Ekonomi

Key ödemeleri ve zamlar mahkemelik

ESK, KEY hak sahiplerine ödeme yapılmasına dair yönetmeliğin ilgili maddesinin iptali istemiyle Danıştay’da dâvâ açtı. Bazı sivil toplum kuruluşları da, 1 Ağustos’ta yürürlüğe giren doğal gaz zammını mahkemeye götürdü.

KESK, Konut Edindirme Yardımı (KEY) hak sahiplerine ödeme yapılmasına dair yönetmeliğin ilgili maddesinin iptali istemiyle Danıştay’da dava açtı. Danıştay önünde toplanan grup adına açıklama yapan KESK Genel Sekreteri Emirali Şimşek, KEY ödemeleri ile ilgili yapılan hesapların ciddiyetsizlikle düzenlendiğini, bu süreçte bazı bilgi ve belgelerin yok edildiğinin ortaya çıktığını savundu. Hak sahiplerinden kesilen paraların nemalandırılarak yeniden hesaplanmasını talep ettiklerini söyleyen Şimşek, 8 milyon çalışanın ya 1 YTL aldığını ya da hiç ödeme alamadığını belirtti. Şimşek, ‘’AKP hükümeti yaptığı hukuksal düzenlemelerle KEY hakkının kaynağı olan 3320 sayılı yasada öngörülen nemalandırma sistemini değiştirerek emekçilerin haklarını Başbakanlığa bağlı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı yararına değiştirmiştir. Geriye dönük biçimde yeni düzenlemeler yapılarak belirsizlikler ve hak kayıpları yaşanmıştır’’ dedi. Gayri menkullerin değerinin uzun süre bir sır olarak tutulduğunu savunan Şimşek, bu nedenle KEY hesaplarının zarara uğratıldığına dair endişelerinin haklılığının ortaya çıktığını ileri sürdü. Şimşek, yapılan hukuka aykırı nemalandırma işleminin ve işlemin dayanağı 14 Ağustos 2008 tarihli yönetmeliğin 5. maddesinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Danıştay’da dava açtıklarını kaydetti. Emirali Şimşek, dava dilekçesinde, işlemin dayanağı 5664 sayılı yasanın 4. maddesinin de Anayasa’ya aykırı olduğunu ileri sürdüklerini bildirdi.

13.08.2008

Bilinçsizce harcayıp borçlanıyoruz

Ücretli kesimin geliri yıllık ortalama yüzde 8 artarken, kredi kartı harcamalarının bir yılda yüzde 35 oranında artmasının normal olmadığı ve bilinçsizce borçlanıldığı belirtildi.

SELÇUK Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Serdar Altınok, kredi kartı harcamalarının bir yılda yüzde 35 oranında artmasının anormal bir durum olduğunu, bilinçsizce borçlanıldığını söyledi. Altınok, şu anda Türkiye’de 31 milyon adedi visa-elektron olmak üzere 56 milyondan fazla banka kartı bulunduğunu kaydetti. Serdar Altınok, New York Times gazetesinin de geçtiğimiz günlerde yayınladığı bir haberinde, Türkiye’de kredi kartı sayısının 38 milyonu aştığına dikkati çekerek, kredi kartı borçlarının 18 milyar dolara yaklaştığını yazdığını belirtti. Gazetenin, aslında bu haberle kendi ülkesindeki yatırımcılara, ‘’Burada durmayın, Türkiye’ye gidin, bol para kazanın’’ mesajı verdiğini dile getiren Altınok, ‘’Kredi kartı borçları tehlikeli bir noktaya doğru gidiyor. Risk düzeyini 10 üzerinden değerlendirirsek, 6’yı geçmiş durumdayız. En son güncel rakamları bilmiyorum ancak, ‘bu risk 8’i bulduğunda geri dönüşü çok zor bir noktaya gelinir’ diye düşünüyorum’’ dedi.

