AGİT’ten ara rapor: Muhalifler terörle suçlanıyor

Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Genel Seçimler sürecini izlemekle yükümlü Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı (AGİT) Heyeti, resmi olarak 24 Mayıs’ta görevine başladı. Büyükelçi Audrey Glover başkanlığındaki heyet, AGİT bünyesinde Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi’ne (ODIHR) bağlı olarak görev yapıyor. AGİT Heyeti, seçim sürecine dair hazırladığı İngilizce ara raporunu Cuma günü internet sitesi aracılığıyla kamuoyuyla paylaştı. Heyet, geçmiş dönemlerde yapılan halk oylaması ve seçim raporlarına ilişkin basını bilgilendirmesi söz konusuyken; bu kez herhangi bir açıklama yapılmaması ve Türkçe rapor olmaması dikkat çekti. Ancak Türk Dışişleri Bakanlığı’nın AGİT Heyeti’ne tepki açıklaması yapmasıyla birlikte rapor gündeme geldi. Türk Dışişleri, ara raporda gerçeklerle örtüşmeyen siyasî yorumlar yapıldığını savundu. 

Sert ve lekeleyici üslup kullanıyor 

AGİT Heyeti’nin Türkiye’deki seçim sürecine ilişkin hazırladığı 11 sayfalık ara raporda, öncelikle seçim mevzuatına ilişkin yapılan yasal değişiklikler hakkında bilgi verildi. Ana muhalefet partisi CHP’nin, mühürsüz oy pusulası ve zarf gibi düzenlemelerden bazılarını iptal ettirmek üzere Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurduğu ancak ret yanıtı aldığı hatırlatıldı. Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) ise, seçim sürecine ilişkin yegane karar verici organ olduğu ve siyasî partiler veya seçmenler tarafından YSK kararları aleyhine yargıya başvurulamadığı vurgulandı. Raporda, “Cumhurbaşkanlığı Seçimi kampanyasındaki çatışmacı atmosfer, genel kutuplaşmayı yansıtıyor. Bütün (Cumhurbaşkanlığı) adaylar, birbirine karşı sert ve birbirini lekeleyici üslûp kullanıyor. Mevcut Cumhurbaşkanı sıklıkla diğer adaylar ve partileri terörizm destekleyicisi olarak işaret ediyor” denildi. Cumhurbaşkanlığı Seçimi kampanyasındaki anahtar konu başlıkları ise, “parlamenter sistemde değişiklik yapılması, olağanüstü hal (OHAL), döviz kurundaki artışla birlikte ekonomik durum, genç ve eğitimli işsiz rakamları” olarak sıralandı.

Medya kuruluşları kapatıldı, gazeteciler tutuklandı

AGİT Heyeti’nin ara raporunda, medya kuruluşları aracılığıyla kampanya yapılması meselesi yanı sıra sosyal medya kullanıcılarıyla ilgili duruma da yer verildiği görüldü. Raporda, “İçişleri Bakanlığı’nın verileri itibariyle 28 Mayıs – 11 Haziran tarihleri arasında 1199 sosyal medya kullanıcısı hakkında terör propagandası yaptığı, nefret söylemi kullandığı, devletin bütünlüğü ve toplumsal bütünlük aleyhine olduğu tesbiti yapılırken; bu kişilerden 643’üne yasal ceza verildiği” bilgisi aktarıldı. Türkiye’deki medya açısından ise, raporda, “Hükümetle bağlantılı veya kamu ihalelerine bağımlı sahipleri olan kuruluşlar egemen” ifadesi kullanıldı. Medyada kutuplaşma atmosferi olduğu, çok sayıda medya kuruluşunun kapatılarak gazetecilerin tutuklandığı da vurgulandı.

OHAL altında seçim yapılması endişesi

Uluslar arası örgütlerin seçim sürecinin bütünlüğünü tehlikeye atacak şekilde, olağanüstü hal yönetimi altında seçimlerin yapılması konusunda endişelerini dile getirdikleri belirtildi. Bu konuda 9 Mayıs’da BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nden yapılan güvenilir seçim için ‘OHAL’i derhal kaldırın’ çağrısı hatırlatıldı. Amerika’nın Sesi’nde yer alan habere göre, raporda, “Anayasa’nın ifade özgürlüğü hakkını genel anlamda koruma altına aldığı ancak medya üzerinde Terörle Mücadele Yasası ve internet ortamına ilişkin yasal düzenlemelerle sınırlamalar olduğu” da vurgulandı. Oysa “seçim mevzuatı uyarınca medya tarafından mutlaka eşit şekilde kampanyaları yansıtması gerektiği” ifade edildi. Buna karşın “Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), medyaya yaptırımlar uygulama gücünün ise yürürlükten kaldırıldığı” söylendi. 

Dışişleri Bakanlığı: “Gerçeklerle örtüşmeyen siyasî yorumlar”

Dışişleri Bakanlığı’ndan akşam yapılan açıklamada ise, “AGİT Seçim Gözlem Misyonu’nun 15 Haziran 2018 tarihinde yayınladığı Ara Rapor incelenmiştir. Ülkemizde seçimler çoğulcu ve rekabetçi ortamda demokratik standartlara uygun olarak gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte, anılan belgede, mevcut seçim süreci hakkında sahadaki gerçeklerle örtüşmeyen hatta siyasi nitelikli bazı yorumlara yer verildiği görülmüştür” denildi. Açıklamada, ayrıca “Anılan misyonla tam şeffaflık temelinde yürütülen işbirliğimiz sürdürülecektir. Seçim gözlemlerinde misyonların objektif ve tarafsız biçimde hareket etmeleri evrensel temel ilkedir. Dolayısıyla ülkemizdeki tüm gözlemcilerin buna uygun davranmalarını beklenmektedir” ifadeleri kullanıldı.