Haberler

1982'DE HAZIRLANAN RAPOR

Genelkurmay'ın 1982'de hazırladığı "Türkiye'deki Anarşi ve Terörün Durumu" adlı rapor, darbenin adım adım nasıl olgunlaştırıldığını ortaya çıkarıyor. Rapordaki veriler Evren'in "Müdahaleye karar vermeden bir yıl boyunca düşündük" ve dönemin 2. Ordu Komutanı Bedrettin Demirel'in “Darbe için şartların olgunlaşması beklendi” açıklamalarıyla örtüşüyor.

DARBE ÖNCESİ TERÖR NİYE AZDI?

Aksiyon'da yayınlanan raporda, Kahramanmaraş olaylarından sonra sıkıyönetim ilân edilen 26 Aralık 1978'den 11 Şubat 1982'ye kadarki dönem dört safhaya ayrılarak, ihtilâlden önceki bir yıllık dönemde terör olaylarının sıkıyönetime rağmen zirve yaptığı, toplam 4040 can kaybının 2812'sinin bu dönemde olduğu ve darbeden sonra olayların sür'atle azaldığı kaydediliyor.

AKSİYON Dergisi’nin bugün piyasaya çıkan sayısında yer verdiği, Genelkurmay’ın 1982’de hazırladığı “Türkiye’deki Anarşi ve Terörün Durumu” adlı rapor, 12 Eylül darbesinin adım adım nasıl olgunlaştırıldığını ortaya çıkarıyor. Oysa, 12 Eylül ihtilâlinin lideri Kenan Evren, darbeden sonra yaptığı basın toplantısında söz konusu raporu, “müdahalenin gerekçesi” olarak sunmuştu. Rapordaki verilerle Evren’in yıllar sonra yaptığı, “Müdahaleye karar vermeden bir yıl boyunca düşündük” açıklaması birleştirildiğinde çarpıcı gerçek ortaya çıkarıyor. Evren’in sınıf arkadaşı ve 12 Eylül döneminin II. Ordu Komutanı Orgeneral Bedrettin Demirel’in, “Bir yıl önce planlamıştık. Ama şartların olgunlaşmasını bekledik” sözü de raporun özeti niteliğinde. Rapor, Kahramanmaraş olaylarından sonra sıkıyönetim ilân edilen 26 Aralık 1978’den 11 Şubat 1982’ye kadarki dönemi dört evreye ayırarak, Türkiye’deki terör ve anarşi olaylarını Genelkurmay’ın gözünden analiz ediyor. Dört dönem şu şekilde tarihlendirilmiş: 26 Aralık 1978-11 Eylül 1979 arasındaki 8 aylık süreç birinci dönem; 12 Eylül 1979, yani ihtilâlden tam bir sene öncesinden 11 Eylül 1980’e kadar ikinci dönem; 12 Eylül 1980’den 11 Eylül 1981’e kadar üçüncü dönem ve 12 Eylül 1981’den 11 Şubat 1982’ye kadarki 5 aylık dördüncü dönem. Rapora göre, bu dört dönemde Türkiye’de ideolojik amaçlı 39 bin 385 olay vuku bulmuş. Raporu bugünlerde önemli kılan, tam da Kenan Evren ve Bedrettin Demirel’in “Bir yıl boyunca düşündük” dedikleri dönemi anlatan 12 Eylül 1979’dan darbeye kadarki son bir yılda olayların zirve yapması. Örneğin, birinci dönem, yani 26 Aralık 78 ile 11 Eylül 79 arasında 2 bin 80 silâhlı saldırı ve çatışma meydana gelirken, sayı 12 Eylül 1979 ile darbe gününe kadarki bir yılda 7 bin 10’a fırlamış. Darbeden sonra ise 610’a düşüyor olay sayısı. 11 Eylül 1979’a kadar 898 kişi ölmüşken, bu tarihten darbe gününe kadar tam 2 bin 812 kişi can vermiş. İhtilâl akabinde 282’ye inmiş zayiat. Toplamda 4 bin 40 insanın canı gitmiş terör sürecinde. Afiş ve pankart asma, gösteri ve yaralı sayıları da ‘şartların olgunlaşması sürecine’ paralel seyrediyor.

SIKIYÖNETİM YÜRÜRLÜKTEYDİ AMA...

12 EYLÜL 1980’e doğru yol alırken iktidarda Süleyman Demirel’in azınlık hükûmeti bulunuyordu. Bu dönemde sıkıyönetim de yürürlükteydi; dolayısıyla o bölgelerde yetkiler askerin elindeydi. Hükûmet, askerin istediğini yapmaya hazırdı. Bu yüzden Başbakan Demirel sonraki süreçte Evren’e “Siz 11 Eylül 1980’de Antalya Tapu Müdürü müydünüz?” diye soracaktı.

Şu satırlar raporu hazırlayanları aslında ele veriyor:

“12 Eylül 1980 tarihinde TSK’nın yönetime el koyması ile birlikte yurdumuzu giderek iç savaşa sürükleyen anarşi ve terörle kararlı, cesur ve amansız bir savaşım başlatılmıştır.”

Yani, Evren ile ekibi, anarşi ve terörle amansız bir mücadeleye girmek için darbe sonrasını beklemiş.

“12 Eylül Harekâtı’ndan sonra sıkıyönetim güvenlik kuvvetlerinin başarılı çalışmaları ve sağlanan güvenli ortam sayesinde ülkemiz bir silâh deposu olmaktan kurtarılmıştır.” Bu ifadeler de başka bir itirafla yüklü aslında. “12 Eylül’den önce de sıkıyönetim hâkim iken ülkede o zaman başarılı çalışmalar yapılmak istenmemiş miydi acaba?” sorusunu gündeme getiriyor.

Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanı Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun’dan oluşan ihtilâl ekibi, darbeyi haklı çıkarmak için yaptırdığı çalışmada bir varsayıma da yer vermişti. Buna göre 12 Eylül öncesi aylık 1986, 7 olay ortalaması ve 1.75 tırmanış hızına göre darbeden önce 32 bin 893 olan olay sayısı, darbe yapılmasaydı 59 bin 105’e çıkacaktı. İstanbul / cihan

07.09.2009