Resmi rakamlara göre, 2008 yılının ilk altı ayında, yabancı turistler de dahil olmak üzere Türkiye’de kredi kartıyla yapılan işlemlerin tutarının, 2007 yılının aynı dönemine göre yüzde 35 oranında artarak 87 milyar 700 milyon YTL’ye yükseldiğini dile getiren Prof. Dr. Altınok, şunları kaydetti:

‘’Ücretli kesimin gelir artışı, son 3-4 yıl içinde yıllık ortalama yüzde 8 olarak gerçekleşirken, kredi kartı harcamalarının bir yılda yüzde 35 oranında artması anormaldir, bilinçsizce borçlanılıyor. 16 Kasım 2007 itibariyle, toplam hane halkı borç yükü 91 milyar 670 milyon YTL’ye çıktı. Bugüne kadar ülkemizde bankalardaki yabancı sermaye oranı bu kadar fazla değildi, devlet, bankalara, ‘gelin kredi kartını ödeyemeyen vatandaşla oturun, anlaşın’ diyordu. Şimdi bankaların yaklaşık yüzde 40’ı yabancıların denetiminde, bu oran planlanan özelleştirmelerle daha da artacak. Eskiden olduğu gibi, ‘kredi kartı borcunu ödeyemeyenlere biraz anlayış gösterin’ derseniz, yabancı banka, ‘sizin gözyaşınızı silmek için gelmedim, para kazanmak için geldim’ diyecek. Yani işin ürkütücü tarafı, şu anda bunu yapamazsınız.’’

VATANDAŞ AYAĞINI YORGANINA GÖRE

UZATMALI

Son dönemde bankalara en fazla borçlanan, kredi kartı alanların ise tarım kesiminden olduğunu belirten Altınok, ‘’Sabit gelirli belki bir şekilde kredi kartı borcunu çevirebilir. Oysa, sürekli geliri olmayan tarım kesimi borcunu ödeyemezse tarlaları haczedilir, üretim alanları el değiştirmiş olur. Sonuçta stratejik öneme sahip tarımsal üretim büyük yara alabilir’’ diye konuştu. Altınok, bu sebeple kimsenin, önceki yıllarda olduğu gibi ‘’kredi borcum yapılandırılır’’ ümidine kapılmaması gerektiğini, tek çarenin vatandaşın ayağını yorganına göre uzatması olduğunu sözlerine ekledi.

13.08.2008

Akaryakıtta fiyat rekabetinden kaçılıyor

REKABET Kurumu, beş şirketin akaryakıt pazarının yüzde 90’ına hakim olduğuna dikkat çekti ve pazara yeni girişlerin engellendiğini bildirdi.

Şirketlerin fiyat rekabetine girmekten kaçındıklarını belirten kurum, EPDK’nın harekete geçmesini istedi.

Rekabet Kurumu, akaryakıt fiyatlarında rekabetin korunması hakkındaki kanunu ihlâl eden uygulamalar yapıldığı iddiasıyla başlattığı ön araştırmayı tamamlayarak, raporunu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) gönderdi. Kurum iddialarla ilgili Tüpraş dışında, POAŞ, Shell-Turcas, BP, Opet ve Total gibi 5 büyük akaryakıt şirketini mercek altına aldı. Rapora göre, sadece fiyatlandırma ile ilgili belgelere dayanarak, rekabetin ihlâl edildiği sonucuna varmak mümkün değil. Ancak, akaryakıt sektöründe rekabetin önünde ciddî yapısal engeller var. Bu sebeple de sektörün rekabetçi bir görünüm oluşturmadığı sonucuna ulaşıldı.

Katı kuralların, dağıtım pazarına girişlerin önünde ciddi bir engel teşkil ettiği belirtilerek, EPDK’nın lisans verdiği 47 akaryakıt şirketi olmasına karşılık, sadece 5 şirketin pazarın yaklaşık yüzde 90’ına hakim olduğuna dikkat çekildi. Uzunca bir süredir devam eden bu durumun, kalıcı bir rekabetin sağlanması için mutlaka değişmesi gerektiğinin altı çizildi. Şirketlerin uyguladığı fiyatlarda küçük olmakla birlikte anlamlı farklılıklar olduğu tesbit edildi. Ancak sektörde rekabet seviyesinin yeterli olmadığı, dağıtım şirketlerinin özellikle fiyat rekabetine girmekten kaçındıkları vurgulandı.

‘FİYAT DÜŞÜŞLERİ BAZEN YANSITILMIYOR’

Raporda ayrıca şu çarpıcı tespitlere yer verildi; “Vergi dışı fiyatlar bakımından da Türkiye’de akaryakıt fiyatlarının yakın pazarlara kıyasla yüksek olduğu; depo fiyatlarının bile Avrupa perakende satış fiyatlarının üzerinde seyrettiği görülmektedir. Fiyat düşüşleri, fiyat artışlarına kıyasla aynı duyarlılıkla piyasaya yansıtılmamakta; dağıtım şirketleri, fiyat düşüşlerini bazen gecikmeli olarak, bazen ise nispi olarak yansıtmakta, bazen de hiç yansıtmamaktadır”. Rekabet Kurumu, EPDK’dan rekabetçi bir yapı oluşana kadar yetkilerini kullanmasını istedi.

