|
Beslenme tıka basa yemek değildir. Önemli olan dengeli beslenmektir. Genelde, her çeşit gıdadan yeteri kadar alan kişilerde yeterli beslenme olduğuna inanılır. Hele günümüzde ulaşım imkânlarının gelişmesi, gıdaların her yere rahat ulaşması ve alım gücünün artması sonucu yeterli beslenmenin sağlandığına inanılmaktadır. Halbuki, her hafta yayınlanacak yazı dizimi okuduğunuzda, yeterli beslendiklerine inanan kişilerin bile aslında ne kadar yetersiz veya en azından yanlış beslendiklerini göreceksiniz. Hele günümüzde yediğimiz gıdaların çoğunlukla modern, fakat sun'î tekniklerle üretilmelerinin nasıl bir gıda yetersizliğine sebep olduğunu ve birçok hastalığın temelinin de buna dayandığını göreceksiniz.
İnsanların dışarıdan bazı gıdaları almalarına ve kullanmalarına beslenme denir. Bu şekilde , ihtiyaç duyulan enerji ve dokuların yapımında kullanılan kimyasal maddeler sağlanır, canlının büyümesi gelişmesi ve diğer hayat olayları devam eder, sağlığın korunması mümkün olur.
Beslenme ve enerji ilişkisi
Enerji vücut fonksiyonlarının devamı ve aktivite gösterebilmemiz için gereklidir. İnsanlar enerjilerini besinlerden alırlar. Enerji, genellikle bir ısı birimi olan kalori cinsinden ölçülür. Kalorinin 1000 katına kilokalori denir.
Gıda maddesi Enerji
Karbonhidratlar 4 kilo kalori
Yağlar 9 kilokalori
Proteinler 4 kilokalori
Görüldüğü gibi, en yüksek enerjiyi sağlayan gıdalar yağlardır. Eğer bir yiyeceğin içindeki karbonhidrat, yağ ve protein miktarını biliyorsak, o yiyeceğin enerji değerini kolayca hesaplayabiliriz. Meselâ, patatesin 100 gramında 2,1 gram protein, 17,2 gram karbonhidrat ve 0,2 gram yağ bulunmaktadır. Buna göre,100 gram haşlanmış patatesten,
2,1x4=8,4 kilokalori proteinden
17,2x4=68,8 kilokalori karbonhidrattan
0,2x9= 1,8 kilokalori yağdan olmak üzere toplam 79 kilokalori enerji alınır.
İnsanların enerji harcamasına etki eden temel faktörlerin başlıcaları şunlardır: Vücut yüzey alanı, yaş, cinsiyet, gebelik ve emzirme ve hastalıklardır. Bunlardan en önemli faktör yaştır. Yetişkinlerin ömürlerinin her 10 senesinde metabolik hızda % 2’lik azalma görülür. Ayrıca kadınlar erkeklerden daha düşük metabolik hıza sahiptir.
25 yaşında 62 kg ağırlığındaki bir bayanın aktivite durumuna göre bir saatte harcadığı enerji miktarı şöyledir;
Harcanan
enerji miktarı
Aktivite (kilokalori/saat)
Oturma, yemek yeme 66
Yıkanma ve giyinme 126
Ayakta durma, yemek pişirme 126
Orta hızda yürüyüş 210
Merdiven inip çıkma 390
Ofiste oturarak çalışma 90
Ofiste yavaş yürüyerek çalışma 156
Yavaş yürüyüş 390
Enerji ihtiyacını etkileyen faktörler göz önüne alındığında, hafif aktiviteli ve ideal vücut ağırlığına sahip kişilerin günlük ortalama enerji ihtiyaçları şu şekildedir;
Enerji
ihtiyacı
katagori yaş ağırlık (kcal)
Erkek 23-50 70 2900
Kadın 23-50 55 2200
Bu değerler yaklaşık değerlerdir. Çünkü enerji ihtiyacı, sadece kişinin yaş ve kilosuna göre değişmeyecektir.
İnsanlar günlük enerji ihtiyaçlarının yaklaşık % 13’ünü proteinden, % 30’unu yağlardan ve geri kalanını da karbonhidratlardan sağlamalıdır. Buna göre günlük ihtiyacı 2633kcal olduğunu varsayarsak, 342 kcal proteinden, 790 kcal yağlardan 1500 kcal karbonhidratlardan alması gerekir. Buna göre günlük 342/4=85,6gr protein, 790/9=88 gram yağ, 1500/4=375 gr karbonhidrat alması gerekmektedir. İnsanlar meyvelerdeki şekerden de bir miktar eneri alırlar, bu enerji pek önemli bir yer tutmaz.
Gelecek hafta obezite ve beslenmede gıda faktörü ile ilgili yazımızda görüşmek üzere...
| 
