ABD yönetiminin Filistin-İsrail meselesine çözüm bulmak iddiasıyla hazırladığı “Yüzyılın Anlaşması” planının ekonomi paketi açıklandı.

ABD’nin İsrail-Filistin meselesine çözüm bulmak iddiasıyla hazırladığı ve “Yüzyılın Anlaşması” olarak nitelenen planın ekonomi paketi Filistinlilerin lehine gibi gözükse de planın siyasî ayağının Filistin dâvâsını ortadan kaldırmayı hedeflediği belirtiliyor. 

ABD’nin Filistin’e yaptığı maddî yardımların tamamını keserek Filistin yönetimini baskı altında almaya çalışan Trump’ın yeni hedefi, zorla da olsa “Yüzyılın Anlaşması” planını Filistinlilere kabul ettirmek. Filistin yönetiminin karşı çıktığı ve müzakereye yanaşmadığı plan, siyasî ve ekonomi olmak üzere iki ayaktan oluşuyor. Planın ekonomi ayağı, geçen hafta Beyaz Saray’dan yapılan yazılı bir açıklamayla kamuoyuna duyuruldu. Bu pakette, Filistin ve komşu ülkeleri kapsayan 50 milyar dolardan fazla yatırım fonu bulunuyor. Söz konusu yatırımların, 28 milyar dolarlık kısmının işgal altındaki Batı Şeria ve abluka altındaki Gazze Şeridi’ne, 9 milyar dolarının Mısır’a, 7,5 milyar dolarının Ürdün’e ve 6 milyar dolarının da Lübnan’a yapılması planlanıyor. Filistin ekonomisine ivme kazandıracağı iddia edilen projelerin finansmanının başta Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) olmak üzere büyük ölçüde Körfez ülkelerince karşılanacağı belirtiliyor.

‘MAKSAT KUDÜS'Ü İSRAİL'İN BAŞŞEHRİ YAPMAK’

Filistin yönetimi, barışın yolunun 1967 yılı sınırlarında başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin’den geçtiğini sık sık dile getiriyor. İsrail ise 1967’de işgal ettiği Doğu Kudüs dahil olmak üzere Kudüs’ün tamamının “İsrail’in başkenti” olduğunu iddia ediyor ve bundan geri adım atılmayacağını ifade ediyor. Israel HaYoum’un yayınladığı belgeye göre, Kudüs, İsrail ile 

“Yeni Filistin” arasında bölünmeyecek ve paylaşılmayacak ancak her iki devletin de başşehri sayılacak. Ayrıca Kudüs’te yaşayan Araplar Yeni Filistin Devleti’nin vatandaşları olacak. İsrail’e bağlı Kudüs Belediyesi, Yeni Filistin Hükümeti’nin ilgileneceği eğitim alanı hariç Kudüs’ün bütün alanlarından sorumlu olacak ve bu yeni devlet, Kudüs Belediyesi’ne su gideri ve vergi ödeyecek. 

‘Mültecilerin geri dönüş hakkı yok’

“Yüzyılın Anlaşması” planında en çok merak edilen konulardan biri de İsrail’in 1948’den bu yana yerlerinden ettiği Filistinlilerin evlerine dönüşüne izin verilip verilmeyeceği idi. Söz konusu planın detaylarına ilişkin uluslar arası basında çıkan haberlere göre, “Yüzyılın Anlaşması” planında, birçoğu Ürdün, Lübnan ve Suriye gibi komşu ülkelerde yaşayan 5 milyondan fazla Filistinli mülteci konusuna değinilmiyor. Bu sebeple ABD yönetiminin bu planla Filistinli mültecilerin evlerine geri dönüş hakkını görmezden geldiği yorumu yapılıyor.

‘Filistin’in ordusu olmayacak’

Israel HaYom’un haberine göre, Batı Şeria’da verimli tarım arazileriyle bilinen ve 1967’den bu yana işgal altında olan Ürdün Vadisi İsrail’de kalacak. Bir başka tartışmalı konu ise Filistinli güvenlik güçlerinin durumu. Bu plana göre, Yeni Filistin Devleti’nin ordusu olmayacak. Sadece polisin elinde hafif silâhlar bulunacak. İsrail ile Yeni Filistin Devleti arasında, İsrail’in tüm yabancı saldırılara karşı Yeni Filistin’in korumasını garanti altına alacağı ve bu tür bir koruma karşılığında Yeni Filistin’in İsrail’e ödeme yapacağı yeni bir savunma anlaşması imzalanacak.

‘Gazze ve Şeria arasına ulaşım koridoru’

Söz konusu pakette en dikkat çekici projelerin başında birbirleriyle kara bağlantısı olmayan Batı Şeria ile Gazze Şeridi arasında kurulacak ulaşım koridoru geliyor. Bu projenin 5 milyar dolara mâl olması öngörülürken, kara bağlantısı olmayan iki bölge arasındaki ulaşım koridorunun nasıl inşa edileceğine ilişkin ise detay bulunmuyor. Öte yandan İsrail basınında “Yüzyılın Anlaşması” planına ilişkin Mayıs ayında çıkan bir haberde, Gazze Şeridi ile Batı Şeria’yı birbirine bağlayacak ulaşım koridorunun yerden yüksekliği 30 metre olacak bir otoyol inşası ile sağlanacağı belirtilmişti. Pakette ayrıca, Gazze Şeridi ile Mısır arasında ticaret, altyapı ve hizmet alanındaki bağlantının güçlendirilmesini amaçlayan çok sayıda projenin de yer aldığı ifade ediliyor.

AA