Rusya uzmanı Aydın Sezer, Astana ve Soçi süreçlerini, bu süreçlerde tarafların mutabakatlara yükledikleri anlamları, Suriye’yi gelecekte neyin beklediğini ve Rusya ile Türkiye arasında anlaşma koşullarının ne olduğunu anlattı. Türkiye’nin sivil göçle ilgili hassasiyetleri ne kadar meşru olsa da Astana zirveleri ve liderler zirvelerinde kâğıda dökülmemesinin diplomatik hata olduğunu söyleyen Sezer, Rusya’nın en önemli dış politika yapıcılarından biri olan, hem önemli bir araştırma merkezinin başında, üniversitede kürsüsü olan hem de dış politika karar alım sürecinin içinde bulunan Vitali Naomkin, iki gün önce şunları söyledi: “Biz, Türkiye’nin sivil göçle ilgili hassasiyetlerini anlayışla karşılayabiliriz, ama Türkiye de bu sivil göçün Türkiye’nin kendi başarısızlığı nedeniyle oluştuğu gerçeğini kabul etmeli.’ Bu, herhangi bir kişi değil, sistemin bir adamı” ifadelerini kullandı.

Çekilmelerini beklemek gerçekçi olmaz

Gazete Duvar’ın haberine göre, Sezer, tek çarenin uzlaşma olduğunu belirterek şöyle konuştu: “Bu saatten sonra yapılacak şey, bu sivil göçün Suriye sınırları içerisinde Türkiye’ye yakın bir yerde durdurulması, sivillerin barınması ve korunması konusunda bir alan ve saha açılabilir. Birincisi bu. İkincisi, bu sahanın büyüklüğüyle ilgili tartışma yapılıyor olabilir. Tabii bunun hemen arkasından bir Afrin ve Fırat Kalkanı bağlantısı da gelecek. O nedenle Türkiye ve Rusya’nın artık sona doğru yaklaştıkça kendi ajandalarının ötesinde kendilerine daha fazla yük ya da sorun çıkarmasını önlemek adına pozisyonlarından geri adım atmaları gerekiyor. Esad güçlerinin 10 gün önceki konumlarına çekilmelerini beklemek, bence gerçekçi olmaz ama buna karşın Türkiye sınırında çok dar bir alanda bunları iskana zorlamak da gerçekçi bir adım olamaz. Dolayısıyla tek çare uzlaşmak, yani İdlib’in çözümü Türkiye açısından geleneksel politikalarını riske atmamak adına uzlaşma zorunluluğundan geçiyor.”

Beklenmeyen sonuçlar doğabilir

Sezer sözlerini şu şekilde tamamladı: “Şöyle bir tehlike ve tehdit var: Şimdi Suriye’nin genel anlamda yeniden imarı için yaklaşık 600-700 milyar dolar para gerekiyor. Böyle bir para dünyanın hiçbir yerinde yok. Bundan sonra o para miktarına katkıda bulunacak ülkelerin de söz sahibi olabileceği bir sürece evriliyoruz. Burada Türkiye’yi bekleyen hem bir pozitif hem de negatif bir boyut var. Pozitif boyut, Batı ile ABD ve AB ile ilişkilerini dengeleyerek nasıl başarır çok ayrı bir soru işareti, -ki ben çok başarılı olacağını zannetmiyorum- ama bu defa da onların parası ya finansal katkısı üzerinden ilave bir yer kapma fırsatı olabilir. Muhtemel kötü gelişme ise S. Arabistan ya da BAE ile Arap Birliği’nin Esad’ın geleceğiyle ilgili konularda Türkiye’nin önünü kesecek çabaları, Türkiye’yi bir başka ciddi bir tehlike ve riskle karşı karşıya bırakıyor. Dolayısıyla Türkiye’nin İdlib batağından kurtulmasının yolu bence uzlaşmadan geçiyor. Sayın Cumhurbaşkanı’nın dediği gibi bir savaş ihtimali ortaya çıkar mı çıkmaz mı bilmiyorum ama böyle bir savaş çıkarsa sadece İdlib ya da sadece Suriye ile sınırlı kalacak bir savaş olmaz. Bu aynı zamanda Türkiye’deki siyasetin yeniden yapılanmasıyla da ilgili olup çok daha beklenmeyen sonuçlara evrilebilir.”