|
Cilt san’atının duâyenlerinden İslam Seçen, san’atıyla insanlara, “Kitapları iyi okusunlar, kitapları iyi muhafaza etsinler. Kitaplarını temiz tutsunlar, değerlerini kaybetmesinler” mesajı veriyor.
Su dergisinden Rabia Ayaz, Türkiye’de klasik anlamda tek olan Serra Güney’in cilt atölyesinde, cilt san’atının duâyenlerinden ve dünyanın en iyi restoratörlerinden İslam Seçen hoca ile “Cilt san’atı” üzerine bir sohbet gerçekleştirmiş.
*İslam Seçen bu işe nasıl gönül verdi?
Merak… Bütün san’atlara merakım vardı. Küçük yaşta resim yapardım, hocalarımız çok beğenirdi. Başka okullara gitmek istedim tabi gençlik döneminde. Hocalarım akademiye gitmemi tavsiye ettiler. Okula imtihanla alınıyordu, çok zor bir imtihan. Annemin ve babamın isteği ile imtihana gittim. Kalmak için gittiğim sınavdan 1. olarak çıktım ve san’at maceram başlamış oldu. San’atın her türlüsüne merakım vardır; tornacılığa, oymacılığa, heykeltıraşlığa. Ben heykeltıraşlığı bugün dahi 40-60 sene geçmesine rağmen eğitimli yaparım. Her yattığımda rüyamda bütün san’atlarla uğraşırım. Her san’atla ilgiliyim. Bir san’atkârın her konuda ilgisi, bilgisi olması lâzım. Bilgisi, ilgisi varsa o san’atçı san’atın zirvesine ulaşır.
*Cilt san’atında sizi en çok zorlayan şey ne olmuştur?
Beni hiçbir şey zorlamadı. Ben paraya kendimi adamadım. Bir çok kişi “sizin san’atınız bizde olsa milyarder olurduk” dedi. Ben değil milyarder, gelen talebeye cebimden para verdim, malzemesini aldım. Yine de Allah’ıma hamd olsun. Yalnız zorlama şu; malzeme pahalı. Bu iş altın ile, deri ile; bir eserin masrafı üçyüz-dört yüz bin tutuyor esere göre. Karşı tarafa bunu söylersen aklını kaçırır. Bu sebeplerden maddi zorlama oluyor. Eskiden Kanuni’nin hükmü böyle değildi. Eseri yapana bir kese altını hediye olarak verirdi. Şimdi doğru düzgün parasını alamıyorsun. Bu san’atı çok kenara ittiler. Sadece kütüphanelerdeki kitapların tozunu aldılar, millete tanıtılmadı. Şimdi bütün san’atlarda bir uyanma var. İnsanlar tanımaya başladı. Tabiî işler de ona göre var ve san’atta ona göre icra oluyor.
*Bu sıkıntıları nasıl aşarız?
Bunu da devlet destek olursa, yeni mezunlara, san’atkârla müzelerimizde, kütüphanelerimizde kadrolu yerler verirse bu sıkıntıları aşarız, işler zirveye ulaşır. Ben sadece cilt değil bütün san’atlar için söylüyorum. Çünkü bizim temel örf ve adetlerimiz bunlar. Bir köşeye atılacak değil bunlar. El ile yapılan san’at çokdur; Zaman ister, sıkıntıları çoktur. Her san’atın püf noktası, incelikleri vardır. Bu incelikleri ancak okuyan kişi öğrenebilir, okumayan kişi bilemez. İşte dedik ya, kitaplar ne getirir, ilmi getirir.
*Bu san’atın zorluklarından bahsettik, bu zorluklardan etkilenip de vazgeçen talebeleriniz var mı?
Evet var. Bir çok talebe, “hocam ben bu işten ne kadar kazanırım” diyerek geri çekiliyor. Mezun oluyor iş bulamıyor, bırakıyor. Benim teşkilâtlı güzel bir yerim olsa hepsini alırım, iş imkânı veririm. Ama bu, devletin işi. Madem ki böyle bir okul var; onun iş imkânı sağlayacak yerleri çoğaltması lâzım. Devlet yol gösterdikten sonra, insanlar üstüne düşen görevi yaparlar ve yeni iş sahaları açılır. Yerel yönetimlerin geleneksel san’atları halka tanıtmak için yaptığı çalışmalar, bu san’atların tanıtılması açısından umut vericidir.
*Yurt dışındaki çalışmalarınızdan biraz bahseder misiniz?
1969’da Prof. Emin Baran ile Lizbon’a gittik. Lizbon’dan bir dâvet oldu. Burada Guldenkien Ermeni müzesi kurulmuştu. O müzede İslâm eserleri de var. Bir yağmurun yağmasından dolayı eserler harap olmuş. Burada yaptığımız eserler mükemmel oldu ve onlar bayıldılar. Çünkü çamurdan kurtardık. 69’da gittik 2002’ye kadar 33 sene devam etti. Ondan sonra İngiltere’ye gittik, başka ülkelere gittik. Bundan 4-5 ay evvel Mısır’a gittik. Mısır’da İslâm âlemine hizmet olarak bir enstitü kurmak için geldiler, “böyle bir akademi kurmak istiyoruz ve yardımınıza ihtiyacımız var” dediler. “Ben sağ olduğum müddetçe size yardım ederim” dedim. İnşallah iyi olur. Çünkü oraya gelecek olan talebe tabi yurtdışından gelecektir. İster Batı’dan ister Doğu’dan fark etmez. Bilhassa bu hizmet en fazla İslâm âlemine yapılacak olan bir hizmettir. Çünkü İslam aleminde eser çok fazla ve onları tekrar hayat vermek, canlandırmak için böyle bir teşkilâta ihtiyaç var.
*Cilt san’atı ile ilgili insanlara söylemek istediğiniz bir şeyler var mı?
Valla cilt san’atları ile insanlara vereceğim kitaptır. Kitapları iyi okusunlar, kitapları iyi muhafaza etsinler. Kitaplarını temiz tutsunlar, değerlerini kaybetmesinler.
İslam Seçen kimdir?
1936 Priştine’de dünyaya geldi. san’at hayatına, ailesinin isteği üzere gittiği akademiye birincilikle girerek başladı. Daha sonra Mimar Sinan Üniversitesi güzel san’atlar akademisinden mezun oldu ve akabinde 1960 yılında Türkiye’de ilk defa Süleymaniye kütüphanesinde kurulan cilt ve patoloji servisinde 27 sene başarılı çalışmalara imza attı. 32 yıl boyunca Portekiz’in Lizbon şehrindeki Gülbenkian Kütüphanesinde çalışmaları oldu. Dünyanın birçok yerinde çeşitli eserlerin restorasyonunda bulundu. Mimar Sinan Üniversitesi güzel san’atlar akademisinde kadrolu olarak çalışmaya başladı, 2002 yılında profesör olarak emekliye ayrıldı. Halen akademide öğretim görevlisi olarak san’atını yeni nesillere aktarmaktadır.
| 
