14 Mayıs 1950, filizlenmeye başlayan Türk demokrasisi için önemli bir kilometre taşı, kritik bir virajdı. ‘Gizli oy, açık sayım’ yönteminin ilk kez uygulandığı seçimde 27 yıllık tek parti iktidarı sona erdi. O gün oy kullananlar ve ikinci meclisteki vekilleri seçenler önemli bir tarihin hem tanığı hem de aktörüydü. 96 yaşındaki Saadet Yılmaz da o gün seçme hakkını kullanarak Türk demokrasisinde yeni bir sayfa açan seçmenlerden...

“Oy kullanmak için Ankara’ya gittik”

Ankara’nın Çubuk ilçesinde oy kullanan Yılmaz, dönemin şartlarını da propaganda sürecini de dün gibi hatırlıyor. “45’te evlendim öyle bura küçük yerdi pek kapıya çıkartmazlardı. Birinde İnönü götürttü, birinde de Ankara’da kim götürdüyse araba geldi, gittik. Çankaya’da bir salona götürdüler. Kendi aramızda konuşurduk kadınlarla. Radyodan dinlerdik. Her zaman konuşmasını dinlerdik Menderes iyiydi, güzeldi.”

“Kovalara oy atılan yerler vardı”

Eskişehir’de yaşayan Rıdvan Uysal da o gün sandığa giden ve iradesini yansıtan çınarlardan... Ömrü 90 seneyi aştı. Büyük ilgi ve heyecana sahne olan ilk demokratik seçim, Uysal için de farklı bir tecrübeydi. Uysal, o dönemleri şöyle anlattı: “Biri milletvekili olacaksa sokaktaki mebusu yakalar işte ‘ben milletvekili adayıyım, ben milletvekili olacağım, bana destek ver’ derdi. İnsanlar görmemiş nasıl sandığa oy atılır, nasıl sandığa şey yapılır görmemiş sandık başına geldiği zaman yetkililer vardı onlar gösterirlerdi ‘şuraya gireceksin, mührü basıp kapatıp sandığa atacaksın’ diye ne cam sandığı var ne bir şeyi, hiçbir şeyi yok kovalara oy atılan yerler vardı. Çoluk çocukla, kadın elinde çocuklarını tutmuş sandığa öyle gider, oy atardı.”

“Oyumu köyde kullandım”

95 yaşındaki Hacı Mehmet Bulut ise Kırıkkale’deydi. Çok partili yaşam ile gelen değişimi bizzat yaşadı. 14 Mayıs 1950, Hacı Mehmet Bulut için de özel bir anlam taşıyor. “Köyde kullandım oyumu. Ozaman köydeydim, şurada okul vardı o zaman başka yerde okul yoktu. Gittim orada kullandım, geldim. Menderes geldi ya, sonradan 10 sene ona verdik doğrusu. O da iyi çalıştı, millet rahat yaşadı.”

DEMOKRATLAR MENDERES LİDERLİĞİNDE EZDİ, GEÇTİ

1950'de yapılan genel seçimler ise Demokrat Parti'nin zaferiyle sonuçlandı. 14 Mayıs 1950 günü yapılan seçimlerde DP ezici bir çoğunlukla sandıktan çıkarken, 27 yıldır ülkeyi yöneten CHP ise iktidarını kaybetti. Adnan Menderes liderliğinde, "Yeter söz milletindir" sloganı ile seçimlere giren Demokrat Parti 487 milletvekilliğinin 416'sını kazandı. Böylece demokrasinin en önemli unsurlarından biri olan çok partili hayat Türkiye'de işlemeye başladı. Demokrat Parti 1954 ve 1957 seçimlerini de kazanarak, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi ile iktidardan indirilene kadar 10 yıl boyunca ülkeyi yönetti.

(TRT Haber)