|
Hayat tanımı; insan çeşidi, huyu karakteri, mizacı, zevkleri, heyecan duydukları, sevindikleri, üzüldükleri, değerleri ve önceliklerine göre farklıdır.
Gerçek hayat tanımı, Bediüzzaman Lem'alar eserinin 30. Lem'asında, İsmi Âzam risalesindedir. En kapsamlı ve bilimsel yaklaşım, "Hay" ismini izah ederken, hayatın tanımı 29 maddede izah edilmektedir.
Esma-i Hüsnânın tecellilerinin sebepler perdesi arkasında tecelli etmesi "Hakîm" isminin tecellisi iken "Hay" ismi ise "Hayat" olarak perdesiz tecelli ediyor.
Burada hayatın tanımı ve felsefesinden ziyade insanların yaşama biçimleri açısından hayata baktıklarının kritiğini yapacağız.
TRT programlarından tanıdığımız ünlü psikolog Prof Dr. Üstün Dökmen'in kitaplarına ve programlarına zaman zaman atıf yaparak dikkate değer önemli tespitlerini bu köşede paylaşıyoruz.
Daha önceki yazılarımızda da adı geçen bilim adamının "Küçük Şeyler" adlı kitapları ve aynı adı taşıyan programlarından bazı anekdotlar aktardık.
Üstün Hoca, son çıkan "Yaşama Yerleşmek" isimli kitabında iğreti yaşamanın veya doğru düşünce ve davranışların sonucu olarak mutlu yaşamanın nasıl olabileceğinden bahsediyor. Günlük hayatta bazıları gelenek ve görenekten, bazıları da farkında olunmayan cehaletten kaynaklanan yaşama hatalarına dikkati çekiyor.
Meselâ; insanların birbirlerinden ayrılırken "kendine iyi bak" sözünün ne kadar yanlış olduğuna ve anlamsızlığına dikkat çekiyor. Bizim inanç ve kültürümüzde "Allah'a emanet ol" şeklinde dua ve güzel temenninin yerine "kendine iyi bak" sözünün yakışmadığını, özgün bir üslupla anlatıyor.
Düşünce ve görüş olarak örtüşen tespitlerinden bazılarını bu yazıda da paylaşmak istiyorum.
"Hayatta vizyon, hedef, gaye, stratejilerin, birden fazla alternatifli seçenekleri de hesaba katmak lâzımdır. Hedefe yoğunlaşmak ve kilitlenmek yanından alternatif seçenekleri de hesaba katmak lâzımdır. "A" planı, "B" planı, hatta C, D, E planlarımız olmalı.
"Tek seçenek çıkmazlık, iki seçenek sıkıntı, üç ve fazla seçenekler özgürlüktür.
"Tek seçenekli insanlar istedikleri seçenekte aradığını bulamazsa stres ve bunalıma düşmektedirler.
"Hayattan zevk almayı erteleme yanlışlıklarımıza da dikkat çekiliyor. Hayatı, yaşamayı geleceğe erteleme yanlışlığı çok yaygın bir yanılgı.
"1970 yıllarda okuduğum, Dale Carnige'nin "Üzüntüyü bırak yaşamaya bak" kitabı 1930'lu yıllarda yazılmış, hâlâ kitapçıların raflarında yer alıyor. O kitabın ana fikrinde "hayatı geçilmez bölmelere ayır, şimdiyi, anı yaşa" önerileri vardır."
Bediüzzaman'ın da hayata bakış ölçüsü de şimdiyi yaşama üzerine tavsiyelerde bulunuyor. "Madem yarın gelmemiş, dün geride kaldı, hayatı bulunduğun an bil" diye askerî? strateji planı ile izah etmektedir. Yaşadığımız zamanın kıymetini bilmek ve helâl dairede değerlendirmek. Bunun Üstün Dökmen'e göre tanımı "yaşama yerleşmek" oluyor. Bunun dışında ertelemek, yaşamayı yarına ertelemek "iğreti yaşamak" oluyor. "İğreti yaşamak" tabirini bu yazıda ilk olarak kullanıyoruz. Siz de kendinize has bir tabir kullanabilirsiniz.
Sayın Dökmen de aynı konuya ayrı bir bölüm tahsis etmiş. Çevremizde, ailemizde ve kendi hayatımızda hep rastlamışızdır.
"Hele bir ÖSS kazansam, hele bir okul bitse, hele bir iş bulsam, bir eş bulsam, çocuklarım olsa, çocuklarım büyüse, okula gitse, çocuklar sınavları kazansa, onlar bir iş, bir eş bulsa v.b…" derken ömür geçmiş, iş işten geçmiş.
Hayat bulunduğumuz nefes aldığımız andır. Yarını düşünmekle, yaşamayı yarınlara ertelemeyi karıştırmamak gerektir. Yarını düşünmek, ebedî hayata hazırlık anlamında olursa anlamlıdır. Makul, meşru ve helâl dairede nefes alabildiğine şükredebilen bir duygu ile her şeyden lezzet alabilmeyi ertelemektir yanlış olan. Yoksa, yaşamakla yaşamamak arasında fark kalmıyor.
| 