13.08.2008

Doğal gaza otomatik zam yürürlükte

ENERJİ Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), doğal gazda, elektrikte olduğu gibi üç ayda bir fiyat ayarlamasına gidilmesi için düzenleme yaptı.

EPDK’nın Doğal Gaz Piyasası Tarifeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’i Resmî Gazete’de yayınlandı. Buna göre doğal gaz piyasasındaki tarifeler EPDK onayına tabi olacak. EPDK’nın onayladığı tarifelerin hüküm ve şartları, tarifelerin geçerli olacağı süre olan tarife dönemi boyunca bu tarifelere tabi olan bütün gerçek ve tüzel kişileri bağlayacak. İlgili tüzel kişilerce hazırlanacak tarifeler, bir önceki tarife döneminin bitiminden 90 gün önce Kuruma sunulacak. EPDK ilgili tüzel kişilerin malî verileri ve tarife teklifleri ile piyasa verilerinden hareketle tarifeleri belirleyecek ve Kurul onayına sunacak. Onaylanan tarifeler Kurul tarafından belirlenen yeni tarife dönemi boyunca ilgili tüzel kişiler tarafından uygulanacak. Tarife esasları ve limitleri EPDK tarafından enflasyon ve diğer hususlar göz önüne alınarak tarife dönemi içerisinde yeniden ayarlanabilecek. Tüzel kişinin başvurusunu zamanında yapmaması veya eksiklikleri öngörülen sürede gidermemesi halinde EPDK tarifeleri resen belirleyecek. Kurul tarafından onaylanan tarifeler, ilgili tüzel kişi tarafından kamuoyuna duyurulacak.

ZAMMA İPTAL DÂVÂSI

Tüketici Hakları Derneği (THD), Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikası (ESM) ve Kamu İşletmeciliğini Geliştirme Merkezi (KİGEM), 1 Ağustos’ta yürürlüğe giren doğal gaz zammı ile doğal gaz zammını otomatiğe bağlayan Yüksek Planlama Kurulu kararının tüketicileri ilgilendiren kısımlarının iptali istemiyle Danıştay’da dâvâ açtı. THD Genel Başkanı Turhan Çakar, dava dilekçesini verdikten sonra Danıştay binasının önünde yaptığı açıklamada, THD, ESM ve KİGEM olarak 1 Ağustos 2008’de yürürlüğe konulan yüzde 16,88 oranındaki doğal gaz zammı ile zamma dayanak olan kararın tüketicileri doğrudan ve dolaylı kısımlarının iptali, öncelikle de yürütmesinin durdurulması için Danıştay’da dava açtıklarını söyledi. Çakar, zamların ortalama olarak aylık doğal gaz giderinde 27,4 YTL, yıllık doğal gaz giderinde ise 329 YTL bir artış oluşturduğunu kaydetti.

13.08.2008

Sebzede yaz ucuzluğu

ÜRÜN bolluğu yaşanan yaz aylarında yaş sebzede ucuzluk yaşandığı, ancak meyvede fi-yatların yükseldiği bildirildi.

Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali’nden alınan bilgiye göre, Antalya dışında sebze üretimi yapılan bölgelerde ürün bolluğu yaşanması, yaş sebze fiyatlarının ucuzlamasını sağladı. Dolmalık ve sivri biber geçen haftaya oranla 10 YKr, börülce, brokoli, ve çeri domates 30 YKr, yayla 144 cinsi domates ve yayla domates 10 YKr, taze ala barbunya ve beyaz barbunya 40 YKr, kabak 5 YKr, bal kabak 20 YKr, dekorluk kabak 20 YKr, kar-nabahar 60 YKr, aysberk marul 10 YKr, silor salatalık ise 20 YKr ucuzladı. Sezona 15 YKr’den giriş yapan karpuz ise sezon ortasına doğru değer kazanarak 50 YKr’den alıcı bulmaya başladı. Toptancı halinde kavun fiyatı geçen haftaya göre 5 YKr, kayısı 20 YKr, şeftali (Bursa) 10 YKr, nektarin 20 YKr, çekirdeksiz üzüm de 10 YKr artış gösterdi.

13.08.2008

İSO: Sanayide göstergeler olumsuz

İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, üretim, iç satış, dış satış ve yeni siparişlerde bütün ölçeklerde artış bildiren işletmelerin oranı düşerken, azalış bildiren işletmelerin oranının arttığını söyledi.

