|
Derince’den yazan okuyucumuz Y.O bir alacağına karşılık kendisine ileri bir tarihe yazılmış çek verildiğini, çekin ödeme tarihinde muhatap bankaya çeki tahsile gittiğinde kendisine karşılığının olmadığının söylendiğini, çeke bağlı haklarının korunabilmesi için neler yapması gerektiğini soruyor.
Değerli okuyucumuz çekin karşılığının olmadığının, çekin arkasına şerh verilip verilmediğini belirtmemiş. Çekin karşılıksız olduğu tarih belirtilmek suretiyle banka yetkilileri tarafından çek arkasına şerh verilip imza edilmemiş ise, öncelikle bu hususun ikmal edilmesi gerekir. Çek ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilip bedeli talep olunmalı, çek karşılığı hesapta mevcut değilse, bu hususun mutlak surette çekin arkasına banka tarafından işlenmesi sağlanmalıdır.
Peki, çek hangi sürelerde bankaya ibraz edilmelidir? Çekin keşide edildiği yer ile çek hesabının olduğu banka şubesi aynı yer ise on gün, farklı yer ise keşide tarihinden itibaren bir ay içinde ödeme için muhatap bankanın herhangi bir şubesine veya takas odasına ibraz edilmek üzere herhangi bir bankaya ibraz edilmeli ve çek tutarı tam olarak hesapta mevcut değilse, kısmî ödemeden imtina edilerek, çek karşılığının hesapta olmadığına ilişkin çek arkasına şerh verdirilmeli ve bu husus tarih, imza ve kaşe ile teyid ettirilmelidir.
Çekin ibraz süresinin son günü bir tatil gününe rastladığı takdirde, süre onu takip eden iş günü mesai bitimine kadar uzamış olacaktır. Bakanlar Kurulu kararıyla memur ve kamu çalışanlarının herhangi bir sebeple idarî izinli sayılarak genel tatil uygulamasına geçildiği günler, çekte ibraz süresi açısından tatil günü sayılmamaktadır. Bu günlerde bankalar faaliyetlerine devam etmektedirler. İbraz süresinin kaçırılmaması açısından bu hususa dikkat edilmelidir.
Çek süresinde ibraz edilmemişse veya ibraz edilip de karşılıksız şerhi alınmamışsa, çek alacaklısı, keşideciye ve cirantalara karşı yasal yollara başvurma hakkını kaybedecektir. Bu durumda alacaklı taraf asıl ilişkiye dayalı olarak alacak davası açabileceği gibi çek keşidecisi aleyhine sebepsiz zenginleşme hukuki sebebine dayalı olarak alacak davası açabilir.
Okuyucumuz ibraz süresi içinde çekin karşılığının olmadığını çek arkasına yazdırmış ise bu durumda altı ay içerisinde çek keşidecisi ve cirantalar hakkında kambiyo yoluyla icra takibine girişmeli ve karşılıksız çek keşidesi suçundan soruşturma yapılıp kamu davası açılması için Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet dilekçesi vermelidir. Okuyucumuzun altı aylık süreyi geçirmesi halinde zamanaşımı sebebiyle kambiyo yoluyla takip hakkını yitireceği gibi, şikâyet hakkı da sona erecektir.
Konunun aciliyet kesbetmiş olması, borçlunun malvarlığını kaçırma hazırlıkları içerisinde olması durumunda Asliye Hukuk/Ticaret Mahkemelerine başvurularak ihtiyati haciz kararı verilmesi istenebilir. Çekin kanuni unsurlarının tam olması durumunda mahkemece, alacağın %10-15’i tutarındaki nakit veya teminat mektubu mukabilinde ihtiyati haciz kararı verilmektedir. Bu durumda borçluya önceden ödeme emri tebliğ ettirmeksizin malvarlığını haczettirerek alacağınızı tahsil edebilirsiniz.
Bu arada çekle ilgili bazı önemli noktaları da okuyucularımızla paylaşmak istiyoruz.
Keşide gününün çekte herhangi bir tereddüde yer vermeyecek şekilde açık olarak gün, ay yıl belirtilmek suretiyle yazılması gerekir. Çekteki imzanın mutlaka el yazısı ile atılmış olması gereklidir. İmza kaşesi, mühür ile çek imzalanamaz. İmza atamayan kimseler de çek düzenleyemezler. İmza yerine parmak izi basılmış olan çek geçerli olmayacaktır. Çekte keşide yeri yazılı değilse, o senet çek sayılmaz. Keşide yerinin kısaltmasız tam olarak yazılmasına dikkat edilmelidir. Çeke ileri bir tarih olarak keşide gününün yazılmış olması çeki geçersiz kılmayacaktır. Ancak çek, ibrazında ödenmesi gerekli kıymetli evraklardan olduğu için ileri tarihe itibar edilmeyerek çekin, üzerinde yazılı tarihten önce muhatap bankaya ibrazı ile ödenmesi talep olunabilecektir. Çekin üzerine “gününde muteberdir” ibaresinin eklenmesi de sonucu değiştirmeyecektir. Çeke 29 Şubat gibi olmayan bir tarihin yazılmış olması durumunda çek, vasfını kaybedecektir.
| 
