|
Safra kesesi karaciğer alt yüzüne yapışık armut şeklinde bir organdır. Tam dolduğu zaman 50 ml safra alır. Karaciğerden salgılanan safra kanallardan geçerek safra kesesine gelir ve burada konsantre edilir ve bekler. Yemek yendiği zaman safra kesesi kasılır ve konsantre safra ince barsağa akar ve yemeklerin sindirilmesine yardım eder.
Taş nasıl oluşur?
Safra kesesi taşları kolesterol ve pigment taşları olarak ikiye ayrılır. Kolesterol taşları mekanizması tam belli olmayan bir sebeple kolesterolün safra kesesi içine çökmesi sebebi ile oluşurlar. Pigment taşları, koyu renkli taşlardır ve genelde siroz, safra yolları tıkanıklığı, kan yıkımı olan hastalıklarda görülür.
Bütün safra taşları aynı mıdır?
Hayır. Farklı safra taşları tipleri vardır. Safra bileşimindeki çökelmeye yatkın maddelere bağlıdır. Keza, taşların büyüklükleri ve şekli çeşitlidir. Safra taşlarının % 90’ı kolesterol safra taşlarıdır. Diğerleri bilurubin safra taşlarıdır. (Bazı kan erime hastalıklarında sıktır)
Safra taşı sık görülen kişiler kimlerdir?
Genellikle 4 F kuralı vardır (Fatty, Fourty, Female, Fair) Sarışın (kumral) tenli, 40 yaşını geçmiş, kilolu, çok doğum yapmış kadınlarda daha sıktır.
Safra taşlarının belirtileri nelerdir:
Bu hastalarda her hangi bir hastalığa özel olmayan; karın ağrıları, hazımsızlık, şişkinlik, ekşime, yanma gibi sindirim sistemine ait yakınmalar olur.
Bazen hastalarda omuz ve sırt ağrıları uzun yıllar romatizma zannedilerek tedavi edilir. Eskiler buna safra kesesi romatizması derlerdi. Doğrusu hiç de haksız değillerdi.
Geçmişte olduğu gibi, günümüzde de çok sık rastlanan bir yanılgı safra kesesi hastalarının kalp hastalığı varmışçasına değerlendirilip tedavi edilmeleridir. Burada gerçekten mevcut olan safra kesesi ile kalp koronerleri arasındaki refleks cevap kese hastalığının kalp hastalığı bulguları ile ortaya çıkmasına yol açar. Bunlardaki göğüs ağrıları, sıkıntı, hatta elektrokardiyografideki bozukluklar enfarktüs zannedilir. Bunlara uzun yıllar kalp ile ilgili tetkik ve tedaviler uygulanır, oysa safra kesesi kalbi denilen bu sıkıntılar safra kesesinin çıkartılması ile son bulur.
Teşhis ve tedâvî
Ultrasonografi ile kolayca teşhis konulur. Genellikle başka bir problem araştırılırken tesbit edilir.
Sessiz taşlara tedavi gerekmez.
Belirtiler görülen, iltihaplanma görülen, hele hele sarılık meydana getirmiş safra kesesi taşları mutlaka alınmalıdır. 2 yöntem vardır:
1- Açık safra kesesi ameliyatı: Karında nispeten geniş bir kesim yapmak gerekir. Hastahanede 5–7 gün kalmayı gerektirebilir.
2- Laparoskopik kolesistektomi: Laparoskop denilen bir cihazla karında küçük bir delik açılarak safra kesesinin alınmasıdır. Cerrah bütün işlemi bir TV monitoründen görür. Karın adaleleri çok kesilmediğinden iyileşme süresi daha kısadır.
Diğer tedavi yöntemleri:
Operasyona engel bir durum mevcutsa, hasta operasyonu kabul etmiyorsa, taş uygunsa çözücü (eritici tedavi) denenebilir. 6 ay–1 yıl tedâvi sürer. Tekrarlama riski yüksektir. En iyi adaylar: Hafif belirtileri olan ve 1,5 cm'den küçük safra taşları olan kireçlenme içermeyen taşları olan kişilerdir.
ESWL: (TAŞ KIRMA TEDAVİSİ)
Ultra ses dalgası (ultrasonik) kullanılarak taşların parçalanmasına dayanır. Çok sık kullanılmaz. (Bazı özelleşmiş merkezler dışında) Birlikte safra taşı çözme tedavisi (ilaç) da verilir.
Ameliyat edilmediği takdirde sonuçları nelerdir? Ölüm nedeni olur mu?
Taşlı safra keseleri ameliyat edilmediği takdirde tıkanıp, şişip delinebilir. Tıkanma sarılığı ve buna bağlı karaciğerin bozulmasına sebep olabilir. Uzun süre safra kesesinde taş olan hastalarda safra kesesinde kanser gelişme riski vardır, bu saydığımız komplikasyonların hepsi ölüm sebebi olabilir. En çok korkulan komplikasyon, taşın safra kesesinden safra yoluna düşüp ve pankreasın ağzını tıkayıp ve pankreatite sebep olmasıdır ki, en çok korkulan komplikasyondur ve ölüm riski çok fazladır.
Korunma:
Şişmanlık risk faktörüdür. Kişiler ideal kilolarına gelmelidir. Diğer yandan safra kesesi taşları için özel diyet yoktur.
| 
