMM Millî Saraylar Daire Başkanlığının daha önce bu koleksiyonlarla ilgili sergileri organize ettiğini belirten Şahin, şimdi yeni bir sergi dolayısıyla bugüne kadar yapılanların hepsini içine alan kapsamlı bir çalışmanın ortaya konulduğunu, ilk olarak Millî Saraylar tablo koleksiyonunun tamamının ‘’Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu’’ adlı eserde bir araya geldiğini ifadeetti.

SARAY VE RESİM

Millî Saraylar Daire Başkanı Yasin Yıldız’ın verdiği bilgiye göre, Tanzimat sonrasının Osmanlı Sarayı’nın, san'atçıların eğitimine destek verdiğini, saray ressamlığı kurumunu oluşturduğunu, saray için tablo satın almaya başladığını belirtti.

Türkiye’nin ilk tablo koleksiyonunun Dolmabahçe Sarayı’nda oluşturulduğunu ifade eden Yıldız, Sultan Abdülaziz ile yaveri Şeker Ahmed Paşa’nın beğenisinin, eser seçiminde belirleyici olduğunu anlattı. Sarayın siparişleri ve yaver-ressam Şeker Ahmed Paşa’nın hocası Jean-Leon Gerome’un teklifleri üzerine, Paris’teki Goupil Sanat Galerisi aracılığıyla 1875-1876 yıllarında satın alınan tabloların koleksiyonunun ilk örneklerinden olduğunu ifade eden Yıldız, şunları kaydetti: ‘’Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze kültür mirası olarak kalan yapıtlar, Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu’nda bulunmaktadır. Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu’nda oryantalist resimler, tabiat ve şehir görünümleri, tarihî konulu resimler, natürmortlar ve portreler gibi pek çok farklı konuda eser bulunmaktadır.

Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu adlı kitap, resim san'atına ilgi duyan akademisyen ve san'atseverlerin başvuracağı bir kaynak niteliğinde hazırlanmıştır. Bu çalışmada temel amaç Osmanlı Sarayı’nın batı merkezli arayışlarının sonucu olarak resim san'atına karşı izlediği tutumu ve uygulamaları değerlendirmektedir. Bu çalışmanın bütününde ve her bölümünde hedeflenmiş sentezci bir metotla yapılan çözümlemeler, Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu’nun tarihî oluşum sürecini ortaya koymaktadır. Amaçlanan hedefe bütünüyle ulaşılan bu önemli çalışma, görsel anlatıma uygun yalın diliyle zevkle okunan bir eser olarak hazırlanmıştır.’’

Kitapta, Abdurrahman, Abdülkadir, Ali Ahmet Paşa, İsmail Hakkı, Hayri, Nazmi Ziya, Nurettin Niyazi, Gelibolulu Süleyman, Diyarbakırlı Tahsin, Hikmet Onat, Hüseyin Avni Lifij, Hüseyin Zekai Paşa, Enderunlu Nusret, Osman Hamdi, Osman Nuri Paşa, gibi Türk ressamların yanı sıra, Azeri, Alman, Avusturyalı, Amerikalı, Belçikalı, Fransız, İngiliz, İsveçli, İtalyan, Lübnanlı, Macar, Maltalı, Romanyalı, Rus, azınlıklardan ve Levanten ressamlardan eserlere de yer veriliyor.

TBMM Millî Saraylar Saray Koleksiyonları Müzesi

BEŞİKTAŞ otobüs durağının karşısındaki taş yapının alnına galerinin tabelâsı asılırken içerideki hummalı bir çalışmaya da şahit olmuştuk. TBMM Millî Saraylar Dairesi Dolmabahçe Sanat Galerisi, “Millî Saraylar Tablo Koleksiyonundan Seçmeler” tablo sergisi ile ilk kez sanatseverlere bu anlamda kapılarını açtı. 12 Haziran’da açılan sergi 28 Temmuz’a kadar Pazartesi-Perşembe günleri hariç ücretsiz gezilebiliyor. Bu müze-galerinin özelliği; sarayda bugüne kadar farklı işlevler için kullanılan, geçtiğimiz yıllarda kitap fuarı alanı da olan bakımsız mekânlar, modern bir san'at galerisi, müze ve depo olarak yeniden düzenlendi. Müze ve depo ise, sonbaharda gezilebilir hale gelecek. Böylece, bir zamanlar çürümüş halılar ve mezbelelik haberleriyle gündeme gelen sarayın değerli eşyası dünya standartlarında bir müze ve depoda kendine yer bulacak.

28 Temmuz’a kadar sürecek ilk sergini adı ise, “Renk, Işık ve Görkem; Millî Saraylar Tablo Koleksiyonundan Seçmeler”. Burada yer alan eserler, Türk ve yabancı ressamların, yaşadıkları dönemi nasıl algıladıklarına dair ipuçları veriyor. Depolarda bulunan ve sergilenme imkânı bulamayan eserler ile sarayın gezi güzergâhında şöyle bir bakıp geçtiğimiz tablolar, ilk kez bu galeride sergi bütünlüğü içinde karşımıza çıktı. Millî Saraylar tablo koleksiyonlarından seçilen 43 eser; Joseph Coomans, Gustave Boulanger, Jean-Leon Gerome, Fausto Zonaro, İvan Kostantinoviç, Ayvazovski, Hüseyin Zeki Paşa, Hoca Ali Rıza, Şeker Ahmet Paşa, Süleyman Seyyid, Osman Hamdi ve Halife Abdülmecid Efendi gibi ünlü ressamların ürünlerinden oluşuyor. Millî Saraylar Daire Başkanı Yasin Yıldız, galerinin üç bölümden oluştuğunu belirterek, binanın ikinci bölümü müze, üçüncü bölümü ise depo müze olarak düzenlenmekte olduğunu söyledi. Yıldız, sarayın depolarında yer alan halılar, yemek takımları, dokuma, tekstil malzemeleri, porselen takımlar, el yazmaları, aydınlatma ısıtma araçları gibi eserler peyderpey sergileneceğini de sözlerine ekledi..

RECEP BOZDAĞ

30.06.2010