Prof. Dr. Mithat Sancar: Anayasal sistemi ve anayasayı demokratik çoğulcu esaslara göre yeniden kuracak bir çalışma sürecinin başlaması gerekiyor. Yaşadığımız süreçte hiç de iyi bir sınav vermeyen hükümet, sivil anayasaya bağlanan umutları bile ucuz taktikler nedeniyle belli ölçülerde yok etti ve kapsamlı çözüm şansını kendi eliyle tahrip etti. Yaşananlardan dersler çıkarmak gerek. Türkiye’de tüm bu sorunların kısa vadede değilse de, orta ve uzun vadede çözümünün kapsamlı bir demokrasi programı içeren bir anayasa tartışmasından çıkacağını düşünüyorum.
ÖNCE YOLDAKİ KAYALAR TEMİZLENMELİYDİ
Prof. Dr. Baskın Oran: Yaşanan süreç yeni ve gerçek bir anayasaya ne kadar ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Ama demokratik ortam getirilmeden anayasa yapılmaz. AKP’nin büyük hatalarından biri de yolun üzerindeki kayaları temizlemeden yeni bir anayasa yapmaya teşebbüs etmesidir.
Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu: Gerçekten demokratikleşme ve hukuk devleti istiyorsak yeni bir anayasa için harekete geçmek gerek. Ancak yeni anayasa şartları bugün için mevcut değil. Öncelikle siyasal bakımdan gerilimden uzaklaşmak, toplumsal ve siyasal barış dönemine girmek lâzım.
Hukuk ve demokrasi için yeni anayasa
şart
Anayasa Mahkemesi’nin başörtüsüyle ilgili kararı “yargının yasamayı gasp etmesi” şeklinde yorumlandı ve çıkış yolu olarak önerilenler arasında sürpriz olanı TBMM Başkanı Köksal Toptan’ın senato önerisi oldu. Ancak öneri tersine yankı meydana getirdi ve sivil anayasa yeniden gündeme girdi.
NTV-MSNBC’nin haberine göre Anayasa hukukçusu ve siyaset bilimciler, senato formülünün 12 Eylül öncesindeki yapısı değiştirilerek düşünülebileceğini, ancak çözüm için yeni bir anayasa gerektiğini savunuyor. Sivil anayasa fikri geçen yıl AKP tarafından gündeme getirilmiş, Başbakan’ın isteği üzerine Prof. Ergun Özbudun başkanlığındaki bilim ekibi bir taslak hazırlamış, basına sızan ve her kesimde yankı bulan taslak sert tartışmalara yol açınca, AKP “Taslağa son şeklini biz vereceğiz” açıklaması yapmış, Genel Başkan Yardımcısı Dengir Mir Mehmet Fırat başkanlığındaki ekip çalışmalara başlamıştı.
AKP’nin taslakta yaptığı değişiklikler merakla beklenirken, Sapanca’da üç gün süren toplantının ardından, 16 Eylül 2007 tarihinde bir açıklama yapan Fırat, çalışmaları tamamladıklarını bildirmiş, “Özgür bir anayasa yapmaya çalıştık. Çarşamba günü Merkez Yürütme Kurulu’na sunarız. Sonra da önümüzdeki hafta içinde Başbakan ya da ben basın toplantısı düzenleyerek taslağı kamuoyuna açıklarız” demişti.
Ancak beklenen çarşamba gelmedi. Ocak ayında Başbakan’ın “Velev ki türban siyasi simge olsun...” diye başlayan sözü üzerine yeni bir süreç başlayınca da, MHP’nin desteğiyle üniversitede türban serbestisi sağlamak amacıyla Anayasa’da 2 maddelik değişiklik yapılmış, sivil anayasa rafa kaldırılmıştı.
Anayasa Mahkemesi’nin türbanla ilgili anayasa değişikliğini iptal etmesi üzerine önce TBMM Başkanı Toptan ortaya “Senato” formülünü attı. Ancak önce muhalefet, hem TBMM Başkanı’nın tarafsızlık ilkesini ihlal ettiği, AKP’nin yanında yer aldığı hem de senatonun işleri yavaşlatacağı gerekçesiyle reddetti, ardından da beklenenin aksine AKP’liler reddetti. Nihayet önceki gün de, Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek hükümet adına açıklama yaparak “Senato ne hükümet, ne de AK Partisi olarak gündemimizde. TBMM’nin yetkisine müdahale edilmiştir ve önce bu konu TBMM’de tartışılmalıdır” dedi. Çiçek bir soru üzerine ise, yeni anayasanın gündemde olduğunu söyledi ve yeni anayasa krizden çıkış önerisi olarak resmen gündeme girdi. NTVMSNBC’nin yeni-sivil anayasa teklifine ilişkin sorularını cevaplayan eski TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk ile Ankara Hukuk Fakültesi’nden Prof. Mithat Sancar, Marmara Hukuk Fakültesi’nden Prof. İbrahim Kaboğlu ile siyaset bilimci Prof. Baskın Oran konu hakkında çarpıcı değerlendirmelerde bulundular.
