Âyet-i Kerime Meâli

Ey iman edenler! Oruç, sizden evvelki ümmetlere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı—tâ ki günahtan sakınıp takvaya eresiniz.

Bakara Sûresi: 183

21.08.2009

Ramazan-ı Şerifteki oruç şeâirdendir

[Ramazan-ı Şerife dâirdir]

Birinci Nükte: Ramazan-ı Şerifteki savm, İslâmiyetin erkân-ı hamsesinin birincilerindendir. Hem şeâir-i İslâmiyenin âzamlarındandır.

İşte, Ramazan-ı Şerifteki orucun çok hikmetleri, hem Cenâb-ı Hakkın rububiyetine, hem insanın hayat-ı içtimâîyesine, hem hayat-ı şahsîyesine, hem nefsin terbiyesine, hem niam-ı İlâhiyenin şükrüne bakar hikmetleri var.

Cenâb-ı Hakkın rububiyeti noktasında orucun çok hikmetlerinden bir hikmeti şudur ki:

Cenâb-ı Hak, zemin yüzünü bir sofra-i nimet suretinde halk ettiği ve bütün envâ-ı nimeti o sofrada “min haysü lâ yahtesib” (umulmadık yerlerden) bir tarzda o sofraya dizdiği cihetle, kemâl-i Rububiyetini ve Rahmâniyet ve Rahîmiyetini o vaziyetle ifade ediyor. İnsanlar, gaflet perdesi altında ve esbab dairesinde, o vaziyetin ifade ettiği hakikati tam göremiyor, bazan unutuyor.

Ramazan-ı Şerifte ise, ehl-i iman, birden muntazam bir ordu hükmüne geçer. Sultan-ı Ezelînin ziyafetine dâvet edilmiş bir surette, akşama yakın “Buyurunuz” emrini bekliyorlar gibi bir tavr-ı ubudiyetkârâne göstermeleri, o şefkatli ve haşmetli ve külliyetli Rahmâniyete karşı, vüs’atli ve azametli ve intizamlı bir ubudiyetle mukabele ediyorlar. Acaba böyle ulvî ubudiyete ve şeref-i kerâmete iştirak etmeyen insanlar, insan ismine lâyık mıdırlar?

İkinci Nükte: Ramazan-ı Mübareğin savmı, Cenâb-ı Hakk’ın nimetlerinin şükrüne baktığı cihetle, çok hikmetlerinden bir hikmeti şudur ki:

Birinci Söz’de denildiği gibi, bir padişahın mutfağından bir tablacının getirdiği taamlar bir fiyat ister. Tablacıya bahşiş verildiği halde, çok kıymettar olan o nimetleri kıymetsiz zannedip onu in’âm edeni tanımamak nihayet derecede bir belâhet olduğu gibi; Cenâb-ı Hak, hadsiz envâ-ı nimetini nev-î beşere zemin yüzünde neşretmiş, ona mukabil, o nimetlerin fiyatı olarak şükür istiyor. O nimetlerin zâhirî esbabı ve ashabı, tablacı hükmündedirler. O tablacılara bir fiyat veriyoruz, onlara minnettar oluyoruz. Hattâ, müstehak olmadıkları pek çok fazla hürmet ve teşekkürü ediyoruz. Halbuki, Mün’im-i Hakikî, o esbabdan hadsiz derecede, o nimet vasıtasıyla şükre lâyıktır. İşte Ona teşekkür etmek, o nimetleri doğrudan doğruya Ondan bilmek, o nimetlerin kıymetini takdir etmek ve o nimetlere kendi ihtiyacını hissetmekle olur.

İşte, Ramazan-ı Şerifteki oruç, hakikî ve hâlis, azametli ve umumî bir şükrün anahtarıdır. Çünkü, sair vakitlerde mecburiyet tahtında olmayan insanların çoğu, hakikî açlık hissetmedikleri zaman, çok nimetlerin kıymetini derk edemiyor. Kuru bir parça ekmek, tok olan adamlara, hususan zengin olsa, ondaki derece-i nimet anlaşılmıyor. Halbuki, iftar vaktinde, o kuru ekmek, bir mü’minin nazarında çok kıymettar bir nimet-i İlâhiye olduğuna kuvve-i zâikası şehadet eder. Padişahtan tâ en fukaraya kadar herkes, Ramazan-ı Şerifte o nimetlerin kıymetlerini anlamakla bir şükr-ü mânevîye mazhar olur.

Hem gündüzdeki yemekten memnûiyeti cihetiyle, “O nimetler benim mülküm değil. Ben bunların tenâvülünde hür değilim. Demek başkasının malıdır ve in’âmıdır; Onun emrini bekliyorum” diye, nimeti nimet bilir, bir şükr-ü mânevî eder.

İşte, bu suretle oruç çok cihetlerle hakikî vazife-i insaniye olan şükrün anahtarı hükmüne geçer.

Mektubat, s. 387, (yeni tanzim, s. 675) LÜGATÇE: savm: Oruç. erkân-ı hamse: Beş rükûn, esas. niam-ı İlâhiye: Allah’ın verdiği nimetler. şeâir-i İslâmiye: İslâmın sembolü, simgesi. rububiyet: Allah’ın bütün mahlûkatı terbiye ve idare etmesi. halk: Yaratma. envâ-ı nimet: Nimet çeşitleri. kemâl-i Rububiyet: Allah’ın bütün mahlûkatı mükemmel bir şekilde terbiye ve idare etmesi. tavr-ı ubudiyetkârâne: Kulluğa yakışır tavır, hareket. vüs’atli: Geniş. şeref-i kerâmet: İkram şerefi. in’âm: Nimet verme. belâhet: Ahmaklık. envâ-ı nimet: Nimet çeşitleri. ashab: Sahipler. Mün’im-i Hakikî: Nimetlerin gerçek sahibi ve vericisi olan Cenâb-ı Hak. kuvve-i zâika: Tat alma duyusu. memnûiyet: Yasaklanmış olma, yasaklılık. tenâvül: Yiyip içmek, birşeyi almak.

21.08.2009

VECİZE

Orucun ekmeli ise, mide gibi bütün duyguları, gözü, kulağı, kalbi,

hayali, fikri gibi cihâzât-ı

insâniyeye dahi

bir nevî oruç

tutturmaktır. Yani,

muharremâttan, mâlâyâniyattan çekmek ve

herbirisine

mahsus ubudiyete sevk etmektir.

Mektûbât,

29. Mektub,

2. Risâle, s. 391

21.08.2009