İnsan Hakları İzleme Örgütü, yaptığı bir açıklamada, Türkiye hükümetinin binlerce akademisyeni işten çıkardığını ve yüzlercesini yargıladığını, akademisyenlerin çalışmalarına ve öğrenci eylemlerine müdahale ettiğini, bunların da ülkede otosansüre ve akademik özgürlüğün içinin boşaltılmasına yol açtığını belirtti. İnsan Hakları İzleme Örgütü Avrupa ve Orta Asya Direktörü Hugh Williamson, “Türkiye hükümetinin baskıları akademisyenleri hedef alıyor ve bu da üniversitelere zarar veriyor” dedi. Williamson, “Akademisyenlerin ve öğrencilerin tartışmalı veya eleştirel görüşleri ihraç edilme veya hapsedilme korkusu yaşamadan özgürce ifade edebilmeleri, öğretebilmeleri ve araştırabilmeleri gerekir” şeklinde konuştu.

İfade özgürlüğü ihlal ediliyor 

Hükümet, akademisyenlere yönelik olarak, terörist faaliyetlerle veya Temmuz 2016 darbe girişimiyle bağlantılı olduklarına ilişkin kuşkulu iddialar ileri sürüp, uygun hukuki usulleri gözetmeden, kitlesel ihraçlar uyguladı. Ayrıca akademisyenler uyduruk terör suçlamalarıyla ceza soruşturmalarına ve yargılamalarına maruz bırakılıyor. Yetkili makamlar üniversite kampüslerindeki öğrenci eylemlerine de müdahale ediyor ve öğrenci aktivistler hakkında kovuşturma başlatıyorlar. İlaveten, yetkililer tartışmalı konularda akademik araştırma yapılmasına da müdahale ediyorlar. Bu uygulamalar hep birlikte ele alındığında üniversite kampüslerinde bir korku ve otosansür ikliminin doğmasına yol açıyorlar ve Türkiye’nin uluslararası insan hakları hukukundan kaynaklanan akademik özgürlüğü ve ifade özgürlüğünü koruma ve bu özgürlüklere saygılı olma yükümlülüklerini ihlal ediyorlar.

5 bin 800’den fazla akademisyen ihraç edildi

2016’daki darbe girişiminden bu yana kamu üniversitelerinden 5 bin 800’den fazla akademisyen, “terör örgütleriyle” bağlantılı olduğu iddia edilen kamu çalışanlarına yönelik genel baskı operasyonları kapsamında, KHK’larla ihraç edildi. Söz konusu akademisyenlerden en az 378’,i hükümetin Kürt nüfusun çoğunlukta olduğu Güneydoğu bölgesinde giriştiği güvenlik operasyonlarını kınayan, Ocak 2016 tarihli Barış İçin Akademisyenler bildirisinin imzacılarındandı. Kamu üniversitelerinde çalışan 38, özel üniversitelerde çalışan 48 akademisyen de üniversitelerinin yönetimlerince işten çıkarıldılar ve çalıştıkları üniversitelerin yetkilileri tarafından bunun imzaladıkları bildiri sebebiyle yapıldığı söylendi.

Komisyon çok yavaş çalışıyor

İnsan Hakları İzleme Örgütü işlerinden çıkarılan sekiz akademisyenin vakalarını inceledi. KHK ile işlerinden çıkarılanların işten çıkarılma sebeplerini tespit etmek imkansızdı zira KHK’larda, işlendiği iddia edilen suçlara ilişkin herhangi bir delil veya işten çıkarma kararlarının bireysel gerekçeleri yer almıyor. KHK’lar yalnızca genel bir ifade olarak “terör örgütleriyle” bağlantılı olma iddiasına atıfta bulunuyorlar. İşten çıkarılanlar bu kararlarla ilgili işverenlerine itiraz başvurusu yapamıyorlar. Hükümetin, kitlesel olarak işten çıkarılan devlet memurlarının itirazlarını değerlendirmek için kurduğu geçici komisyon çok yavaş çalışıyor. Bu süreçte, KHK’dan etkilenenlerin herhangi bir kamu görevinde çalışmaları mümkün değil ve bir çoğu özel sektörde de iş bulamıyorlar. Bazı vakalarda, insanlar sağlık sigortası haklarını kaybettiler, hükümet pasaportlarını iptal etti veya banka hesaplarını dondurdu. Ailenin diğer üyeleri de özel sektördeki işlerinden çıkarıldılar. Çok sayıda akademisyen uydurma terör suçlarıyla yargılanıyorlar. 

MEHMET SAYGINER - İSTANBUL