Amerikan Kongresinin desteklediği ABD Uluslararası Dinî Özgürlükler Komisyonu bu yılki raporunda Türkiye'yi ilk defa ''izleme listesine'' aldı. Komisyonun raporuna göre, Türkiye ve Rusya'da dinî özgürlükler geçen yıl içinde kötüleşti. Raporda, özel endişe uyandıran ülkeler listesi de bulunuyor. İnsanların istediği gibi ibadet etme hakkının riskli olduğu ülkelere işaret eden bu liste bir çeşit uyarı niteliği taşıyor ve ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından bu listedeki ülkelere yaptırımlar uygulanabiliyor.
DİNî FAALİYETLER ÜZERİNDE DEVLET
KONTROLÜ
Raporda, Türkiye'nin listeye ''laikliği yorumlama şekli'' çerçevesinde girdiği belirtilirken, ''bu durumun dinî özgürlük ihlâlleriyle sonuçlandığı'' ifadesi kullanıldı ve bu durumdan hem dinî çoğunluğun, hem de dinî azınlıkların payını aldığı kaydedildi. Komisyon raporunda, ''Türkiye'nin laiklik anlayışının Amerikan sisteminden farklılık gösterdiği ve Türk anlayışına göre kamu hayatındaki dinî faaliyetler üzerinde devlet kontrolünü temsil ettiği'' vurgulandı.
Türk tipi lâiklik, din hürriyetine engel
Amerİkan Kongresi tarafından desteklenen ABD Uluslararası Dini Özgürlükler Komisyonu bu yılki raporunda Türkiye’yi ilk defa ‘’izleme listesine’’ aldı. Raporda, Türk devletinin lâikliği yorumlama şeklinin, bazı dini özgürlük ihlalleriyle sonuçlandığı, bu durumdan hem dini çoğunluğun hem de dini azınlıkların payını aldığı bildirildi.
Raporda, özel endişe uyandıran ülkeler listesi de bulunuyor ve komisyonun tavsiyesini dikkate alırsa ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından bu listede yer alan ülkelere belli yaptırımlar uygulanabiliyor. Türkiye ve Rusya’nın da dahil edildiği izleme listesi ise insanların istediği gibi ibadet etme hakkının riskli olduğu ülkelere işaret ediyor ve bir çeşit uyarı niteliği taşıyor.
Geçen yıl izleme listesinde olan Bangladeş, ülkedeki iyileşmeler göz önüne alınarak bu yıl listeden çıkarıldı. İzleme listesinde Türkiye, Rusya, Laos, Somali, Tacikistan, Venezuela, Afganistan, Belarus, Küba ve Mısır bulunuyor. Özel endişe uyandıran ülkeler listesinde ise Nijerya, Myanmar, Çin, Eritre, İran, Irak, Kuzey Kore, Pakistan, Suudi Arabistan, Sudan, Türkmenistan, Özbekistan ve Vietnam yer alıyor. Türkiye’nin izleme listesine ‘’lâikliği yorumlama şekli’’ çerçevesinde girdiği raporda yer alırken, ‘’bu durumun dini özgürlük ihlalleriyle sonuçlandığı’’ ifadesi kullanıldı.
Raporda, üniversitelerde başörtüsü takılmasına izin verilmesi yönündeki hükümet çabasının Anayasa Mahkemesi tarafından geri çevrildiği de yer aldı. Raporda ayrıca, ‘’hükümetin, dini azınlıkları yasal varlıklar olarak tanımayı reddettiği ve polisin Müslüman olmayan toplulukların yasal ve dini haklarını etkili bir biçimde bastırdığı’’ ifade edildi.
‘’Dini azınlıkların mal sahibi olma, kendi din adamlarını yetiştirme, dini eğitim verme haklarının kısıtlandığı’’ dile sürülen raporda, Türk devletinin lâikliği yorumlama şeklinin, bazı dini özgürlük ihlalleriyle sonuçlandığı, bu durumdan hem dini çoğunluğun hem de dini azınlıkların payını aldığı bildirildi. Komisyon’un, dini özgürlükler konusundaki kısıtlamaların devam etmesi sebebiyle Türkiye’yi bu yıl izleme listesine almaya karar verdiği de raporda vurgulandı.
Raporda, Komisyon üyelerinin 2006 yılında Türkiye’yi ziyaret ettiği ve dini liderlerle yapılan görüşmelerde, özellikle son on yılda dini özgürlükler konusundaki ilerlemeleri dile getirdiklerine işaret edildi. Ancak raporda, ‘’Sünni Müslüman toplum ile Alevilerin ve Hristiyanların durumuna bakıldığında’’ dini özgürlükler konusundaki endişelerin devam ettiği dile getirildi.
Komisyon raporunda, ABD Başkanı Barack Obama yönetiminden, uluslararası dini özgürlüklerden sorumlu bir özel temsilci atamasını da talep edildi. Komisyon raporunda, ‘’Türkiye’nin lâiklik anlayışının Amerikan sisteminden farklılık gösterdiği ve Türk anlayışına göre kamu hayatındaki dini faaliyetler üzerinde devlet kontrolünü temsil ettiği’’ ifade edildi. Raporda ‘’Ergenekon’’ soruşturması kapsamında ortaya atılan iddialara ilişkin değerlendirmelere de atıfta bulunuldu. Komisyon raporunun Türkiye bölümünde, Amerikan hükümetinin Türkiye’yi dini özgürlükleri ilerletme konusunda yasal reformlar yapmaya davet etmesi istendi.
|