İSO Ekonomik Durum Tespit Anket çalışmasının sonuçlarını açıklayan Küçük, anketin, 2008 yılı ilk yarısının, 2007 ikinci yarıya göre daha olumsuz geçtiğini gösterdiğini belirtti. Küçük, “Çalışmanın 5 temel göstergesinden 4’ünde üretim, iç satış, dış satış ve yeni siparişlerde tüm ölçeklerde artış bildiren işletmelerin oranı düşerken, azalış bildiren işletmelerin oranı artmıştır. İstihdamda ise çok küçük ölçüde bir iyileşme söz konusudur” dedi. 2008 ilk yarıda 2007 ikinci yarıya göre kârlılıklarının arttığını bildiren işletmelerin oranının azaldığını, yatırım yapmayan işletmelerin oranının arttığını, finansman darboğazı içinde olan işletmelerin oranının yükseldiğini, satış hedefini gerçekleştiren işletmelerin oranının düştüğünü kaydeden Küçük, işletmelerin, temel sorunları olarak rekabet edilen ülkelere kıyasla yüksek girdi maliyetleri, yüksek kayıt dışılık, düşük kur, düşük kâr marjı, yatırım teşviklerinin azlığı, kalifiye eleman eksikliği, kalitesiz ve ucuz ithalatın oluşturduğu baskı, uzun vadeli ve uygun şartlarda finansman yetersizliği, iç talepteki durgunluk, SSK primlerinin yüksekliği, kıdem tazminatı sorununu gündeme getirdiklerini aktardı. Küçük, işletmelerin, 2008 ikinci yarısının, ilk yarıdan daha iyi geçeceği ümidini taşıdıklarını da sözlerine ekledi.

13.08.2008

Dünya petrol talebi daha hızlı büyüyecek

ULUSLARARASI Enerji Ajansı’na (UEA) göre, 2009 yılında dünya petrol talebi daha önce tahmin edilenden daha hızlı büyüyecek.

Ajansın aylık raporunda, 2009 yılında dünya petrol talebi büyümesinin günlük 60 bin varil artarak günlük 930 bin varile çıkacağı tahmininde bulunuldu. Ajansa göre, petrol talebindeki artış, OECD dışındaki ülkelerdeki tüketimin artmasından kaynaklanacak. Raporda, gelişmiş ülkelerdeki petrol stoklarının Haziran ayında 15,3 milyon varile düştüğü, buna karşın, Temmuz ayında OPEC ve OPEC dışı kaynaklardan petrol arzının arttığı belirtildi. Temmuz ayında Suudi Arabistan, Nijerya ve İran’ın daha fazla petrol pompalaması sonucu OPEC’in petrol arzı günlük 145 bin varil artarak 32,8 milyon varile çıkarken, Norveç, Kanada, Arjantin ve Brezilya’da OPEC dışı arzı günlük 520 bin arttırdı.

PETROL FİYATLARI DÜŞTÜ

Öte yandan, uluslar arası piyasalarda petrol fiyatları düştü. ABD tipi ham petrolün Eylül teslimi fiyatı 1,45 dolar düşerek varili 113 dolara satılırken, Londra’da Brent tipi ham petrol de 1,21 dolar gerileyerek varili 111,46 dolara geriledi. Petrol fiyatlarının düşmesinde, doların güçlenmesi ve Çin’in petrol talebinin zayıflaması etkili oldu.

13.08.2008

Dökme çay satışı yasaklandı

TARIM ve Köyişleri Bakanlığı, çay ambalajında gramaj sınırını kaldırırken, dökme çay satışına yasak getirdi.

Bakanlık tarafından yenilenen Siyah Çay Tebliği, Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Süzen ve demlik poşet çaylar da tebliğ kapsamına alınırken, tebliğ kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan iş yerle-rine 1 yıl uyum süreci tanındı. Siyah çayın tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim, hazırlama, işleme, muhafaza, depolama, taşıma ve pazarlamasına ilişkin esasları düzenleyen tebliğ, siyah çay, aromalı siyah çay ve kafeinsiz siyah çayı kapsıyor. Kurutulmuş bitki ve/veya meyve ilâve edilmiş siyah çayları kapsamıyor. Tebliğ ile siyah çayın fiziki ve kimyasal özellikleri de yeniden belirlenirken, tebliğ kapsamındaki ürünlere hiç bir katkı maddesi katılamayacak. Tebliğ, çay ambalajında gramaj sınırını kaldırırken, dökme çay satışına da yasak getirdi.

13.08.2008