2012 yılı sonunda Türkiye’nin talebi üzerine NATO, Türkiye’nin üç noktasına Patriot hava savunma sistemini yerleştirme kararı aldı. Ancak bu füzelerin yerleştirildiği nokta ile radar ve füze menzilleri Türkiye’nin sınır illerini tamamiyle korumaktan uzak. Bu gerçek, Çarşamba sabahı Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde bir hudut bölüğüne çok yakın noktaya bir Suriye füzesi düşmesi ile pratikte de kendini gösterdi. Füze 15 metre genişliğinde ve 7 metre derinliğinde bir çukur açtı.

Patriotların menzili ve yerleştirildiği noktalar

Patriot hava savunma sistemi sadece ABD, Almanya ve Hollanda’nın elinde var. Türkiye’ye de NATO kapsamında bu üç ülkeden bu sistemler geldi ve Kahramanmaraş, Gaziantep ve Adana’ya yerleştirildi.

Bu sistemlerin radar menzili 105 kilometre. Yani bu yarıçapta bir alana giren füze tespit ediliyor. Ardından da onu yok etmeyi amaçlayan füzeler otomatik olarak fırlatılıyor. Reyhanlı’da vurulan nokta en yakın patriot bataryaları Gaziantep'te ve yaklaşık 125 km uzaklıkta.

Radar menzili ile füze menzili aynı şeyler değil.

Yani Patriotların menziline giren füze tespit edildikten sonra onu yok etmek için yola çıkan füzeler, daha yakın bir noktada buluşuyor. Patriotlar aslında radar menzillerinden daha küçük bir alanı koruyabiliyor. Reyhanlı radar kapsamının dahi dışında.

Al Jazeera’ya konuyla ilgili açıklamada bulunan Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu da Patriotların yerleştirildikleri yer ve sayıları göz önüne alındığında amaçlarının görüldüğü görüşünde; “Bütün sınır boyunca füzeleri engelleyen kabiliyette olmadıkları açık. Bu sistemler belli bir alanda gezinebilir ve belli bir mesafeyi koruyabilir. Sınır boyunca sık aralıklarla yerleştirilmeliydiler ki sınırı korusunlar. Şu anki konumları itibariyle açık bölgeleri var. Füzenin düştüğü yer de böyle bir yer. “Tamamen yetersizdir, koruyamaz” denemez ama 3 ilde olmaları yerleşim yerlerini koruma amaçlı denilebilir. Ama önceliğin tehlikeye en açık olan Hatay’da olmaması bunu gönderenlerin asıl neyi korumayı amaçladıklarının da göstergesidir. Kürecik ve İncirlik koruma alanlarında mesela.”

Suriye’den fırlatılan füzelerin menzili

Suriye’nin elinde bulunan karadan karaya füze sistemleri Rus ve İran yapımı. Reyhanlı sınırlarına düşen füzenin menzili göz önüne alındığında 200 km menzilli İran yapımı Şahap füzesi olma ihtimali çok yüksek.

Suriye’nin elinde daha kısa ya da daha uzun menzilli füzeler var. Bu ülkenin askeri envanterinde 550 km menzili olan karadan karaya fırlatılan füzeler de mevcut. Ve bu füzeler çoğunlukla Tartus’ta ya da Lazkiye’de bulunan askeri üsten fırlatılıyor. Hürriyet gazetesinin askeri kaynaklardan aldığı bilgiye göre Reyhanlı’ya düşen füze de bu iki noktadan biri olan Tartus’tan fırlatıldı.

Bu füzeler nokta atışı bir hedefi vurabilmekten uzak oldukları kadar nereyi vuracaklarının tam kestirilmemesi açısından da tehlikeliler.

Hatay kapsam dışında

Patriotlar radar menzilleri göz önünde bulundurulduğunda dahi Hatay ilinin önemli bir bölümünü kapsamıyor. Tartus ve Esed’ın elindeki Batı Suriye’deki diğer üslerden gelebilecek saldırılara karşı kurulacak bir savunmada merkez olması gereken Hatay ili sınırlarına Patriot füzeleri yerleştirilmedi. Radar menziline giren bölümün çoğu da füze menzilinde değil.

Peki bu savunma sistemleri Türkiye topraklarını tam olarak korumuyorsa koruma çemberinin içinde nereler var?

2010 yılında NATO kararı ile kurulan füze savunma sistemi erken uyarı radarı kurulan Malatya Kürecik tesisleri Patriot savunma sisteminin koruma çemberinde. Özellikle Suriye’den gelecek tehditler karşısında…

Ayrıca Adana İncirlik’te bulunan ve ABD hava kuvvetleri tarafından kullanılan NATO üssü de patriotların koruma menzili içinde.

“İran Türkiye’yi test ediyor”

Uluslararası İlişkiler Profesörü Mesut Hakkı Caşın ise olayı bu füzelerin üreticisi olan İran’ın Türkiye’ye yönelik bir girişimi olarak niteledi;

Yanlışlıksa atılsa bile Suriye’nin sorumluluğu var. İran sınıfı bu füzelerin buraya atılmasında İran’ın da sorumluluğu var. İran ağzına burnuna kadar bu işin içinde. İran Kürecik’teki füze kalkanından rahatsız ve Türiye’deki Patriot sistemini test ediyor.  Askeri olduğu kadar politik de bir saldırı bu.  Bu saldırıyı NATO da göremediyse kendini sorgulamalıdır. Siz ‘Oraya Türk hava sahasını korumak için konuşlandık’ diyorsunuz. Vuramıyorsa burada bir sorun vardır. Vuramıyorsa burada NATO sorgulanmalı. Daha uzun menzilli ve adeti fazla füzelerle bunlar değiştirilmeli belki. İran Türkiye’yi ve NATO’yu küçük düşürmek istiyor. Uluslarası toplumun Suriye’deki sivil kayıplara sessizliği de onların cüretini artırıyor. Düşünün bu füzeler Suriye’de sivillere karşı kullanılıyor”

Konuştuğumuz uzmanlar Patriot sistemlerinin gerekli olduğuna hemfikir. Ancak sayıları ve yerleri bakımından yetersiz olduğunu söylüyor.

Haber: Alper Altuntaş