|
Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Kale Camii’nin minaresinin altındaki yitik taşı ile avlusunda yer alan sadaka taşı, dönemin sosyal yardımlaşma ve dayanışma anlayışını gözler önüne seriyor.
Sivas’ta tarihi Çifte Minareli Medrese, Şifahiye Medresesi ve Buruciye Medresesi gibi 3 önemli eserin bulunduğu parkta yer alan Kale Camisi, mimari yapısıyla dikkat çekiyor. Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan caminin minaresinin altındaki yitik taşı ile avlusunda yer alan sadaka taşı, dönemin sosyal yardımlaşma ve dayanışma anlayışını gözler önüne seriyor.
Sivas Kale Camisi 1580 yılında III. Murat Han’ın Vezirlerinden Mahmud Paşa tarafından yaptırıldı. Asıl ibadet alanı kare planlı olan caminin üzeri kurşunla kaplı tek kubbe ile örtülü. Kubbeye geçişler dıştan onikigen tambur ve üzerinde onaltıgen kasnak ile sağlanmış. Beden duvarları, kasnak tamburu kesme taştan inşa edilen caminin mihrap ve minberi mermerden yapılmış.
Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan caminin her iki yanında bulunan ve örneği çok az görülen iki taş dikkati çekiyor. Yapıldığı dönemlerde sosyal yardımlaşmanın ve dayanışmanın önemini gösteren bu taşlara sadaka ve yitik taşı adı veriliyor.
Sadaka taşı cami avlusunun doğusunda bulunurken, yitik taşı minarenin altında oyuk şeklinde yer alıyor.
O dönemde sadaka vermek isteyenlerin sadakalarını bu taşın içerisine yerleştirdiğini belirten yetkililer, sadakaların yerleştirilmesinde özellikle gece yarısının seçildiğini, ihtiyaç sahibi kişilerin bu taşın içerisinden sadece ihtiyacı kadarını aldığını kaydettiler.
Minarenin altındaki yitik taşında ise kaybolan eşyaların teşhir edildiğini, yitik taşının kişilerin kayıp eşyasını bulmasını sağladığını anlatan yetkililer, yitik taşlarının kayıp eşyaları bulan vatandaşlar için bir fazilet ve merhamet sembolü olarak bilindiğini belirttiler.
Sadaka ve yitik taşı unutulmaya yüz tutan sosyal, kültürel ve tarihi değerlere birer örnek olarak gösteriliyor.
DANİMARKALI BREGENDORF HAYRAN KALDI
Danimarka’da bir danışmanlık firmasında çalışan Linda Bregendorf, Sivaslı olan iş arkadaşı Gülay Topçu ile birlikte gezmeye geldiği kentte, tarihi Kale Camisi’ni de ziyaret etti.
Caminin mimari özelliklerine, sadaka taşı ve yitik taşına hayran kalan Bregendorf ve Topçu’ya tarihi yapı hakkında bilgi veren Öğüt, caminin 1580 yılında yapılmasının ardından eserin avlusuna sadaka taşı, minaresinin altına ise yitik taşı konulduğunu söyledi.
O dönemde varlıklı insanların zekat, fitre, sadaka ve diğer hayırlarını sadaka taşı aracılığıyla yaptıklarını belirten Öğüt, ‘’Durumu iyi olan insanlar zekat, fitre, sadaka ve hayırlarını bu taşın içine bırakırmış. Çok ince düşünülmüş, sadakayı veren ile alanı yüz yüze getirmemek için çok ince fikirli bir taş. Bu taşın her iki tarafı delik. Sadakayı veren ile alan yüz yüze gelmiyor’’ diye konuştu.
Dinen sadaka, fitre ve zekat alan insanların rencide olmamasının çok önemli olduğunu anlatan Öğüt, ‘’Bizim dinimize göre ölçü şudur: Sağ elin verdiği sadakayı sol el bilmeyecek’’ dedi.
Sadaka veren kişilerin sadakasını gece vaktinde bıraktığını, ihtiyacı olan kişilerin de ihtiyacı kadar olan miktarı gece saatlerinde aldığını ifade eden Öğüt, ‘’O günkü insanlarda birbirine güven, itimat varmış. İnsanlar sadakayı aldıktan sonra, ihtiyacından arta kalanı geri bırakırlarmış. İhtiyacı ne kadarsa o kadarını alırlarmış, fazlasını almazlarmış. Onun için bizim ecdadımız, Osmanlı Devleti 600 sene ayakta durmuş’’ diye konuştu.
Minarenin altındaki yitik taşının ise çok orijinal bir taş olduğunu anlatan Öğüt, ‘’Buluntu eşyaları asıl sahiplerine kavuşturmak için çok ince düşünülmüş bir taş. İnsanların bir şeyi kaybolduğu zaman gelir buraya bakarlarmış. Eğer buluntu eşya kendilerine ait ise alırlarmış, yoksa bırakıp giderlermiş’’ dedi.
Günümüzde hırsızlık ve benzeri olayların artışına dikkat çeken imam Öğüt, bu taşların o dönemdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma anlayışını gözler önüne serdiğini kaydetti.
Caminin hemen yanına o dönemde hamam da inşa edildiğini anlatan Öğüt, ‘’Bu da İslam dininin temizliğe verdiği önemi gösteriyor’’ dedi.
İmam Öğüt’ün verdiği bilgilerin ardından Türk arkadaşı Gülay Topçu aracılığıyla eser ve taşlar hakkındaki görüşlerini dile getiren Bregendorf, ‘’Çok güzel bir cami, gösterişli değil ama, içi çok güzel. Kişisel olarak çok etkilendim’’ dedi.
Özellikle sadaka ve yitik taşının kendisini çok etkilediğini anlatan Bregendorf, ‘’Gerçekten çok etkilendim. Yıllar önce yapılan şeyi biz günümüzde kanunla gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Eskiden kanun olmadığı halde insanlar bunu kendi kendilerine yapıyorlarmış. Şimdi kanun olduğu halde bu işleri beceremiyoruz’’ diye konuştu.
| 