ÇÖZÜM GENİŞ ÇAPLI YENİ BİR ANAYASA
Hüsamettİn Cindoruk: “Geniş bir anayasa değişikliği paketi çerçevesinde senato da düşünülebilir. Ancak sadece senato oluşturmaya yönelik bir anayasa değişikliği yanlış olur. Eski senato organizasyonuna benzemeyen, daha demokratik, seçimle gelmiş bir senato çözüm olabilir. Eski Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin de bir konuşmasında Anayasa Mahkemesinin senato görevi yapmak zorunda kaldığından şikâyet etmişti. Bu görüş aynı zamanda bir kurulun ihtiyacını gösteriyor, Anayasa Mahkemesinin bir tespitini gösteriyor. Son karar da gösteriyor ki böyle bir ihtiyaç var. Anayasa Mahkemesi çok sayıda karar verir hale geldi. Yoğunluğu arttı; sanki yasama organıyla karşı karşıyaymış gibi düşünülüyor. Bu nedenle bir senato fikrinde yarar görüyorum. Senatonun oluşturulması anayasada bir-iki maddeyi değiştirmekle olmaz. Meclisle irtibatın sağlanması gibi pek çok yapılanmaya, çok ciddi bir sürece ihtiyaç var. Bu çözüm geniş çaplı bir anayasa değişikliği ben buna yenilenen bir anayasa diyorum, bu şekilde sağlanabilir.
AKP, UMUTLARI YOK ETTİ
Prof. Mithat Sancar: Bu tıkanıklığa yönelik olarak (mutlak bir çare olup olmadığı tartışmasını bir yana bırakarak söylüyorum) demokratik, çoğulcu, özgürlükçü bir yeni anayasa tartışması, bundan önceki kısır taktiksel anayasa çalışmalarından farklı olarak yeniden gündeme gelebilir. Anayasal sistemi ve anayasayı demokratik çoğulcu esaslara göre yeniden kuracak bir çalışma sürecinin başlaması gerekiyor. Sivil anayasa tartışmalarında olduğu gibi bu işi taktik arayışların ucuz bir unsuru haline getirmemek gerekiyor. Doğrusu hükümet bu süreçte hiç de iyi bir sınav vermedi. Sivil anayasaya bağlanan umutları bile o ucuz taktikler nedeniyle belli ölçülerde yok etti. Kapsamlı bir çözüm şansını kendi elleriyle tahrip ettiler. Bu noktada demokrasi yönünde dersler çıkarmak gerek. Türkiye’de tüm bu sorunların kısa vadede değilse de, orta ve uzun vadede çözümünün kapsamlı bir demokrasi programı içeren bir anayasa tartışmasından çıkacağını düşünüyorum. Bu noktada yeni, demokratik, çoğulcu anayasa programı hedefleyen bir sürecin başlaması gerektiğini düşünüyorum.
BU KORKU ATMOSFERİNDE OLMAZ
Prof. Baskın Oran: Bu tıkanıklıktan çıkış yolunu kısa vadede göremiyorum. Yeni anayasa tartışmalarına gelince, şu anda yeni bir anayasa yapılırsa bu 82 Anayasasının kopyası olacaktır. AKP’nin büyük hatalarından biri de yolun üzerindeki kayaları temizlemeden bir yeni anayasa yapmaya teşebbüs etmesidir. 301, 215, 218, 315, 216’ncı maddeler gibi kaya parçalarını temizlemeden anayasa filan yapılmaz. Yani demokratik ortam getirilmeden anayasa yapılmaz. Anayasa Mahkemesinin bu ikinci 367 kararını çıkarmasıyla gördük ki Türkiye’de müthiş bir korku atmosferi hakim ve bu atmosferde yeni bir anayasa filan yapılmaz. Yaparsanız, iki yıl sonra değiştirmeye kalktığınızda “İki yıl önce yaptık, ne değiştirmesi derler.” Yani yapılamaz şu anda.
YENİ ANAYASA HERKESİ KURTARIR
Prof. İbrahim Kaboğlu: Gerçekten demokratikleşme istiyorsak, hukuk devleti istiyorsak yeni bir anayasa için harekete geçmek gerek. Ancak yeni anayasa şartları bugün için mevcut değil. Öncelikle siyasal bakımdan gerilimden uzaklaşmak, toplumsal ve siyasal barış dönemine girmek lâzım. Ondan sonra bir partinin tekelinde olmayan, bütün tarafların katılımıyla ve Meclis’in yanında anayasayı hazırlamak amacıyla ayrı bir Kurucu Meclis’le yeni anayasa hazırlanmalıdır. Kurucu Meclis seçim yoluyla ortaya çıkmalıdır ve yalnızca yeni anayasayı hazırlamakla görevli olmalıdır. TBMM de bu arada Meclis faaaliyetini yürütmelidir. Şu anki iktidarı bu yönde gereken istekte göremiyorum. Ancak eğer demokratik hukuk devletinde samimi iseler, o zaman bu yönde samimi bir adım atmalılar. Bu aslında sadece Türkiye için değil, kendileri için de kurtarıcı olabilir.
|
