IMF’NİN ÖNLEMLERİ YEP’TE

SİYASAL Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yalçın Karatepe:

“Muhalefet üyelerinin IMF ile görüşmesine tepki gösteren hükümet, Uluslararası Para Fonunun krizin faturasını topluma çıkaran bir dizi önlemini Yeni Ekonomi Programına (YEP) yansıttı. Programda öngörülenler, IMF raporunda vurgulananlarla uygumlu.”

DAHA ÇOK VERGİ VE ZAM

“YEPTE IMF’in önerdiği gibi kamuda maaş zamlarının gerçekleşen değil, beklenen enflasyona göre verileceğinden bahsediliyor. Ayrıca Para Fonunun Türkiye raporunda vurgulandığı gibi, verginin tabana yayılacağı söyleniyor. Bu da vatandaştan daha çok vergi toplamak ve daha fazla zam yapmak anlamına geliyor.”

***

Zam ve vergi programı

Uzmanlar, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı Yeni Ekonomi Programı’yla birlikte verginin tabana yayılacağını ve daha fazla zamma sebep olacağını ifade ediyor.

Hükümetin Orta Vadeli Program (OVP) yerine geçen yıl hayata geçirdiği Yeni Ekonomi Programı’nın (YEP) 2019-2022 yıllarını kapsayan bölümü, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından açıklandı. Programa göre Türkiye ekonomisi 2019 yılını yüzde 12 enflasyon ve yüzde 0,5 büyüme ile kapatacak. Önümüzdeki 3 yıl içinde ise büyümenin yüzde 5’e çıkarılması, enflasyonun yüzde 4,9’a ve işsizliğin yüzde 9’a indirilmesi hedefleniyor. YEP’teki hedefleri değerlendiren ekonomistler ise, Albayrak’ın açıkladığı hedeflerin Türkiye ekonomisine ilişkin gerçeklere uymadığını belirtiyorlar. 

Gerçeklerle uyuşmuyor

DW Türkçe’nin haberine göre, Piri Reis Üniversitesi Uluslararası İşletmecilik ve Ticaret Bölümü Başkanı Prof. Dr. Kaya Ardıç’a göre, Albayrak’ın açıkladığı YEP’te “çok radikal” hedefler bulunuyor.

Bir yıl önce açıklanan YEP’te yer alan hedeflere bakıldığında, geçen süre zarfında işsizlik, büyüme ve enflasyonda beklenen başarının elde edilemediğini ifade eden Prof. Ardıç, “Bu kez de konulan hedefler ile gerçekler uyuşmuyor. Bu hedefler gerçekçi tahliller sonucu mu ortaya çıktı, yoksa bir temenni mi bilemiyoruz. Doğrusu YEP’teki hedefleri gerçekçi bulmak zor” diye konuşuyor. Ardıç, örnek olarak geçen yıl YEP’te 2019 büyümesinin yüzde 3,2 olarak öngörüldüğünü, bu yıl ise hedefin yüzde 0,5’e düşürüldüğüne dikkat çekiyor.

Vergi tabana yayılacak

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yalçın Karatepe, IMF’nin iş gücü piyasasının esnekleştirilmesi, ücret artışlarının beklenen enflasyona göre hesaplanması ve verginin tabana yayılması gibi önerilerinin YEP’te kendine yer bulduğunu söylüyor.

Muhalefet üyelerinin IMF ile görüşmesine tepki gösteren hükümetin Para Fonu’nun krizin faturasını topluma çıkaran bir dizi önlemini YEP’e yansıttığına işaret eden Prof. Karatepe, şunları söylüyor: “YEP’te IMF ile uyumlu olarak, esnek çalışma biçimlerinin etkinleştirilmesinden bahsedilirken, yine Para Fonu’nun önerdiği gibi kamuda maaş zamlarının gerçekleşen değil beklenen enflasyona göre verileceğinden bahsediliyor. Ayrıca IMF’nin Türkiye raporunda vurguladığı gibi, verginin tabana yayılacağı söyleniyor. Bu da vatandaştan daha çok vergi toplamak, daha fazla zam anlamına geliyor.”

***

Hedefler tutmadı, tutması zor

Albayrak’ın dün açıkladığı YEP, hükümetin 2018’in son çeyreğinden beri küçülen ekonomiyi düze çıkartmak için açıkladığı 9’uncu paket oldu. Albayrak’ın 20 Eylül 2018’de açıkladığı YEP’te kamuda 2019’da 60 milyar TL’lik tasarruf sağlanacağı, 16 milyar TL gelir arttırımı elde edileceği ve bankaların güncel yapılarını tesbit etmek için malî bünye değerlendirme çalışmalarına başlanacağı gibi iddialı hedefler vardı. Ancak bu noktalarda henüz iyileşme sağlanabilmiş değil. Geçen yıl açıklanan YEP’te 2019 büyümenin yüzde 2,3, enflasyonun yüzde 15,9 ve işsizliğin de yılsonunda yüzde 10,8 olması hedefi konmuştu. Ayrıca 25 Şubat 2019 tarihinde gerçekleştirilen “İstihdam Seferberliği 2019 Tanıtım Toplantısı”nda Bakan Albayrak, 2019 yılında 2,5 milyon kişiye istihdam sağlanacağını ilân etmişti. Ancak geçen süre zarfında, işsizlikte azalma bir yana, ülke genelinde işsiz sayısı 4 milyonu aşarak rekor kırdı. Büyüme, son 3 çeyrekte negatif gerçekleşirken, enflasyon ise Ağustos sonu itibariyle yıllık bazda yüzde 15 olarak gerçekleşti.

Yeni büyüme modeli belirsiz

Türkiye’nin bugüne kadar uyguladığı büyüme modeline göre büyümek için enflasyon artışı ve cari açığa ihtiyaç duyulduğunu ifade eden ekonomist Murat Sağman’a göre ise, YEP’e bakıldığında hükümetin farklı bir büyüme modeline geçiş yaptığı görülüyor.

Ancak bu yeni modelin nasıl kurulacağının belirsiz olduğunu ifade eden Sağman, “Hem büyüyeceğiz hem de cari açığı ve enflasyonu düşüreceğiz derseniz, bugüne kadar Türkiye ekonomisinde olmayan bir şey söylemiş oluyorsunuz. Açıkçası bunun nasıl başarılacağı da YEP’te anlatılmıyor” şeklinde konuşuyor.